معرفی گونه‌های پرورشی ارگانیک در جهان

آزاد ماهی گونه‌ی (Arctic Char (Salvelinus Alpinus
در نروژ حدود ۴۰ تن آزاد ماهی گونه‌ی Arctic Char به صورت ارگانیک تولید می‌شود . در ایسلند تولید ارگانیک این ماهی در دست بررسی است . در اتریش تولید ارگانیک آزاد ماهی گونه‌ی Arctic Char شروع شده است که قیمت آن در سر مزرعه ۷-۸ یورو در کیلوگرم است .
کپور (Cyprinus spp)
کپور به عنوان یک گونه‌ی گیاه‌خوار که نیازی به پودر یا روغن ماهی در جیره‌ی غذایی خود ندارد گونه‌ی مطلوبی برای آبزی‌پروری ارگانیک است . استخرهای خاکی پتانسیل بسیار خوبی برای تولید ارگانیک کپور دارند . کپور ارگانیک در اواخر پاییزکه در استخرها مقدار مواد مغذی کم بوده و آب استخر تمیز و عاری از جلبک است برداشت می‌شود .در اتریش ۱۰ درصد زمین های مورد نظر برای تولید کپور (حدود ۳۰۰ هکتار ) برای تولید ارگانیک این ماهی در نظر گرفته شده است که در سال آینده ( ۲۰۰۶ ) افزایش خواهد یافت. بیش‌تر این تولید در جنوب اتریش انجام می‌شود . ماهی‌ها حدود ۵۰ درصد از غذای خود را از استخر تامین می‌کنند . ذرت ارگانیک که محصول اتریش است تنها مکمل غذایی کپور می‌باشد . استفاده از مواد شیمیایی ، داروها و هورمون ها به شدت منع شده است . قیمت کپور ارگانیک ۱۰-۳۰ درصد بالاتر از کپور تولیدی در شرایط عادی (مرسوم) است . قیمت کپور ارگانیک در بازارهای اتریش ، آلمان و سویس ۳-۳.۵ یورو در کیلوگرم است .در مجارستان نیز کپور ارگانیک تولید می‌شود . در این کشور تا سال ۲۰۰۳دو مزرعه‌ی تایید شده به مساحت حدود ۱۲۰ هکتار وجود داشت . تا پایان سال ۲۰۰۴ میلادی ۴۶۰۰ هکتار مزرعه برای آبزی‌پروری ارگانیک آماده و تایید شدند . تولید ارگانیک به دلیل نوسان قیمت و دسترسی ناکافی به غذای ارگانیک آبزیان محدود شده است . بر اساس اطلاعات ارایه شده توسط موسسه‌ی تحقیقات آبزی پروری و ماهیگیری مجارستان ، تولید کپور ارگانیک در مقایسه با تولید سایر آبزیان پرورشی سودآوری بسیار بالایی دارد .قیمت کپور ارگانیک ۷ درصد بیش‌تر از کپور تولید شده به روش مرسوم است . قیمت خرده فروشی آن ۲۰-۲۰۰ درصد بیش‌تر از قیمت خرده فروشی کپور تولیدی به روش مرسوم است .
کاد ( Gadus spp)
تولید ارگانیک کاد ، هنوز در مقیاس غیر تجاری انجام می‌شود . تعدادی از شرکت های بریتانیایی برای تولید تجاری این گونه بررسی هایی را در خصوص تهیه‌ی غذای ارگانیک این ماهی انجام داده اند .
خرچنگ دراز آب شیرین (Astacus spp)
زلاندنو تنها کشور تولید کننده‌ی ارگانیک خرچنگ دراز آب شیرین در جهان است . از سال ۲۰۰۱ تولید این محصول توسط شرکت Agriquality (CERTN۲) تایید شده است . شرکت BioGro زلاندنو به دنبال متقاضیان جدید تایید محصول ارگانیک است .
