معرفی استاندارد Z۳۹.۵۰

استاندارد Z۳۹.۵۰، نام یک استاندارد ملی برای بازیابی اطلاعات از سیستم های مختلف کامپیوتری است که در تبادل وبازیافت انواع مختلف اطلاعات نظیر متن ، تصویر و چندرسانه ای ها در یک محیط شبکه ناهمگن به کار برده می شود و به عنوان یک پروتکل شبکه ، کنترل مجموعه ای از قوانین منظم، فرمت ها و روش های استفاده شده بوسیله کامپیوترها و تأثیر متقابل آنها با یکدیگر را بر عهده دارد. این استاندارد به یک رایانه ( سرویس گیرنده ) امکان می دهد به جستجو و بازیابی اطلاعات در رایانه ای دیگر( سرویس دهنده) بپردازد. Z۳۹.۵۰ هم از نقطه نظر فنی و هم به لحاظ استفاده گسترده در نظام های کتابخانه ای از اهمیت برخورداراست. در این مقاله تاریخچه پیدایش این استاندارد ، چگونگی عملکرد، مراحل فرایند جستجو و کاربردهای کتابخانه ای آن مورد بررسی قرار گرفته است.
● مقدمه
با افزایش فزاینده تعداد مدارک ، نیاز به استاندارد سازی قالب و سازماندهی پیشینه ها اهمیت پیدا می کند . به منظور سهولت بازیابی اطلاعات نیاز به یک پروتکل ارتباطی می باشد که متعلق به کسی نبوده و بر اساس استاندارد تهیه شده باشد. Z۳۹.۵۰ یک استاندارد اساسی است که به هیچ رده خاصی از اطلاعات یا هیچ نوع خاصی از پایگاه های اطلاعاتی مرتبط نیست اما تأکید آن بر اطلاعات کتابشناختی می باشد. استاندارد Z۳۹.۵۰ توافق نامه ای برای اتصال داخلی سیستم های باز می باشد و تعیین می کند که چگونه یک سیستم می توا ند با سایر سیستم ها برای جست وجو در پایگاه های اطلاعاتی و دریافت رکورد ها فعال باشد.
● تاریخچه
در سال ۱۹۸۰ میلادی پروژه سیستم های مرتبط به صورت توافقی برای ارتباط کتابخانه کنگره[۱] به شبکه اطلاعاتی کتابخانه های تحقیقاتی[۲] ،شبکه کتابخانه های غرب [۳]ومرکز کتابخانه ای کامپیوتر پیوسته [۴] طراحی و اجرا شد . مطابق اهدف این پروژه کاربر هر یک از سیستم های فوق باید بتواند بدون دانستن فرمان های خاص در سایر سیستم ها جست وجو کند. اولین مرحله این پروژه در سال ۱۹۸۷ تکمیل شد . تاقبل از سال ۱۹۹۲ از این استاندارد به طور آزمایشی استفاده می شد . در کنفرانس انجمن کتابداران آمریکا در سانفرانسیسکو در سال ۱۹۹۲ این استاندارد برای استفاده عمومی معرفی شد. سازمان ملی استانداردهای اطلاعات[۵] استانداردهایی را برای سازمان ملی استاندارد آمریکا [۶]وضع می کند NISO معرف سازمان های اصلی حرفه ای و سازمان های تجاری عمده در رشته های کتابداری ، اطلاع رسانی ، نشر و امور وابسته است استانداردها همگی بر اساس قبول وتوافق داوطلبانه هستند.مسئولیت معرفی این استاندارد به جامعه کتابداری و اطلاع رسانی به عهده کمیته استاندارد فنی برای خودکار کردن کتابخانه [۷] گذاشته شده است و در کنفرانس انجمن تکنولوزی اطلاعات و کتابخانه [۸]به عنوان استانداردی برای بازیابی اطلاعات به جامعه کتابداری عرضه شده است . درحال حاضر کتابخانه کنگره آمریکا به عنوانن سازمان مسئول ، مرافبت ونگهداری از این استاندارد را به عهده دارد . مرکز اتوماسیون کتابخانه فلوریدا نیز مسئولیت ویرایش استاندارد را برای سازگاری با سیستم های اطلاعاتی به عهده دارد . تا کنون چهار نسخه از این استاندارد ارائه شده است: نسخه اول در سال ۱۹۸۸ ، نسخه دوم در سال ۱۹۹۲ ، نسخه سوم در جولای سال ۱۹۹۵ و نسخه چهارم در پاییز ۱۹۹۵ در اختیار کاربران قرار گرفته است .
