تداخل غذا و دارو

تأثیرات درمانی و عوار جانبی داروها ممکن است بر وضع تغذیه شخص اثر بگذارد و یا برعکس وضعیت تغذیه ای بیمار ممکن است تأثیرات دارو را کاهش و یا افزایش دهد. کفایت درمانی دارو وقتی که ماده غذایی بر جذب دارو یا متابولیسم آن یا تأثیر غذا بر فارماکو دینامیک دارو کاهش می یابد. دارو هم می تواند به نوبه خود با تأثیر بر اشتها ایجاد سوء هضم یا سوء جذب ، دفع ویتامینها و مواد معدنی از ادرار و همچنین با تأثیر گذاری بر متابولیسم مواد مغذی مؤثر باشد.
تآثیر دارو بر بافت هدف وابسته به عوامل متعددی است که از آن میان می توان به این موارد اشاره کرد روز دارو یا مقدار مصرفی دارو، میزانی از داروی مصرفی که وارد خون می شود ، سن بیمار ، وزن بدن که در این رابطه باید توجهداشت که هرچه توده عضلانی بیشتر باشد، نیاز به دارو بیشتر می شود . برهمین اساس ، جنس نیز در تعیین مقدار دارو مؤثر است ، نیاز به یک داروی ویژه در مردان بیش از زنان است ، سرعت رفع دارو از بدن ، اثرات متقابل داروها بریکدیگر و ارتباط غذا و داروها نیزاز عوامل دخیل در تأثیر دارو بر بافت هدف است.شناخت واکنش متقابل غذا و دارو از اهمیت بسیاری برخوردار است چرا که توجه به این توجه به این امر می تواند در شناسایی و درمان بیمارانی که اثرات جانبی داروها آها را در معرض خطر سوء تغذیه قرار دهد مؤثر باشد ، همچنین برای این اساس می توان اثرات نامطلوب غذا و مواد مغذی را بر جذب و عمل داروها بررسی نمود وتا حد امکان این تآثیرات را کاهش داد . عکس این امر نیز صادق است یعنی برخی مواد مغذی بر میزان جذب دارو می افزایند و اثرات مزاحم و تحریک کننده آنها را نیز کاهش می دهند .مصرف دارو در بعضی موارد برروی انواع مغذی تأثیر می گذارند مثلاً سبب کاهش جذب روده ای این مواد می شوند و یا دفع کلیوی مواد مغذی را افزایش می دهند . همچنین برخی داروها در جذب با مواد مغذی رقابت مستقیم دارند یعنی در حضور دارو ، بدن تمایل بیشتری دارد که دارو را جذب نماید و در نتیجه جذب آن ماده مغذی کاهش می یابد ، برخی داروها در عمل سنتز آنزیمها ، کد آنزیمها و یا پروتئین ناقل تداخل ایجاد می کنند. در ضمن باید به نقش مواد غیر فعالی که به همراه بسیاری از داروها وارد بدن می شوند نیز اشاره کرد . این مواد در اصطلاح Inert نامیده می شوند مثل کپسول ، اسانس ، رنگ و یا قند های موجود در برخی دارو که ممکن است تداخلاتی را جذب وعملکرد مواد مغذی در بدن ایجاد نمایند.با توجه به مطالب ذکرشده ، پرنسل پزشکی باید تا آنجا که لازم است به بیماران آموزش دهند . مثلاً لازم است بیمار آگاه باشد که در هنگام مصرف یک داروی خاص ، کدام یک از مواد غذایی را در رژیم روزانه خود بیشتر بگنجاند و یا از مصرف چه موادی بهتر است اجتناب کند. همچنین به بیمار در مورد زمان دقیق مصرف داروها باید آموزش لازم داده شود. در این بخش بخ طور خلاصه به برخی از اثرات داروها بر غذای دریافتی و وضع تغذیه اشاره می شود.
اثر دارو بر متابولیسم کربوهیدراتها :
مصرف برخی دارو ها باعث افزایش قند خون در فردی می شود به همین دلیل این داروها نباید در افراد دیابتی مصرف شود مثل داروهای مدر که در درمان فشار خون با لا مؤثرند. هورمونهای کورتیکو استروئید باعث افزایش قند خون می شوند مصرف قرص های ضد بارداری نیز در برخی از زنان سبب عدم تحمل به گلوکز می شوند به همین دلیل مصرف قرصها در زنان دیابتی قدغن است
اسید سالیسیلک دارویی است که از عوارض جانبی آن هایپوگلسیمی می باشد
اثر دارو بر متابولیسم لیپید ها:
برخی از انواع انتی بیوتیکها نظیر تئومایسین و کانا مایسین باعث تغییرات رد پرزهای روده شده و در نهایت جذب چربی ها را کاهش می دهند . داروهای ضد التهابی نظیر ایندومتاسین و کولشی سین نیز چنین اثری دارند در مقابل ، هورمون رشد کورتیکو استروتیدها و قرصهای ضد بارداری سبب افزایش مقدار تری گلیسیرید پلاسما شده و داروهایی نظیر آرام بخش ها ( کلروپرومازید ) باعث افزایش کلسترول می شوند .
اثر دارو بر متابولیسم مواد معدنی و ویتامینها :
مصرف طولانی مدت بسیاری از داروها د رتداخل باعملکرد بسیاری از مواد معدنی به ویژه پتاسیم ، سدیم ، منیزیم و کلسیم قرار دارد . به علاوه برخی از داروها برسنتز آنزیمها یی خاص که در متابولیسم ویتامینها نقش دارند ، اثر می گذارند مثلاً داروهای ضد افسردگی ، کورتیکو استروئیدها و آسپرین باعث کاهش خون می شوند و برعکس داروهای مدر ضد فشار خون نظیر تیازید ها ، اسپرونیوکالتون و تریامترن سبب افزایش پتاسیم می شوند. اکثر آنتی بیوتیکها با تأثیر بر فلورمیکروبی روده می توانند آنتاگونیست ویتامین K باشند مصرف آسپرین می تواند باعث کمبود ویتامین C و B۱۲ شود .
اثر دارو بر اشتها :
بعضی از داروها به طور جانبی اثرات فراینده و یا کاهش دهنده اشتها دارند. برخی پزشکان برای درمان چاقی از این داروها استفاده می کنند مثلاً فن فلورامین ( رژینول ) اثر کاهش دهنده اشتها دارد که در طولانی مدت و مصرف مداوم باعث سرگیجه ، تهوع ، آریتمی ، تلخی دهان و ... می شود. ۳۰% افرادی که ازاین دارو استفاده کرده اند دچار بیماری ها قلبی و عروقی شده اند.
از میان داروهایی که به طور جانبی باعث افزایش اشتها می شوند می توان به انواع داروها ی ضد افسردگی کورتن ها و قرصهای ضد بارداری اشاره کرد. همچنین اکثر داروهای مؤثر در درمان سرطان مثل سیس پلاتین و سیکلوفسفامید اثر کاهش اشتها دارند.

منبع : موسسه رژیم درمانی تن سالم