ماسل (Mytilus spp)
ایرلند از سال ۱۹۹۹ ماسل آبی ارگانیک تولید کرده است .در سال ، ۲۰۰۴ زلاند نو تاییدیه‌های لازم را برای تولید ارگانیک ماسل سبز دریافت کرد . شرکتSealord زلاند نو بزرگ ترین شرکت فرآورش ماسل سبز در جهان است . این شرکت سالیانه ۱۸.۰۰۰ تن ماسل سبز فرآوری می‌کند که ۲۰ درصد آن ارگانیک است . برنامه‌ریزی لازم برای تولید ارگانیک این آبزی به مقدار ۵۰ درصد کل تولید ماسل سبز انجام شده است . محصول تولیدی در سطح خرده فروشی های داخلی و نیز بازار کشورهای بریتانیا و آمریکا عرضه می‌شود .
اویستر (Crassosteragigas)
شرکت گواهی دهنده‌ی BioGro ، تولید ارگالنیک اویستر در زلاندنو را مراقبت می‌کند . تعدادی از تولیدکنندگان آمریکایی نیز این محصول را عرضه می‌کنند . ولی این محصولات فاقد گواهی ارگانیک صادر شده از سوی شرکت‌های ثالث است .
ماهی Paiche - Arapaima gigas
در پرو یک شرکت پرورش ماهی در حال گرفتن گواهی ارگانیک از شرکت های ذی‌صلاح است .
گربه ماهی Pangasius /Basa
در بازار خرده فروشی سوئیس علاقه ی زیادی به این ماهی وجود دارد . امکان‌سنجی تولید ارگانیک آن در ویتنام توسط شرکت های SIPPO و VASEP و انجمن صادرکنندگان غذاهای دریایی ویتنام در دست اجرا است .در پرو نیز مطالعات لازم برای تولید ارگانیک این محصول در حال انجام است .
اردک ماهی(Esox lucius / Stizaostedion lucioperca)
این گونه به تازگی همراه با کپور در کشورهای اتریش و آلمان به صورت ارگانیک پرورش داده می‌شود .
میگوی آب شیرین (Macrobrachium rozenbergii)
تلاش برای پرورش ارگانیک میگوی آب شیرین در ویتنام مدتی است که شروع شده است . این کشور با شرکت‌های اعتباردهی خارجی برای صدور گواهی ارگانیک ، قراردادهایی را امضا کرده است .
ماهی آزاد ( سالمون )(Salmo salar)
در مقیاس حجم ، ماهی آزاد ارگانیک مهمترین گونه‌ی پرورشی در جهان است . بر اساس اطلاعات ارایه شده توسط انجمن تولیدکنندگان ماهی آزاد ایرلند ، تولید ارگانیک این ماهی تا سال ۲۰۱۰ به ۱۰ درصد کل ماهی آزاد در این کشور می‌رسد . در بازار بریتانیا حجم فروش ماهی آزاد ارگانیک در سال ۲۰۰۳ به ۳۳ درصد فروش کل یعنی ۵ میلیون پوند رسید .طبق آمار ارایه شده توسط انجمن تولیدکنندگان ماهی آزاد بریتانیا هم اکنون پرورش ماهی آزاد ارگانیک به ۲ درصد کل تولید ماهی آزاد در بریتانیا یعنی ۳۰۰۰-۳۵۰۰ تن در سال می‌رسد . در اروپای شمالی هر ساله حدود ۶۰۰.۰۰۰ تن ماهی سالمون تولید می‌شود تبلیغات منفی علیه ماهیان پرورشی مرسوم در رسانه‌های بریتانیا منجر به افزایش فروش ماهی آزاد ارگانیک شده است . با انتشار خبر آلودگی ماهی سالمون در مجله‌ی Science سفارش خرید ماهی ارگانیک را ۱۰ درصد افزایش داد .ذخایر مورد استفاده برای پرورش ماهی آزاد ارگانیک کم‌تر از نصف ذخایر مورد استفاده برای پرورش سنتی این ماهی است . در بریتانیا قیمت محصولات ارگانیک ۳۰ درصد بیش‌تر از قیمت محصولات پرورشی مرسوم است . ماهی آزاد ارگانیک در سن ۳۲ ماهگی به فرورش می‌رسد در حالی که ماهی آزاد پرورشی مرسوم در ۲۴ ماهگی عرضه می‌شود . تراکم ماهی آزاد ارگانیک در قفس ۵-۱۰ کیلو گرم در مترمکعب و تراکم این ماهی در روش سنتی ۲۰-۳۰ ۱۰ کیلو گرم در مترمکعب است . از این رو قیمت محصول نهایی چه به صورت تازه و چه به صورت فرآوری شده اغلب دو برابر محصولات مشابه مرسوم است .