علت نیازبه استانداردها در تبادل و بازیابی اطلاعات
جیمز مایکل به Z۳۹.۵۰ عنوان استاندارد بازیابی اطلاعات را داده است زیرا استاندارد مذکور ابزاری برای حمایت از بازیابی اطلاعات است . او دلایل نیاز به استاندارد بازیابی اطلاعات را به صورت زیر برشمرده است:
- اتصال داخلی و متقابل و عملکرد متقابل یک کاربر را قادر می سازد که به جای صدها رابط کاربر سیستم های نرم افزاری و سخت افزاری ناسازگار یک رابط کاربر واحد را مورد استفاده قرار دهد
- رشد شبکه ها کتابداران را به تلاش در پیدا کردن راه های دستیابی و استفاده از اطلاعات می اندازد.
- یک استاندارد ابزاری دقیق و عملی برای برقراری ارتباط بین کامپیوترهاست .
- کتابداران و کتایخانه ها باید مدل های جدیدی را برای جایگزینی توافق های چاپی همکاری بین کتاخانه ها گسترش دهند . مفهوم جدید وابستگی کتابخانه ها یه یکدیگر نه تنها شامل موادچاپی ، بلکه دستیابی جهانی به اطلاعات با قابلیت عملکر د متقابل است .
- کتابخانه ها و کتابداران مسئله عصر شبکه ها را بدون گسترش استانداردهای قابل عملکرد متقابل نمی توانندحل کنند.
به طور خلاصه امروزه شبکه ها اصلی ترین مسئله ای هستند که کتابخانه ها با آن مواجه هستند و قابلیت عملکرد متقابل بازیابی اطلاعات موضوع کلیدی در رابطه با شبکه هاست ازجمله عوامل موثر و معتبر جهت به کارگیری و استفاده از استانداردهای بازیابی اطلاعات چون Z۳۹.۵۰ می باشد.
● چگونگی عملکرد Z۳۹.۵۰
برای درک بهتر استاندارد ابتدا لازم است مفهوم عمومی تر مدل شبکه کمپیوتری که اتصال داخلی سیستم های باز نامیده می شود، مورد توجه قرار گیرد . اتصال داخلی سیستم های باز ارتباط را به چندین سطح یا لایه ارتباطی تقسیم می کند. چهار سطح پایینی ( فیزیکی ، پیوند داده ها ، شبکه ،حمل) با اجزاء فیزیکی ارتباط متقابل سروکار دارند و سه سطح بالاتر( جلسه ، نمایش ، کاربرد) اجزاء منطقی و توالی عملیات مانند فعال کردن یک جلسه ، ارسال یک تقاضا ، دریافت جواب و خاتمه دادن به جلسه را تعریف می کنند. سه سطح بالاتر مستقل از چهار سطح پایین عمل می کنند . در نتیجه به جای یک پروتکل چندین پروتکل لازم است. این پروتکل ها در سطوح سلسله مراتبی سازماندهی می شوند. پروتکل ها در مورد لایه های بالاتر برای خدمات کاربردی و پروتکل های لایه های پایین تر نیز در ارتباط با انتقال اطلاعات بین سیستم ها عمل می کنند . با مستقل فرض کردن هر یک از سطوح به آسانی می توان پروتکل یک سطح را بدون تأثیر بر سطوح دیگر تغییر داد.
استاندارد Z۳۹.۵۰ بوسیله لایه هفتم ( کاربرد) در مدل هفت لایه ای [۹]امکان دستیابی به محیط سیستم را فراهم می کند. این استاندارد دستیابی به محیط یک کامپیوتر را برای سئوال از پایگاه داده های کامپیوتر دیگر امکان پذیر می سازد و مراحل و ساختار عملیات لازم برای چنین مبادله ای را مشخص می کند و سبب می شود کاربر هرسیستم نرم افزار کتابخانه ای بتواند به راحتی با هرسیستم دیگر ارتباط برقرار کند.
