یکشنبه, ۹ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 28 April, 2024
مجله ویستا


موزه‌ ملّت‌


موزه‌ ملّت‌
کاخ‌ سفید ،بزرگترین‌ کاخ‌ مجموعه‌ ۱۱۰ هکتاری‌ سعد آباد است‌ که‌ به‌ علت‌ رنگ‌ سفید نمای‌ آن‌ به‌ این‌ نام‌ شهرت‌ یافته‌ بود.این‌ بنا، علاوه‌ برآنکه‌ اختصاص‌ به‌ امور اداری‌ و تشریفاتی‌ داشته‌ اقامتگاه‌ تابستانی‌ شاه‌ و همسرش‌ ،فرح‌ نیز بوده‌ است‌ .
بنای‌ کاخ‌ به‌ دستور رضاخان‌ در سال‌ ۱۳۱۰ خورشیدی‌ آغاز گردید و در سال‌ ۱۳۱۵ به‌ پایان‌ رسید ،کاخ‌ سفید پس‌ از سه‌ سال‌ که‌ ازاتمام‌ آن‌ گذشت‌ ،به‌ تدریج‌ مورد بهره‌ برداری‌ قرار گرفت‌ .در بنای‌ این‌ کاخ‌ هنرمندان‌ و صنعتگران‌ فراوانی‌ مشارکت‌ داشته‌اند .
نقشه‌ کاخ‌ از مهندس‌ خرسندی‌ است‌ و محاسبات‌ فنی‌ آن‌ را لئون‌ طاطاووسیان‌ ،پپسیان‌ وبوریس‌ روسی‌ انجام‌ داده‌اند .
گچ‌ بری‌های‌ ظریف‌ وزیبای‌ درون‌ کاخ‌ ،کاردستهای‌ هنرآفرین‌ استادانی‌ چون‌ غلامرضا پهلوان‌ (استاد قزوینی‌ ) عبدالکریم‌ شیخان‌ ،حسین‌ کاشی‌ ورضاملائکه‌ است‌ .
سنگهای‌ مرمر سرسراها ازمعادن‌ یزد وتربت‌ حیدریه‌ است‌ که‌ استاد لرزاده‌ آن‌ را اجرا کرده‌ .
نمای‌ بیرونی‌ کاخ‌ به‌ سبک‌ معماری‌ کاخ‌ های‌ سلطنی‌ آلمان‌ و معماری‌ داخلی‌ آن‌ به‌ سبک‌ طرح‌ ایرانی‌ ـ بیرانس‌ ، چهار ستونی‌ با نورگیر است‌ . پرده‌های‌ بزرگ‌ نقاشی‌ رنگ‌ روغن‌ باموضوع‌ و داستان‌ های‌ شاهنامه‌ فرودسی‌ ،اطراف‌ نورگیر سرسرای‌ طبقه‌ اول‌ را استاد حسین‌ طاهر زاده‌ بهزاد و شاگردان‌ وی‌ در سال‌ ۱۳۲۰ خورشیدی‌ به‌ پایان‌ رسانیدند.
درفاصله‌ سال‌های‌ ۴۹ـ۱۳۴۵ ساختمان‌ کاخ‌ ،تعمیر و بازسازی‌ شده‌ و آذین‌ کاران‌ فرانسوی‌ طبق‌ سلیقه‌ فرح‌، تزئینات‌ داخلی‌ کاخ‌ راتغییر دادند.گلخانه‌ و زیرزمین‌ به‌ سالن‌ سینما،موزه‌ مجموعه‌ هنری‌ فرح‌ ،انبار ظروف‌ ، آبدار خانه‌ ورختشویخانه‌ تبدیل‌ گردید و به‌ دستگاههای‌ حرارتی‌ و خنک‌ کننده‌ و آسانسور مجهز ،و پنجره‌های‌ طبقه‌ هم‌ کف‌ با شیشه‌ ضد گلوله‌ پوشیده‌ شد.
کاخ‌ سفید در زمینی‌ به‌ مساحت‌ ۲۱۶۴ مترمربع‌ در دوطبقه‌ و زیرزمین‌ با زیربنای‌ ۵۰۰۰ متر مربع‌ بناشده‌ است‌ .دراین‌ طبقات‌ ۵۴ واحد مختلف‌ از جمله‌ ۱۰ تالار بزرگ‌ تشریفاتی‌ وجود دارد که‌ مکان‌ پذیرائی‌ رسمی‌ شاه‌ معدوم‌ وفرح‌ بوده‌ است‌ وسیع‌ ترین‌ تالارکاخ‌ ،سفره‌ خانه‌ایست‌ که‌ به‌ وسعت‌ ۲۲۰ متر مربع‌ است‌ .
کاخ‌ سفید دارای‌ بخش‌ های‌ زیر است‌ :
▪ زیر زمین‌ :
موزه‌ مجموعه‌ هنری‌ فرح‌ ،سالن‌ سینما،آبدارخانه‌ ،انبار ظروف‌ ،انبار لباس‌ و رختکن‌ لباسشوئی‌ وتأسیسات‌ .