شرکت‌های EWOS و Skretting تولید ارگانیک غذای آزادماهیان پرورشی را شروع کرده اند . بر اساس استاندارد بریتانیا چنین محصولاتی نباید بیش‌ از ۲۸ درصد روغن ماهی داشته باشند و حد اقل ۵۰ درصد از ترکیبات پروتیینی در فرمول از محصولات جانبی خطوط فرآوری ماهی به دست آمده باشد . این استاندارد به تولیدکنندگان اجازه داده است از پوست خرد شده‌ی میگو به عنوان رنگدانه استفاده شود و به کارگیری سایر مواد مجاز نیست .سالیانه ۲۶۰۰ تن سالمون ارگانیک که در حدود نیمی ازتولید جهانی ماهی آزاد ارگانیک است در ایرلند تولید می‌شود . تولیدکنندگان ایرلندی از شرکت های معتبر گواهی ارگانیک دریافت داشته اند .قیمت عمده فروشی ماهی آزاد ارگانیک تازه در بازار اروپا ۶-۷.۵ یورو در کیلوگرم است که قیمت خرده فروشی آن به ۱۳ یورو در کیلوگرم می‌رسد .در سال ۲۰۰۳ قیمت ماهی آزاد تازه ۳-۴.۴ یورو در كیلوگرم بود . قیمت سالمون دودی ارگانیك ۵۰-۶۰ یورو در كیلوگرم است . سالمون ارگانیك با نشان تجاری Teichgut در بازار آلمان موجود است . در بازار یاد شده انواع محصولات ارگانیك شامل فیله‌های منجمد ، قطعه‌های دودی یا سوخاری شده ، ترشی و غیره عرضه می‌شود .در فرانسه نیز تلاش هایی برای تولید ارگانیك ماهی آزاد انجام شده است . در نروژ سالیانه حدود ۲۰ تن ماهی آزاد ارگانیك تولید می‌شود . یكی از شركت های كانادایی ، تولید ارگانیك سالمون را شروع كرده است . در سال ۲۰۰۴ برای اولین بار سالمون ارگانیك در بازار آمریكا و كانادا عرضه شد . تولید در سال نخست ۱۰۰۰ تن در سال بود كه مقدار آن افزایش خواهد داشت .در زلاندنو یكی از پرورش‌دهندگان ماهی موفق به دریافت گواهی تولید ارگانیك ماهی آزاد شده است .در حال حاضر استانداردها و برنامه های تولید ارگانیك ماهی آزاد توسط مراجع و شركت های غیر دولتی زیر تدوین می‌شود :BioSuisse (سوئیس) ،KRAV (سوئد) ، Naturland (آلمان) ، شركت های زیر از سال ۱۹۹۶ فعالیت دارند :Soil Association (بریتانیا) ، TUN (ایسلند) ، ACT (تایلند) ،Bio Gro (زلاندنو) ، AIAB (ایتالیا).
اسكالوپ (Pecten spp)
در حال حاضر یكی از شركت های آلمانی تولید ارگانیك اسكالوپ در پرو را شروع كرده است .شانك / سی‌باس(Sparus aurata / Dicentrarchus labrax) در سال ۲۰۰۱ تولید ارگانیك شانك / سی‌باس در ایتالیا شروع شد . تولید این ماهی در فرانسه از سال ۲۰۰۲ شروع شد و محصول تولیدی در بازار محلی و بازار سوئیس عرضه می‌شود . تولید سالیانه ی محصول به دلیل استانداردهای سخت گیرانه ۱۰۰ تن در سال است . در سال ۲۰۰۳ شانك پرورشی به روش مرسوم ۱۲ یورو در كیلوگرم به فروش رسید . قیمت ارگانیك این ماهی ۱۵-۱۶ یورو در كیلوگرم پیش‌بینی می شود .
