ایران و عراق‌ در مسیر توسعه مناسبات فرهنگی

قائم‌مقام وزیر فرهنگ عراق برای شرکت در هفته فرهنگی این کشور در تهران به سر می‌برد. این گروه، بزرگ‌ترین هیات فرهنگی عراق است که پس از پیروزی انقلاب اسلامی به ایران سفر می‌کند.
عراق از مهم‌ترین همسایه‌های ایران و ایران، موثرترین همسایه عراق است. بسیاری از عراقی‌ها تولد و زندگی‌شان در ایران است و بسیاری از ایرانی‌ها نیز محل تولدشان در عراق است. روابط ملت ایران و عراق روابط بسیار دیرینه‌ای است.
در دوره ساسانیان، عراق را دل ایرانشهر می‌نامیدند ، بغداد نامی پارسی به معنی خداداد است (بغ به معنی خدا)‌، تیسفون یا تیسپون یکی از مراکز تمدن ایران بزرگ در دوران هخامنشی (۵۲۸ پیش از میلاد)‌ و پایتخت شاهنشاهی اشکانی (۲۴۷ پیش از میلاد)‌ بوده و سلمان فارسی در حومه تیسفون اقامت داشته است.
در طول تاریخ، تاثیر متقابل زبان‌های عربی و فارسی بر یکدیگر، آثار ادبی بزرگی خلق کرده و موجب غنای ادبیات عرب و فارسی شده است.
عراق، وارث تمدن باستانی بین‌النهرین است که مادر تمدن‌ها نام گرفته و ایران از مراکز دیرینه تمدن جهانی است که از دیرباز با تمدن بین‌النهرین تعامل و تبادل داشته است.
علاوه بر این، تمدن بعد از اسلام عراق بر باقیمانده تمدن قبل از اسلام ایران مستقر شده است. مدائن همواره از حوزه‌های تمدن و فرهنگ ایرانی محسوب شده و حضور و ادامه حیات قوم کرد به عنوان یکی از اصیل‌ترین اقوام ایرانی و ارتباطات کردهای ایران و عراق، نمونه‌ای از اشتراک‌های فرهنگی دو کشور است.
از نقطه نظر مذهبی، بخش مهمی از هویت شیعی ایرانیان در عراق قرار دارد و شیعه به عنوان مذهب رسمی و تاریخی اکثریت قاطع مردم ایران، بدون نجف اشرف و کربلای معلی قابل تعریف نیست. حضور پیوسته علمای ایرانی در حوزه نجف و نقش آنان در تشکیل حوزه فقهی شیعی در عراق را نمی‌توان انکار کرد.
از دوره حیات پربرکت عالم بزرگ دینی و بنیانگذار حوزه نجف، مرحوم شیخ طوسی دقیقا یک هزار سال می‌گذرد، حضور دانشمندان ایرانی و ایرانی عراقی در طول این یک هزار سال، امری جاری و تاثیرگذار بوده است.
نگاهی به حضور علمای بزرگی چون سید محمدکاظم یزدی صاحب عروه‌الوثقی، علامه امینی نگارنده الغدیر، آیت‌الله‌العظمی خویی و سایرین در قرن اخیر شاهد خوبی بر این مدعاست.
ایران و عراق را از یک سو سوابق مشترک تاریخی و فرهنگی و از سوی دیگر اشتراکات مذهبی به هم پیوند داده است، چنان که این پیوندهای عمیق فرهنگی و تاریخی می‌توانند با درایت مسوولان دو کشور و در سایه تبادل هیات‌های فرهنگی پشتوانه محکمی برای تحکیم مناسبات سیاسی باشند.
حضور هنرمندان و شخصیت‌های فرهنگی عراق از جمله ۵۰ شاعر عرب در این هیات فرهنگی نشان می‌دهد که چه ظرفیت عظیمی برای توسعه روابط فرهنگی بین دو کشور وجود دارد.
در این مقطع، مسوولیت دولتمردان دو کشور در تهران و بغداد برای توسعه همکاری‌های فرهنگی بخصوص گردشگری دینی بسیار سنگین است و مردم دو کشور انتظار دارند با توجه به شرایط جدید حاکم بر عراق، شاهد گسترش و توسعه همکاری‌های گسترده فرهنگی در تمامی زمینه‌ها باشند.

محسن پاک‌آیین

منبع : روزنامه جام‌جم