▪ طبقه‌ هم‌ کف‌ :
سرسرای‌ بزرگ‌ ورودی‌ ،اتاق‌ محافظین‌ ،رختکن‌ مراجعه‌ کنندگان‌ ،تالار پذیرائی‌ ،تالار غذاخوری‌ کوچک‌ یا تالار جلسات‌ ،دفترکار شاه‌ معدوم‌ ، دستشوئی‌ خصوصی‌ وی‌ ، ورودی‌ سینما و موزه‌ هنری‌ دفترکار رئیس‌ تشریفات‌، دفترکار وزیر دربار،اتاق‌ انتظار ،اتاق‌ بیلیارد وآرایشگاه‌ اختصاصی‌ .
▪ طبقه‌ اول‌ :
سرسرای‌ بزرگ‌ اصلی‌ ، سفره‌ خانه‌ یا تالار غذاخوری‌ تشریفاتی‌ ، تالار تشریفات‌ یا پذیرائی‌ رسمی‌ ویژة‌ سفرا، دفتر کار فرح‌ ،تالار موسیقی‌ و پذیرائی‌ فرح‌ ،اتاق‌ نشیمن‌ خانوادگی‌ ،دو آپارتمان‌ جداگانه‌ و اختصاصی‌ شاه‌ وفرح‌ در دو سوی‌ سرسرا شامل‌ خوابگاه‌ ،حما م‌ ورختکن‌ .
تالارهای‌ بزرگ‌ تشریفاتی‌ کاخ‌ به‌ شیوه‌ کاخ‌ های‌ اروپا در دو سده‌ گذشته‌ به‌ ویژه‌ سبک‌ اشرافی‌ فرانسه‌ تزئین‌ شده‌ وازاین‌ روی‌ بسیاری‌ از آثار با ارزش‌ هنری‌ این‌ کاخ‌ از عتیقه‌ فروشی‌ها و حراج‌ های‌ هنری‌ فرانسه‌ خریدرای‌ شده‌ است‌ .همچنین‌ هدایای‌ مقامات‌ خارجی‌ وایرانی‌ به‌ دربار پهلوی‌ بخش‌ دیگری‌ ازاین‌ مجموعه‌ می‌ باشد .
آثاری‌ که‌ در تزئین‌ این‌ کاخ‌ به‌ کار گرفته‌ شده‌ ،گنجینه‌ای‌ گرانبها از میراث‌ هنری‌ ایران‌ و جهان‌ می‌ باشند .
از با ارزش‌ترین‌ آثار این‌ گنجینه‌ ،فرش‌ های‌ نفیس‌ وبی‌ نظیری‌ است‌ که‌ نهایت‌ ذوق‌ وهنر بافندگان‌ هنرمند ایرانی‌ رانشان‌ می‌ دهد . این‌ فرش‌ها به‌ سفارش‌ رضاخان‌ در کارگاه‌های‌ قالی‌ بافی‌ تبریز،ارجمند کرمان‌ ، عمواوغلی‌ مشهد، ویژة‌ تالارها بافته‌ شده‌اند .
بزرگترین‌ فرش‌ این‌ کاخ‌ ۱۴۵ متر مربع‌ ،۱۴۰ رج‌ ،بافت‌ کارگاه‌ عمواوغلی‌ مشهد با نقش‌ مایه‌ شمسه‌ وقندیل‌ (طرح‌ شیخ‌ صفی‌ اردبیلی‌ )زینت‌ بخش‌ سفره‌خانه‌ است‌ .
در دو ویترین‌ سرسرای‌ طبقه‌ هم‌ کف‌ مجموعه‌ای‌ از سفالینه‌های‌ ایران‌ از هزاره‌ چهارم‌ پیش‌ از میلاد تا سده‌ هفتم‌ هجری‌. و اشیای‌ نقاشی‌ لاکی‌ روغنی‌ «پاپیه‌ ماشه‌ »،شامل‌ قلمدان‌ ها ،قاب‌ آئینه‌ جعبه‌ و نسخه‌ های‌ خطی‌ قرآن‌ مجید ،دعای‌ کمیل‌، شاهنامه‌ و دیوان‌ حافظ‌ مربوط‌ به‌ سده‌های‌ ۱۲ تا۱۴ هجری‌ قمری‌ نگهداری‌ می‌ شود که‌ جزء مجموعه‌ هنری‌ فرح‌ بوده‌ است‌.