سبزی های دریایی (Seaweed / Algae)
سبزی های دریایی كاربردهای زیادی دارند .علاوه بر مصرف انسانی از این محصولات در صنایع غذایی ، دارویی، آرایشی و غذای دام استفاده می شود . در سال ۲۰۰۳ حجم تولید جهانی این محصولات به ۶ میلیارد دلار آمریكا رسید كه ۵ میلیلرد دلار آن مربوط به محصولات مصرف انسانی بوده است .گیاه دریایی كومبو (Kombu) ارزش تغذیه‌یی زیادی نظیر داشتن مقدار بالایی از پروتیین گیاهی ، چربی ، ویتامین‌ها و املاح معدنی دارد . قلیایی كردن سبزی های دریایی فرصت با ارزشی را برای متعادل كردن این گیاهان برای رژیم های غربی به وجود آورده است . پرورش سبزی های دریایی در آسیا ، اروپا و آمریكا در حال افزایش است . كشت این گیاهان می تواند توام با پرورش میگو یا سایر گونه های آبزی باشد .در سال ۱۹۹۹ TUN (ایسلند) و Bio Gro (زلاندنو) استانداردها و برنامه های تولید ارگانیك سبزی های دریایی را شروع كردند . شركت آلمانی BDHI نخستین شركتی است كه استاندارد استفاده از سبزی های دریایی ارگانیك در لوازم آرایشی را تدوین كرده است .
میگو (Penaeus spp)
در پرورش میگو مدیریت جنگل های مانگرو ، استفاده از داروها و آنتی بیوتیك ها ، غذا ، مدیریت مراكز تكثیر و وضعیت اجنماعی منطقه موضوع های بسیار حساسی هستند كه باید به آن ها توجه شود . بر اساس اطلاعات ارایه شده توسط تولیدكنندگان، میگوی ارگانیك ۳۰ درصد گران تر از میگوی پرورشی مرسوم است . كیفیت مواد اولیه ی تولید غذای ارگانیك میگو باید مشابه كیفیت مواد غذایی مصرف انسانی باشد . بعلاوه میگوی ارگانیك در تراكم كم پرورش داده می شود (۲-۳ لارو در متر مربع ) و بنابراین بهره وری آن پایین است (۱۵۰ كیلوگرم در هكتار ) .شركت Naturland (آلمان) چندین مزرعه ی پرورش میگو را در كشورهای اكوادور (۵ مزرعه ) ، پرو (۱ مزرعه ) ، ویتنام ، اندونزی ، برزیل ، كلمبیا و تایلند تایید و برای آن ها گواهی ارگانیك صادر كرده است .از سال ۲۰۰۱ میگوی ارگانیك به بریتانیا صادر می شود . هم اكنون این محصول به كشورهای آلمان ، سوئیس ، سوئد ، اتریش و فرانسه نیز صادر می شود .در سال ۲۰۰۱ حدود ۵۰۰ تن میگوی ارگانیك ( به طور عمده ببری سیاه ، میگوی سفید و میگوی موزی ) در ۱۰۲۲ مزرعه ی ویتنام و با حمایت كشور سوئیس تولید شد . این مقدار در سال ۲۰۰۲ ، ۲۰۰ تن بود .میگوی ببری سیاه ارگانیك توسط ژاپن در اندونزی تولید می شود . ۲۵۶ پرورش دهنده با سطح زیر كشت ۲۵۰۰ هكتار در این برنامه ی تولیدی شركت دارند . شركت های Biocentinela و Espalsa دو تولیدكننده ی عمده ی میگوی ارگانیك در اكوادور هستند .به طور كلی ۹ واحد مورد تایید برای تئلید ارگانیك میگو شامل مراكز تكثیر میگو ، مزرعه ی پرورشی ، كارخانه ی فرآوری و كارخانه ی غذای میگو در آنریكای لاتین وجود دارد .ایالات متحده ی آمریكا . اروپا و ژاپن بازارهای عمده ی میگو هستند . سهم میگوی ارگانیك در این بازارها در سال ۲۰۰۲ فقط ۰.۱ درصد بوده است .