شروع نسل چهارم کامپیوترها و استفاده از ریز پردازنده ها در آن ها منجر به پیدایش سیستم های مشتری/ خدمتگذار شد.استاندارد Z۳۹.۵۰ با بهره گیری از روش سرویس دهنده/ مشتری طراحی شده است .
● سرویس گیرنده یا مشتری Z۳۹.۵۰ چیست؟
سیستمی است که از طریق جست وجوی محاوره ای اجازه دارد تا یک یا چند مجموعه را به طور همزمان از اینترنت جست وجو نماید . این کاربر به عنوان مبدأ یا درخواست کننده شناخته می شود . از این طریق فقط می توان مجموعه هایی را جست وجو کرد که سرویس دهنده آنها از Z۳۹.۵۰ استفاده می کند.
سرویس دهنده Z۳۹.۵۰ چیست ؟ سرویس دهنده اجزاء یک نرم افزار می باشد که درخواست جست وجو را از سرویس گیرنده دریافت می کند .یک بار که شما سرویس گیرنده Z را در رایانه خود نصب می نمایید مجموعه شما برای جست وجو توسط سرویس گیرنده های Z قابل دسترس خواهد بود . هنگامی که یک درخواست دریافت می گردد . سرویس دهنده Zیک پایگاه اطلاعاتی و داده های کتابشناختی را جست وجو می کند و نتایج را برای سرویس گیرنده ارسال می کند. سرویس دهنده به عنوان مقصد یا پاسخ دهنده شناخته می شود.
● مراحل فرایند جست وجو در Z۳۹.۵۰
در طول یک جلسه( نشست) ، مشتری Z و سرور Z یک سری از پیام ها را باهم مبادله میکنند . هر پیامی به عنوان یک سرویس فنی مشخص می شود . سرویس ها به تسهیلاتی گروه بندی می شوند که در هرجلسه Z حدود یازده نوع تسهیلات وجود دارد .خدمات اصلی و هسته ای که در هر جلسه اتفاق می افتد عبارتند از:
۱) شروع جلسه
۲) جست وجو
۳) بازیابی
۱) شروع جلسه[۱۰]
یک مذاکره مقدماتی بین مشتری Z و سرور Z در مورد چگونگی ارائه خدمات انجام می گیرد و به این ترتیب مشتری با سرور اتباط برقرار می کند و یک سری پارامتر هایی را برای جلسه پیشنهاد می کند . سرویس دهنده می تواند تغییراتی در آنها ایجاد کند و اگر در انتها هر دو به توافق رسیدند ، همکاری بین آن دو آغاز می شود . پارامتر هایی که در شروع جلسه پیشنهاد می شوند عبارتند از :
- نوع ورژن Z که باید استفاده شود.
- تأیید امنیتی: این عملکرد ممکن است همیشه لازم نباشد ولی سرور می تواند تأیید هویت کاربر و مراجعی که می خواهند به منابع دسترسی پیدا کنند را بخواهد.
- انتخابات: عبارت است از یکسری از پاسخ های بله/ نه در مورد استفاده از قابلیت های خاص که ممکن است استفاده وجست و جو شوند و مورد بازیابی قرار گیرند . البته عملکرد های اصلی به طور معمول اجازه داده می شوند .دیگر مواردی که در این مرحله اجازه داده می شوند یا ممکن است اجازه داده شوند عبارتند از : عملکرد حذف، پویش ، مرتب سازی ، خدمات گسترده ، کنترل دستیابی ، کنترل منبع و...
