تلاش برای اسلامی کردن مفاهیم سیاسی

اسلامیزه کردن واژه ها و مفاهیم سیاسی از موضوعات مورد علاقه فعالان سیاسی جناح اصولگرا است. به همین خاطر هر چند وقت یک بار زمزمه هایی در برخی محافل ارزشگرایانه شکل می گیرد و اصولگرایان می کوشند با واژه های جدید و تعابیر متفاوت، فضای سیاسی کشور را تحت الشعاع قرار داده و به نوعی اصل و اساس جمهوریت و حتی دموکراسی را کمرنگ کنند.
مباحثی که در سال های گذشته مطرح می شد مبنی بر اینکه بسیج باید جای احزاب را بگیرد و برخی سفارشات مبنی بر اینکه به جای استفاده از واژه ملت بهتر است لفظ امت به کار برده شود، از همین جا ناشی می شود.
حتی وقتی اصلاح طلبان بحث جامعه مدنی را مطرح کردند، اصولگرایان در برابر جامعه مدنی، معادل دیگری عرضه کرده و خواستار تحقق «جامعه مدینه النبی» شدند. به همین نسبت، دیگر اصطلاحات و مفاهیم رایج در دنیای سیاست هم با خرده گیری ارزشگرایان مواجه شده، به گونه ای که به نظر می رسد گاه ترفندهایی به کار برده می شود تا شاخصه های نظام دموکراتیک به حاشیه رفته و مفهوم دموکراسی از درون تهی شود.
در این میان گاه معادل هایی ارائه و واژه هایی پیشنهاد می شود که بسیار کلی بوده و از فرط ابهام و گنگ بودن قابل تعریف در نظام های دموکراتیک و نهادهای مدنی نیست، به طوری که طرح آن فقط شفافیت مفاهیم سیاسی را با خدشه روبه رو کرده و گفتمان سیاسی را ابهام آفرین می کند. در جدیدترین واژه سازی های صورت گرفته، دو چهره اصولگرا تقسیم بندی کنونی احزاب و جریانات سیاسی را با چالش مواجه کرده و خواستار آن شدند که ملاک تقسیم بندی های سیاسی تغییر یافته و ارزش های دینی و معنوی مورد توجه قرار گیرند.
تغییر تقسیم بندی جریان های سیاسی نخستین بار در هفته گذشته توسط سرمقاله نویس روزنامه کیهان مطرح شد و روز گذشته حسین شریعتمداری مدیرمسوول این روزنامه به شرح آن پرداخت. وی پیشنهاد کرد؛ گروه های سیاسی و احزاب بر اساس میزان انطباق دیدگاه های سیاسی شان با عقاید اسلامی تقسیم بندی شوند تا مشخص شود، گروه های سیاسی به چه میزان با ارزش های تعریف شده اسلامی تطبیق دارند.
شریعتمداری با تکرار تقسیم بندی ارائه شده در روزنامه کیهان، احزاب را تحت عنوان مذهبی، نیمه مذهبی و غیرمذهبی مطرح کرد و افزود؛ این تقسیم بندی فقط بر اساس مواضع سیاسی گروه ها است نه احوالات و ویژگی های شخصی. ممکن است یک فرد در اتخاذ مواضع سیاسی لائیک باشد و بیرون از مبانی دینی موضع گیری کند ولی در زندگی شخصی خود به مبانی اسلام معتقد باشد.
وی با بیان اینکه تقسیم بندی های موجود در مورد احزاب سیاسی در کشور نادرست است و با فرهنگ و عرف ما سازگار نیست، گفت؛ به عنوان مثال واژه محافظه کاری برچسبی است که بنیاد سوروس آن را برای گروه های اصولگرا جعل کرد تا خاستگاه ظلم ستیز و عدالتخواهانه آن را که برخاسته از اسلام است، بی رنگ جلوه دهد.
وی گفت؛ محافظه کار در تعریف و عرف سیاسی به کسانی گفته می شود که آرمان ثابت ندارند و برای کسب قدرت به راحتی تغییر موضع می دهند و سازش می کنند؛ در صورتی که باید توجه داشت یک جریان سیاسی مذهبی قبل از هر چیزی آرمان های ثابت و غیرقابل تغییری دارد و نمی تواند به هیچ وجه محافظه کار باشد؛ اما بنیاد سوروس برای این که جریان مذهبی را بدنام کند، نام محافظه کار را بر روی آن گذاشت.