از دیگر آثار باارزش‌ این‌ کاخ‌ دو تابلوی‌ سوخت‌ بر روی‌ چرم‌ به‌ سبک‌ مینیاتور مکتب‌ اصفها ن‌ دوره‌ صفویه‌ ، کار گروهی‌ از هنرمندان‌ اصفهان‌ در کارگاه‌ ذوالفنون‌ اسفرجانی‌ است‌ که‌ به‌ رضاخان‌ هدیه‌ شده‌ بود و بر دیوار اتاق‌ انتظار طبقه‌ هم‌ کف‌ نصب‌ شده‌ است‌ .تابلوهای‌ ارزنده‌ای‌ اثر هنرمندان‌ ایران‌ و سراسر جهان‌ مانند مارک‌ شاگال‌ ،پل‌ گوگن‌ وفرشچیان‌ زینت‌ بخش‌ این‌ کاخ‌ می‌ باشند .قدیمی‌ ترین‌ پرده‌ نقاشی‌ رنگ‌ و روغن‌ این‌ کاخ‌ به‌ نام‌ نبرد لوتزن‌ اثر آنیه‌لوفالکوته‌ هنرمند سده‌ ۱۷ میلادی‌ ایتالیا در دفتر کار شاه‌ است‌ .
پوشش‌ دیوار تالارها از پارچه‌ های‌ نفیس‌ گل‌ ابریشم‌ و ابریشم‌ و اطلس‌ و تافته‌ بافت‌ فرانسه‌ وانگلستان‌ است‌.
چراغ‌ های‌ آویز «لوسترها» ساخت‌ ایتالیا، فرانسه‌ و چکسلواکی‌ ،روشنائی‌ بخش‌ تالارهای‌ وسیع‌ این‌ کاخ‌ می‌ باشند .که‌ بزرگترینشان‌ ۱۰۸ شاخه‌ است‌ .سه‌ چهل‌ چراغی‌ که‌ تالار سفره‌ خانه‌ طبقه‌ اول‌ راروشن‌ می‌ کنند از زیباترین‌ لوسترهای‌ ساخت‌ بوهم‌ «چکسلواکی‌ »باآویزهای‌ کریستال‌ رنگارنگ‌ به‌ شکل‌ میوه‌ است‌ .
ظروف‌ غذاخوری‌ این‌ کاخ‌ ،چینی‌ های‌ ساخت‌ کارخانه‌ رزنتال‌ آلمان‌ بانشان‌ سلطنتی‌ وجام‌ های‌ کریستال‌ تراش‌ خورده‌ ساخت‌ کارخانه‌ باکارای‌ فرانسه‌ به‌ سفارش‌ دربار پهلوی‌ است‌ .
ازمجموعه‌ های‌ چشمگیر این‌ کاخ‌ ،چینی‌های‌ کارخانه‌ سور فرانسه‌ است‌ که‌ محصولات‌ متنوع‌ این‌ کارگاه‌ را باشیوه‌های‌ گوناگون‌ آن‌ شامل‌ می‌ شود.
زیباترین‌ آنها چینی‌ های‌ سفید باتصاویر سبز و طلائی‌ از ناپلئون‌ بناپارت‌ و نزدیکان‌ وی‌ است‌ که‌ نقاشان‌ معروف‌ تصویر کرده‌اند .این‌ مجموعه‌ در گنجینه‌های‌ تالار تشریفات‌ نگهداری‌ می‌شود ومانند بیشتر آثار این‌ کاخ‌ از حراج‌ های‌ هنری‌ فرانسه‌ خریداری‌ شده‌اند .
دو پرده‌ ابریشم‌ و حریر گلدوزی‌ شده‌ با نخ‌ ابریشم‌ ،کار دست‌ هنرمندان‌ چین‌ که‌ در تالار نشیمن‌ طبقه‌ اول‌ قرا دارد مجموعه‌ تزئینات‌ داخلی‌ این‌ اتاق‌ راکه‌ به‌ شیوه‌ شینوازری‌ ـ سبک‌ تزئینی‌ تقلید چین‌ ـ می‌ باشد،کامل‌ کرده‌ وجلوه‌ بیشتری‌ به‌ آن‌ داده‌است‌.
میز تحریر متعلق‌ به‌ ماری‌ آنتوانت‌ ملکه‌ معدوم‌ فرانسه‌ در انقلاب‌ کبیر که‌ شخص‌ فرح‌ آن‌ را از عتیقه‌ فروشی‌ های‌ فرانسه‌ خریداری‌ نموده‌ ، بیانگر این‌ حقیقت‌ تاریخی‌ است‌ که‌ تصاحب‌ کنندگان‌ ،دارندگان‌ اصلی‌ ثروت‌های‌ دنیانیستند .
کاخ‌ سفید نیز پس‌ از پیروزی‌ شکوهمند انقلاب‌ اسلامی‌ ایران‌ در اختیار مالکان‌ و وارثان‌ اصلی‌ و حقیقی‌ آ ن‌ ـ یعنی‌ ملت‌ ـ قرار گرفت‌ .و در سال‌ ۱۳۶۰ خورشیدی‌ با نام‌ کاخ‌ موزه‌ ملت‌ پیش‌ پای‌ ملت‌ گشوده‌ شد .
منبع : بنياد انديشه اسلامي


همچنین مشاهده کنید