۲) جست وجو[۱۱]
مشتری تقاضای جست وجو می کند و سرور پاسخ می دهد اطلاعات رد وبدل شده عبارتند از : نوع سئوال ، پایگاه داده ها ی مقصد ، حداکثر تعداد رکورد هایی که باید در هر بار برگردانده شود و تعداد رکوردهای یافت شده که با پارامترها ی جست وجو مطابقت می کند .در این مرحله قدرت استاندارد تعیین می شود این استاندارد، اجازه طراحی جست و جوهای پیچیده با بیشترین انعطلاف را می دهد.۳) بازیابی[۱۲]
بازیابی شامل دو سرویس است :
نمایش رکورد ها[۱۳] : این سرویس در واقع قرار دادی برای ارائه رکوردها می باشد . مشتری تقاضای انتقال برخی از رکوردهایی که خصوصیات مشخصی را دارند از خدمتگذار به سیستم مشتری می کند. بعد از این که سرویس جست و جو، اولین رکوردها را بازیابی کرد کاربر ممکن است که رکوردهای بیشتری را بخواهد ببیند بنابراین پیامی به Zسرور می فرستد که پارامترهای این پیام عبارتند از : تعداد رکوردها ،اجزاء یک رکورد( نویسنده یا عنوان و...) ، فرمت رکوردها( Wordو HTML یا انگلیسی و فرانسه )، روشی که رکوردها نمایش داده می شوند و ... .
تقسیم رکوردها[۱۴] : این فرایند شامل شکستن تعداد زیادی از رکوردها به تعداد کمتر جهت انتقال آسانتر و همچنین شامل شکستن رکوردهای بزرگ به بخش های کوچکتر می باشد. این فرایند بیشتر در مورد چگونگی بسته بندی رکوردها جهت انتقال در شبکه می باشد و در انتقال صدها یا هزاران رکورد یا رکوردهای خیلی بزرگ ، این سرویس نقش مهمی ایفا خواهد کرد.
۴) حذف نتایج[۱۵]
در این قسمت امکان حذف رکوردها توسط مشتری Z وجود دارد و Z سرور هم متقابلا پاسخ می دهد . در این جا امکان حذف نتایج خاص یا کل نتابج وجود دارد.
۵) کنترل دستیابی[۱۶]
از طریق این تسهیلاتZ سرور این اجازه را دارد تا هر عملکرد ی که توسط مشتری تقاضا می شود را در عمل بتواند بپذیرد یا رد کند. از این طریق Z سرور می تواند تقاضای هویت کند. به این نحو یک کتابدار می تواند رکوردهایی را تقاضا کند که به دلایل امنیتی بدون تأیید مشاهده نشوند.
۶) حسابداری و کنترل منابع[۱۷]
این سرویس به سرور اجازه می دهد یک درخواست کنترل منابع را بفرستد و مشتری می تواند از سرور بخواهد که سرویس کنترل منابع را اغاز کند یا عملکرد جاری را حذف نماید.و همچنین از طریق این سرویس ، مشتری درباره مصرف جاری منابع وهزینه های انجام شده درخواست اطلاعات می کند و خدمتگذار هزینه مصرفی را ارسال می کند.
۷) مرتب سازی[۱۸]
از این طریق مشتری می تواند به مرتب سازی و پالایش منابع بپردازد که این تسهیلات بر روی سرورZ است و اخیرا تعداد کمی از Zسرورها دارای این تسهیلات هستند.
۸) مرور کردن [۱۹]
این سرویس برروی بسیاری از Z سرور ها وجود دارد و امکان پویش یک لیست منظم شده ازآیتم ها ،مثل لیست الفبایی سرعنوان های موضوعی یا نویسندگان را می دهد مشتری Z همچنین می تواند از اطلاعات برگشتی استفاده کند بدون اینکه بخواهد دوباره اطلاعات را وارد کند. به طور مثال در انتخاب یک نویسنده خاص کاربر می تواند کتاب هایی را که به وسیله همان نویسنده نوشته شده است را درخواست کند.
۹) خدمات گسترده[۲۰]: این خدمات که در ویرایش سوم Z وارد شده است عبارتند از:
الف) ذخیره نتایج جست وجو برای استفاده های بعدی
ب) ذخیره سئوال مورد جست وجو برای استفاده بعدی
ج) سفارش یک آیتم
د) روز آمدسازی پایگاه اطلاعاتی
۱۰) شرح [۲۱]
این تسهیلات نیز برروی ویرایش سوم نصب شده است . از این طریق مشتری Z می تواند در مورد پایگاه توضیح بخواهد و خدمات و خصوصیات عمده ای که از طریق سرور قابل دسترس می باشد را پیدا کند . به طور مثال در مورد خصوصیات پایگاه های اطلاعاتی در دسترس ، نمایه ها ،ویژگی های خاص ، ترکیب رکوردها و ....