لای ماهی (Tench) (Tinca tica)
در اتریش و آلمان مقداری لای ماهی ارگانیك تولید می شود .
تیلاپیا (Oreochromis spp)
تولید ارگانیك تیلاپیا از سال ۱۹۹۹ در اسراییل شروع شد . در سال ۲۰۰۳ حدود ۴۰ تن فیله ی تیلاپیا به انحادیه ی اروپا صادر شد در حالی كه مصرف داخلی این محصول فقط ۵ تن بود .
قزل آلا (Oncorhynchus mykiss)
در حال حاضر بیش تر قزل آلای رنگین كمان در آمریكای شمالی به صورت ارگانیك پرورش داده می شود . تولید ارگانیك قزل آلا در اتریش در سال های اخیر افزلیش یافته است . در مقایسه با قزل آلای پرورشی مرسوم ، قیمت قزل آلای ارگانیك ۳۰ درصد بیش تر است . در فرانسه ۳۰ تن ماهی قزل آلای قهوه یی به روش ارگانیك تولید می شود . در سال ۲۰۰۰ تولید ارگانیك قزل آلا در آلمان شروع شد . نخستین شركت تولیدی سالیانه ۱۶۰.۰۰۰ تن محصول ارگانیك تولید می كند .ایرلند ۱۲۰ تن قزل آلای رنگین كمان در سال تولید می كند . تولید بریتانیا ۱۵۰۰ تن است . قزل آلا به صورت تازه و فرآوری شده به بازار عرضه می شود . در سال ۲۰۰۳ اسپانیا ۲۲۰ تن قزل آلای رنگین كمان و ۱۵-۲۰ تن قزل آلای قهوه یی تولید كرد .

در سوئیس ۱۱ مزرعه ی مورد تایید برای تولید قزل آلا وجود دارد كه در سال ۲۰۰۳ ، ۲۲۰ تن محصول تولید كردند . در سال ۲۰۰۳ نروژ ۳ تن قزل آلای قهوه یی ارگانیك تولید كرد . در دانمارك ۴ مزرعه ی مورد تایید وجود داشته و محصول خود را به طور عمده به بازار آلمان صادر می كند .ایران علاقه ی خود را برای تولید ارگانیك قزل آلا نشان داده است ولی تاكنون در این زمینه اقدامی نكرده است .قیمت قزل آلای ارگانیك در بازار اروپا ۷-۸ یورو در كیلوگرم برای ماهی كامل است . قیمت قزل آلای پاك شده ۱۲ یورو در كیلوگرم است . در سال ۲۰۰۱ استانداردها و برنامه های تولید قزل آلای ارگانیك توسط شركت های زیر تدوین شد :
BioSuisse (سوئیس ) ، Debio (نروژ) ، Ernte (اتریش) ، KRAN (سوئد) ، Soil Association (بریتانیا) ، TUN (ایسلند) ،QC&I (ایتالیا) . شركت Naturland (آلمان) فعالیت خود را از سال ۲۰۰۰ شروع كرد.
ماهی خاویاری (Acipenser spp)
شركت اسپانیایی Piscifatoria de Sierra تنها شركت اسپانیایی است كه اقدام به تولید ماهی خاویاری ارگانیك و خاویار ارگانیك در جهان می كند . این شركت در سال ۱۹۵۶ تاسیس شد و از سال ۱۹۹۹ اقدام به تولید محصولات ارگانیك كرده است . تولید ماهی خاویاری ارگانیك سالیانه ۲۰۰ تن است .ماهی خاویاری ارگانیك شكم خالی در سطح خرده فروشی ۲۵ یورو در كیلوگرم عرضه می شود در حالی كه محصول دودی ۴۰ یورو در كیلوگرم و نیز ۶۰ گرم خاویار ارگانیك ۹۳ یورو در كیلوگرم عرضه می شود .Source: Nicole Franz, Ooverview of Organic Markets: Globefish Research Program. Volume ۷۷, Jan ۲۰۰۵.
مترجم : غلامرضا شویك لو – كارشناس اداره‌ی كل تكثیر و پرورش میگو و سایر آبزیان
[e-mail]

منبع : پایگاه اطلاع رسانی شیلات ایران