انواع نظریه‌های فلسفی

یكی از كارهای فلاسفه تعیین دقیق نوع نظریه پردازی و یا سوال كردن در مورد نظریه است. برای دانستن چگونگی به پیش‌بردن نظریه باید دقیقا از موضع خودمان آگاه باشیم. در این راستا باید به تفاوت بین یك نظریه هنری، فلسفی و یا علمی توجه خاصی داشته باشیم. در اینجا تلاش می‌كنیم نگاه مختصری به انواع نظریه‌های فلسفی بیندازیم. اگر درستی یا نادرستی یك واقعیت با دیدن، آزمودن و توصیف كردن شناخته شود نظریه حاصل یك نظریه تجربی است.
به عنوان مثال وقتی می‌گوییم هر واقعه‌ای یك علت دارد اثبات این گفته با آزمون و خطا اثبات می‌شود. لذا این نظریه یك نظریه تجربی است.گونه‌ای دیگر از نظریات فلسفی نظریاتی هستند كه درستی یا نادرستی آنها با آزمودن تایید نمی‌شود. اینگونه نظریات را تنها با منطق و دلیل آوردن می‌توانیم اثبات كنیم و این نظریات یا درست هستند یا نیستند و با تجربه كردن خلاف درستی یا نادرستی آنها اثبات نخواهد شد.
تعاریف تثبیت شده یك نوع از این نظریات هستند كه با اثبات و تایید این تعاریف آنها تبدیل به پایه و اساسی می‌شوند برای بررسی و تحلیل سایر نظریات. به عنوان مثال اینكه مثلث سه‌ ضلع دارد و یا «پسر‌بچه‌ها مرد‌های ازدواج نكرده‌ای هستند» اینگونه نظریات با استفاده از علم، منطق و عقلانیت تایید شده و برای همیشه ملاك اثبات سایر قضایا و نظریات خواهند بود.اینكه بین تعاریف و نظریات تجربی تفكیك قائل شویم نكته حیاتی و حائز اهمیتی است كه برای پیشبرد اثبات یك نظریه اهمیت قابل‌توجهی دارد.داوری ارزشی كردن در دنیای فلسفه تكنیكی است كه با تجربه و ممارست بیشتر كسب می‌شود. چگونگی تفكیك قائل شدن بین نظریات در واقع بخشی از همین داوری است.

مترجم: مهدیه مفیدی
منبع:A Preface to philosophy, Mark B. Woodhouse, ۱۹۹۹

منبع : روزنامه تهران امروز