۱۱) خاتمه جلسه [۲۲]
این تسهیلات به مشتری Z یا سرور Z اجازه می دهد تا برای ختم جلسه اقدام کنند و علت ختم و پایان جلسه نیز ارائه می شود.به طور مثال مشکل سیستم ، هزینه ، تأیید امنیتی و غیره.
تمامی این عملکردها توسط استاندارد در شکل پروتکل دستیابی به محیط واحدهای داده هاَ [۲۳]انجام می گیرد و هرخاصه APDUS در واقع شامل عملکردهای دو گانه است یکی برای تقاضا و دیگری برای پاسخ ، تا مادامی که یک سیستم تنها به عنوان یک مشتری یا فقط به عنوان یک خدمتگذار عمل می کند لزوم خواندن به یک شکل واحد ونوشتن به شکل دیگر وجود ندارد.
اعمال بالا بین مشتری و خدکتگذار برای کاربر مشهود نیست و تنها در چند ثانیه اتفاق می افتد. کاربر مشتری Zتنها نتیجه کار را می بیند و از آنچه در پشت پرده اتفاق می افتد بی اطلاع است .
انواع تقاضاهایی که Z۳۹.۵۰حمایت می کند:
▪ Type ۰ : دو سیستم از یک فرمت خاص تقاضا استفاده می کنند.
▪ Type ۱ : تقاضا توسط کلید واژه های جست و جو بیان می شود و این کلید واژه ها می توانند با عملگرهای بولی ترکیب شوند.
▪ Type ۲: جهت جست وجوی تعاملی متنی.
▪ :Type ۱۰۰ جهت بازیابی تعاملی پیوسته.
▪ Type۱۰۱: پیشرفته تقاضای نوع یک می باشد و دراین جا جست وجوی همجواری نیز اضافه می شود.
▪ Type ۱۰۲: نظم بخشیدن به مدارک بازیابی شده به گونه ای که نشان دهنده میزان انطباق این مدارک با اصطلاحات به کار رفته شده در جست وجو باشد.
● کاربردهای کتابخانه ای استانداردZ۳۹.۵۰
▪ فهرست نویسی
آینده این استاندارد به گونه ای است که از آن برای فهرست نویسی استفاده شود . با افزایش میزان جست وجوی اطلاعات چه در لیست های محلی و چه در پایگاههای دیسکهای نوری محلی از رکوردهای مارک یک فهرست بردار قادر خواهد بود که از رکوردهای بازیافت شده از پایگاههای راه دور استفاده نماید. بسیاری از کتابخانه ها داری فهرست های پیوسته ای از موجودی های خود هستندکه به طور آزاد از طریق اینترنت قابل دسترس است . پیشینه های این فهرست ها از قواعد فهرست نویسی انگلو-آمریکن تبعیت و از قالب مارک استفاده می کنندو کتابخانه ها برای کاهش هزینه ها در پیشینه ها اشتراک دارند .جامعه کتابخانه ای، قراردادZ۳۹.۵۰ را جهت برآوری نیازهای خود در زمینه اشتراک در پیشینه ها و جست وجوی توزیع شده به کار می برد. یکی از کاربردهای اصولی این استاندارد در ارتباط بین سرویس دهنده هاست . نظام فهرست نویسی در کتابخانه ای بزرگ می تواند از این قرار داد برای جست وجوی گروهی متشکل از اجزاء همتا استفاده کند تا دریابد آیا آن ها نسخه ای از یک اثر یا پیشینه فهرست نویسی آن اثر را دارا هستند . کاربران نهایی می توانند با استفاده از یک سرویس گیرندهZ به منظور جست وجوی فهرست های مختلف به طور ترتیبی یا موازی استفاده نمایند. کتابخانه ها و مراجعه کنندگان آن ها ، با اشتراک در فهرست ها به شیوه های مذکور از منافع بسیاری برخوردار می شوند. جست و جو در رکوردهای کتابشناختی و انتقال آن ها ، یکی از ابزارهای ساده در این استاندارد می باشد و سودمندی بیشتر آن به خاطر این است که کاربر به طور همزمان می تواند جست وجوی خود را انجام دهد و نتایج جست وجو را باهم مقایسه کند. این استاندارد به کاربر اجازه می دهد با نرم افزارهای مختلف در بین منابع مختلف ارتباط برفرار کند . در صورتیکه رکوردهای یافت شده رایگان باشند می توان آنها را به رایانه خودمنتقل نمود.
