شورایاری ها، توسعه شهری و رضایتمندی شهروندان

در بسیاری از نقاط دنیا شهرسازها به مثابه وکیل مدافع شهروندان عمل می کنند. یعنی در عملی کردن طرح هایی که شهروندان خواستار آن هستند و موجب رضایت آنان می شود از موضع یک وکیل (شهروندان) گفت وگو و نظرات تخصصی ارائه می دهند. زمانی شهرسازان و برنامه ریزان می توانند چنین عمل کنند که نارسایی ها و مشکلات شهروندان بر آنها آشکار باشد. اینجا نیازمند یک حلقه ارتباطی قوی بین شهروندان و برنامه ریزان هستیم. این تخصص در واقع تحکیم کننده و تقویت بخش خصلت اجتماعی برنامه ریزی شهری و خصلت اجتماعی مدیریت شهری است. نادیده گرفتن نقش مردم در مدیریت شهر و در روند طرح های توسعه شهری خطرات بسیاری را می تواند متوجه شهر و حکومت سازد. شورایاران نماینده شورای شهر در محلات هستند که این شوراها به عنوان یک نظام مشورتی چندسویه عمل می کنند. انتخاب این اعضا به خود مردم واگذار شده است تا از میان معتمدان محل افرادی به نمایندگی خود انتخاب کنند. عمده ترین وظایف شورایاران محلات شامل اطلاع رسانی به مردم،اخذ نظرات شهروندان، مدنظر قرار دادن افکار عمومی در برنامه و طرح، تقویت نظارت مردمی بر عملکرد مدیریت شهری، شناسایی نیازها، مشکلات و نارسایی های نهفته در محلات، کمک به ایجاد و ارتقای ایمنی، امنیت و بهبود شاخص بهداشت و رفاه شهری است. این افراد به دلیل اینکه خود از جمله ساکنان محله هستند، شناخت و حس تعلق خاصی نسبت به محله خود دارند و در جهت جمع آوری نظرات و پیشنهادهای ساکنان و دسته بندی نیازها و کمبودها و نارسایی های اعلام شده از طرف ساکنان طرح های اولویت داری را به برنامه ریزان و مدیران شهری معرفی می کنند. این طرح ها در جهت رضایتمندی شهروندان تحقق می یابد.
شورایاران محلات در جریان ارتباطات اجتماعی با ساکنان و شاغلان در داخل محل دریافت کننده نظرات در مورد کمبودها و مشکلات، نیازها و پیشنهادها از زبان ساکنان محل هستند و سپس با دسته بندی آنها براساس اولویت، اهداف و خط مشی های نیروهای فعال در پروژه های شهری را تعیین می کنند. اطمینان این عملکرد مثبت در بین اهالی محل شکل می گیرد و خود را ذی نفع این طرح ها می دانند و به مشارکت و همکاری می پردازند و با حوصله این روند را پیگیری خواهند کرد. چنین دستاوردهای انسانی و معنوی در طولانی مدت و به صورت تدریجی تبدیل به یک فرهنگ شهری می شود. رضایتمندی شهروندان در راستای توجه به این موارد صورت می گیرد؛
محل کار و زندگی مناسب، امکان ارتباطی و حمل و نقل ایمن، دسترسی به خدمات و تسهیلات، محیطی منظم و کنترل شده از جهات بصری و کارکردی، مکانی به دور از آلودگی ها و سروصدا و تصادفات و جرایم، رفع آسیب های اجتماعی.
رسیدن به محیطی برای جلب رضایت مردم نیازمند اجرای خواسته های مردم در درون پروژه های شهری است. طراحان و برنامه ریزان به دنبال عملی کردن چنین پروژه های شهری محیطی را تقویت می کنند که به دلیل شکل گیری چارچوب آن با مسائل اجتماعی هم پیوند باشد و تا حد بالایی از ایمنی و احساس راحتی و رضایت شهروندی اطاعت می کند. پروژه های شهری یک ابزار اصلی برای حل عدم توازن های فضایی، اجتماعی هستند. در حال حاضر دیدگاه مدیریت شهری از بعد کلان به بعد خرد تبدیل شده و محله مداری در زمره محور اندیشه ها قرار گرفته است. مدیریت شهروندمدار زمانی مشروعیت دارد و واقعی است که برپایه آگاهی و رضایت شهروندان استوار باشد. این آگاهی زمانی حاصل می شود که شناخت لازم بر تمام عوامل و نارسایی های موجود (مانند عوامل تشدیدکننده تراکم ترافیکی، تراکم جمعیتی، عدم تناسب همجواری ها، مزاحمت های ناشی از فضای کار و فعالیت، نظافت محله، شناخت از مکان های مستعد نابهنجاری های اجتماعی و جرم خیزی و...) داشته باشیم.
اتکا به نهادهای مردمی و اخذ نظرات شهروندان موجب می شود اساسی ترین و عمده ترین مشکلات از دیدگاه مردم در زمینه محیط پیرامون شهری بازگو شود. شورایاران محلات کانون ارتباط مناسبی بین شهروندان و مدیران شهری هستند که با اجرای گام به گام پروژه های شهری دامنه مدیریت رضایتمندی شهروندان از پروژه های شهری را در هر مقیاسی از خرد تا کلان ( محله، ناحیه، منطقه، شهر) متجلی می سازند. طی این عملکرد پروژه های موضوعی و وضعی ویژه با هدف کسب رضایت شهروندی در شهرها تعریف می شود. توجه به این موضوع باعث می شود که دست اندرکاران پروژه های شهری در طرح های کلان تر نیز با رعایت چنین اصولی پیش روند. بازتاب این جریان موجب بالا رفتن میزان آسایش، آرامش و امنیت شهر می شود و تصویر مثبتی از شهر ارائه داده می شود زیرا دیگر تنها مسائل کالبدی شهر در طرح ها ملاک عمل قرار نگرفته بلکه به موازات آن به نیازهای روحی و روانی شهروندان نیز اهمیت داده ایم. زمینه های این نگرش در گرو ارتباط موثر شهروندان و اعضای شورای محلات شکل گرفته که حلقه های مشارکت کارا و باثبات را می تواند به ارمغان آورد. آنچه از آخرین اطلاعات مربوط به عملکرد شورایاران محلات کسب شده، بازگوکننده این موضوع است که بیش از ۵۰ درصد از مشکلات شهروندان توسط انجمن های شورایاری محلات برطرف شده است. ارتباط و حضور اعضای شورایاری محلات در جلسات مربوط به پروژه های شهری در هر سطح (محله، منطقه، شهر و کلانشهر) راهگشای بسیاری از مشکلات است. این اعضا به دلیل ارتباط تنگاتنگ با مردم (جامعه کوچک) از بسیاری از مشکلات آگاهی دارند و در جهت حل مشکلات شهروندان گام برمی دارند.

معصومه جلیلی*
* کارشناس ارشد برنامه ریزی شهری و عضو شورایاری منطقه ۹

منبع : روزنامه اعتماد