روزهای سرد جشنواره در سینمای مطبوعاتی

جشنواره بیست و پنجم فیلم فجر از روز جمعه با فیلم «پابرهنه در بهشت» ساخته بهرام توكلی در سینما فلسطین كه برای مطبوعات در نظر گرفته شده است، نمایش فیلم‌های خود را آغاز كرد. اگر چه روزهای ابتدایی جشنواره را سپری می‌كنیم اما هنوز فیلمی نتوانسته است نظر مثبت منتقدان را در این سینما جلب كند. در ادامه نگاهی كوتاه به دو فیلم «مینای شهر خاموش» به كارگردانی امیر شهاب رضویان و «تك درخت‌ها» ساخته سعید ابراهیمی‌فر داریم.
● نمایی از فیلم «تك درخت‌ها» مینای شهر خاموش
امیر شهاب رضویان بعد از ساخت ۲ فیلم بلند (سفر مردان خاكستری) و (تهران، ۷ صبح) كه در حوزه سینمای ضد قصه طبقه‌بندی می‌شوند و هیچ‌گاه اجازه اكران پیدا نكردند در سومین ساخته خود به سراغ سینمای قصه‌گو رفته است كه تا حد زیادی شخصیت محور است. قصه این فیلم حول روابط چند شخصیت، گذشته و حال این شخصیت‌ها است در حالی كه در پایان فیلم، هیچ كدام از شخصیت‌ها دچار تحول بارز و بیرونی نمی‌شوند و مهم‌تر از همه اینكه فیلمساز خود را از قضاوت در مورد شخصیت‌ها كنار می‌كشد و این قضاوت را بر عهده مخاطب می‌گذارد.
در واقع شخصیت‌هات فیلم، نمونه‌ای كوچك از افراد جامعه ایرانی هستند كه با خلق و خوی عجیب خود تعجب هر بیننده خارجی را بر می‌انگیزد و نمی‌توان در موردشان هیچ حكم قطعی‌ای صادر كرد.این فیلم آینه‌ای در مقابل چشمان بیننده ایرانی می‌گذارد تا پارادوكس‌ها و سیاهی های جامعه را این بار خودش ببیند بلكه بتواند خود را به نقد بكشد در واقع تنها حكم قطعی فیلمساز این است كه اعجاب رفتار جامعه از اعجاب رفتار فردی ناشی می‌شود.شاید به جای ساختار فیلم، در نگاه اول بعد معناشناختی، مفهومی، و زیر متن فیلم مخاطب را درگیر می‌كند.
نشان دادن ارگ تخریب شده بم و صحنه‌های ملودرام پس از آن تبدیل به مرثیه‌ای بر این اثر فرهنگی تاریخی شده است، اما فیلمساز به ما گوشزد می‌كند كه با وجود همه حمایت‌های اولیه، ارگ و شهر بهم در حال فراموشی در حال تسری به كل سنت و فرهنگ و چیزهای خوب گذشته است.
وجود ۳ مدیر فیلمبرداری برای بخش‌های هامبورگ، تهران و بم تا در مقابل توجهی به لحاظ بصری به ساختار فیلم ضربه زده است و باعث عدم تداوم و پیوستگی در كیفیت و بافت تصویر شده است.
میزانسن و كادربندی‌های فیلم تا حد زیادی تداعی‌كننده فیلم‌های «خیلی دور، خیلی نزدیك» و «یك بوس كوچولو» است كه البته با كشدار شدن نماها و زمان طولانی پلان‌ها، امضای رضویان را بر خود دارد.
حضور شهبازنو شیر در اولین تجربه سینمایی خود در نقش دكتر پارسا، كاملا شایسته و به‌جا بوده و او توانسته به خوبی، سردی و بی‌احساسی نقش را در چهره و حركات خود بروز دهد.
عزت‌ا... انتظامی مثل همیشه نقشی جاودانه خلق كرده است و صابر ابر توانسته است به خوبی نقش مقابل بازیگرانی مثل انتظامی و مهران رجبی را ایفا كند.
در كل فیلم مینای شهر خاموش، فیلمی دوست‌داشتنی و صمیمی است كه با پایان‌بندی خاص خود، به‌ خوبی از پس انتظارات ایجاد شده در طول فیلم توسط شخصیت‌ها و روایت، برآمده است.
● تك‌درخت‌ها
شاید تنها كسی كه می‌تواند از روی داستان‌های هوشنگ مرادی‌كرمانی، با وجود همه سادگی و صمیمیت‌ها، فیلمی پرتكلف، ملال‌آور و خسته‌كننده را روانه پرده كند، سعید ابراهیم‌فر است كه بالاخره توانست پس از ۶سال نظر مثبت هیات انتخاب جشنواره را جلب كند و تك‌درخت‌ها را در جشنواره ۲۵فجر اكران كند. ابراهیمی‌فر با فیلم «نارونی» توانست بیشترین جوایز خارجی تاریخ سینمای ایران را از آن خود كند. فیلمی كه برگرفته از عناصر سینمای دهه هفتاد بلوك شرق و افرادی نظیر تاركوفسكی و پاراجانف بود. حال پس از سال‌ها ابراهیمی‌فر با فیلم تك‌درخت‌ها نشان داد كه سعی و تلاش ناموفقی در زدودن این عناصر از سینمای خود داشته كه این اقتباس سینمایی از روی ۴داستان كوتاه مرادی‌كرمانی، به اثری ضد واقع‌گرا تبدیل شده است.
تك‌درخت‌ها حاصل همكاری یك كارگردان سورئالیست و یك فیلمنامه‌نویس رئالیست است كه نتیجه بیشتر به سمت ذهنیات كارگردان چربش دارد هرچند نگارنده اعتقادی به كپی نعل به نعل داستان در یك اقتباس سینمایی ندارد ولی وجود شخصیت ذهنی میان نویسنده و كارگردان در سینما، اصلی است كه اگر رعایت نشود باعث خستگی و سردرگمی بیننده می‌شود.به طور كلی هر چند نویسنده و كارگردان از این اثر و این همكاری رضایت داشته باشند اما حاصل این همكاری فیلمی بی‌طراوت و سرشار از نمادهای ذهنی كارگردان است كه در اثر نویسنده وجود نداشته است.

امیر موسوی

منبع : روزنامه دنیای اقتصاد