▪ ارتباط با سیستم های خودکار متفاوت
اگر دانشگاه های یک منطقه برای هر سایت دارای سیستم های خودکار متفاوتی باشند ولیکن هر سایت یک سرویس دهند Z۳۹.۵۰ داشته باشد . یک سرویس گیرنده می تواند به طور همزمان تمامی این سیستم ها را جست وجو نماید.
▪ جست وجوی منابع از سایر سیستم ها
یک سرویس گیرنده برای مدت زمان نه چندان طولانی قادر خواهد بود ساختار چندین کاوش را در چندین پایگاه اطلاعاتی از سیستم های مختلف دنبال کند. رابط های جست وجو با تمام پایگاه های اطلاعاتی به منظور کاوش سازگار می باشند.
▪ اشاعه اطلاعات گزینشی
نسخه سوم این استاندارد به کاربران اجازه می دهد که عبارت مورد جست وجو را ذخیره کنند و به هنگام بازیابی اطلاعات از آنها استفاده کنند . بدین طریق جست وجو می تواند به صورت خودکار در زمان مورد نیاز صورت گیرد و نتایج جست وجو را از پایگاه اطلاعاتی به وسیله یک ابزار انتقال اطلاعات به رایانه خود منتقل کنند.
▪ نظام امانت بین کتابخانه ای
اولین معنی فهرست های مشرک مجازی این است که سیستم امانت کتابخانه ای به سادگی برای ما و کاربران قابل استفاده می گردد . این استاندارد به کاربر اجازه می دهد تا منابع مورد نیاز خود را از مکان ها و کتابخانه های مختلف جست وجو نماید . درجریان جست وجوی کتاب ها وسایر اسناد و مدارک ، کتابخانه ها می توانندجست وجو را ادامه دهند و کار را دنبال نمایند . موضوعات کتب تهیه شده که اطلاعات آنها ثبت شده و یا در دست چاپ می باشند قابل جست وجو و بازیابی می باشند هم چنین رعایت قانون امانت بین کتابخانه ای جریان توسعه استاندارد را آشکار ساخته است . قوانین و دستور العمل های تعریف شده این استاندار با سخت افزارهای مختلف و نرم افزارها گوناگون سازگار می باشد. سیستم ها با به اشتراک گذاشتن اطلاعات با حفظ رعایت قوانین حاکم بر امانت بین کتابخانه ای ،هم ضامن حفظ سیستم های کتابخانه ای هستند و هم این استاندارد را ضمانت می کنند.
● نتیجه
Z۳۹.۵۰ نام استاندارد بازیابی اطلاعات است. در واقع قراردادی است که توسط جامعه کتابخانه ابداع شده است و بر اساس سیستم مشتری ( سرویس گیرنده) / خدمتگذار( سرویس دهنده ) کار می کند و به مشتری اجازه می دهد به جست وجو و بازیابی اطلاعات در سرور ها بپردازد . بدون این که مشتری از چگونگی کارکرد خدمتگذار آگاه باشد.سرویس گیرنده ارتباطی را با سرویس دهنده برقرار می کند ، رشته ای از میانکنش ها را به انجام ی رساند و سپس ارتباط را قطع می کند. یک جلسه با اتصال سرویس گیرنده به سرویس دهنده و مبادله اطلاعات اولیه با استفاده از تسهیلات شروع جلسه آغاز می شود . این استاندارد ، گستره ا ی متنوع از شیو ه های آمایش نتایج ، شامل خدمات مرتب کردن و حذف آن ها را در اختیار سرویس گیرنده ها قرار می هد . Z۳۹.۵۰ علاوه بر خدمات پایه ، دارای تسهیلاتی برای مرور نمایه ها ، کنترل دستیابی و مدیریت مواد است ، و ازخدمات گسترده ای پشتیبانی می کند که امکان ایجاد گستره ای وسیع از گسترش ها را فراهم می کند .
Z۳۹.۵۰ هم از نقطه نظر فنی و هم به لحاظ استفاده گسترده در نظام های کتابخانه ای از اهمیت برخوردار است .از نظر مفهوم، این استاندارد به هیچ رده خاصی از اطلاعات یا هیچ نوع خاصی از پایگاه هی اطلاعاتی مرتبط نیست ، اما بخش عظیمی از این ابداع برداده های کتابشناختی متمرکز شده است. این استاندارد جامع و انعطلاف پذیر است .

یشیلا نعیمی
مدرس دانشگاه پیام نور- واحد شهرضا
کارشناس ارشد کتابداری و اطلاع رسانی
ادداشت ها
[۱] Library of Congress
[۲] Research Libraries Information Network(RLIN)
[۳] Western Libraries Network(WLN)
[۴] Online Computer Library Center(OCLC)
[۵] National Information Standard Organization(NISO)
[۶] American national Standard Institute(ANSI)
[۷] Technical Standadard Library AutomationCommittee(TESLA)
[۸] Library and Information Technology Association(LITA)
[۹] Open Systems InterconnectionOSI)
[۱۰] Initialization
[۱۱] Search
[۱۲] Retrieval
[۱۳] Present Records
[۱۴] Segment Records
[۱۵] Result –set Delete
[۱۶] Access Control
[۱۷] Accounting/resource Control
[۱۸] Sort
[۱۹] Browse
[۲۰] Extended Services
[۲۱] Explain
[۲۲] Termination
[۲۳] Application Protocle Date Unites(APDUS)
منابع
۱- آرمز ، ویلیام(۱۳۸۰).کتابخانه های دیجیتال . ترجمه : زهیر حیاتی ، هاجر ستوده . تهران : نشر کتابدار.
۲- پرتو ، بابک . استاندارد Z۳۹.۵۰ ، پروتکل سیستم های مرتبط و ایستگاه کاری محقق . اطلاع رسانی ، ۱۲(۴) :۲۵-۴۰.
۳- پرتو، بابک(۱۳۷۵). گسترش دسترسی به اطلاعات با Z۳۹.۵۰. اطلاع رسانی، ۲ (۱۴و۱۵): ۱۵-۲۰.
۴- روحانی ، زهرا(۱۳۷۸) . Z۳۹.۵۰ مناسب ترین استاندار تعریف شده و تنها رابط مطمئن در تبادل اطلاعات کتابخانه ای در فهرست های رایانه ای در کتابخانه های ایران ( مشهد ، دانشگاه فردوسی :۲۸-۲۷ آبان) به کوشش رحمت اله فتاحی . تهران : دانشگاه فردوسی مشهد و مرکز اطلاع رسانی خدمات علمی جهاد.
۵- کلهری ، ناصر(۱۳۸۰) . استاندارد بازیابی اطلاعات Z۳۹.۵۰ . نرم افزار های اطلاع رسانی، ۴۷۵:۱-۴۸۲.
۶- محمدی فر ، داوود(۱۳۸۳) . معرفی راهکار عملی برای ایجاد شبکه اطلاعات پزشکی بین کتابخانه های پزشکی بر اساس تجربه مارک کنگره و ایده یونی مارک ایفلا . ارائه شده در همایش کتابداری و اطلاع رسانی پزشکی ( اصفهان ، ۱۱-۱۰ اردیبهشت).
Scolari,Antonio(۱۹۹۶).World Wide Web and Z۳۹.۵۰:two information retrieval standards compared.Associazione italan biblioteche. Bollettin AIB.۴:۴۰۸-۴۰۹.
Pierre,Margaretst.Z۳۹.۵۰ for Full-Text Search and Retrieval .Blue Angel Technologies.
Finnigan,Sonya. Z۳۹.۵۰ Made a Simple.Dstc.university of Queen Sland QLD۴۰۷۲.
http://www.loc.gov
http://www.biblio-tech.com/html/z۳۹-۵۰html
http://www.biblio-tech.com/html/z۳۹-۵۰part۲.html
http://www.ariadne.ac.uk/issue۲۱/Z۳۹.۵۰/
http://www.archive-dstc.edu.au/RDU/reports/Zreviews/Z۳۹.۵۰-client-survey.html
http://www.dlib.org/dlib/april۹۷/۰۴/linch.html

منبع : نما مجله الکترونیکی پژوهشگاه اطلاعات و مدارک علمی ایران