مدیر مسوول روزنامه کیهان گفت؛ در عرصه سیاسی همچنین نام چپ را بر برخی جریان ها و افراد مشاهده می کنیم که عملکرد و موضع گیری شان با آن چه در فرهنگ سیاسی جهان شناخته شده است، متفاوت است؛ مثلاً چپ ها، مخالف اقتصاد آزاد هستند و برای آنها یک تهمت بزرگ است که بگویند طرفدار اقتصاد آزاد یا «آدام اسمیتی» هستند؛ ولی ما این جا می بینیم کسانی که نام چپ را یدک می کشند به شدت طرفدار اقتصاد آدام اسمیتی هستند. از سوی دیگر یک چهره سیاسی حامی دولت هم با زیر سوال بردن تقسیم بندی گروه های سیاسی به جریانات چپ، راست، محافظه کار و رادیکال، خواستار استفاده از تقسیم بندی های قرآنی در فضای سیاسی شد. محمدعلی رامین که در انتخابات سال گذشته، عنوان دبیر سیاسی کمیته رایحه خوش خدمت را داشت، پیشنهاد کرد گروه های مختلف جامعه به گروه های مومن، مجاهد، منافق و مذبذب تقسیم بندی شوند.
رامین با بیان اینکه «بازنگری در مورد مفاهیم رایج در همه حوزه ها به ویژه حوزه سیاسی یک امر ضروری است» گفت؛ وگرنه با واژگان وارداتی نمی توانیم مفاهیم مورد نظر انقلاب اسلامی را منتقل کنیم. این استاد دانشگاه در تعریف گروه مومن گفت؛ مومنان کسانی هستند که ایمان توحیدی را در همه امور فردی، خانوادگی، اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و در گستره ملی و فراملی لحاظ می کنند و هیچ گونه محدودیتی برای دین قائل نیستند.
این افراد کسانی هستند که در عرصه اقتصاد معتقد به اجرای فرامین قرآن هستند و با رشوه و ربا مخالفند. در عرصه سیاست مرزهای جغرافیایی یا نژادی، قومی یا ناسیونالیستی را ملاک عمل خود قرار نمی دهند و همبستگی بشر را در عرصه جهانی باور دارند. در عرصه فرهنگ نیز معتقد به اجرای رهنمودهای قرآن و سنت نبوی در عرصه عمومی جامعه هستند. این افراد جزء گروه های مومن به شمار می آیند.
وی در تعریف گروه مجاهد نیز گفت؛ گروه های مجاهد نیز در عرصه اقتصاد، فرهنگ و سیاست مانند گروه های مومن هستند و البته برای تحقق اهداف خود تلاش و مبارزه می کنند. اینها در واقع فراتر از گروه مومنان هستند. رامین گفت؛ در بین گروه های سیاسی جامعه اکنون گروه هایی هستند که در قالب مجاهد و مومن بتوان آنها را معرفی کرد.
این فعال سیاسی گروه منافق را نیز این گونه تعریف کرد؛ گروه منافق یا افراد چندچهره کسانی هستند که در جامعه اسلامی موضع گیری کرده و خود را معتقد به اسلام و مبانی اسلامی معرفی می کنند ولی در جهت کسب رضایت دشمنان اسلام حرکت می کنند و توان خود را به کار می گیرند که نه تنها مبانی اسلام و مواضع نظام اسلامی در برابر بیگانگان تضعیف شود، بلکه سعی می کنند به طرق مختلف خواسته های دشمنان اسلام را به نظام و جامعه ما تحمیل کنند که برای این امر نیز نمادهایی در بین گروه های سیاسی وجود دارد.
وی در تعریف گروه چهارم یعنی مذبذب نیز گفت؛ این گروه کسانی هستند که نمی توان آنها را منافق نامید. آنها مانند منافقین قصد و انگیزه آشکار برای تضعیف مبانی اسلامی ندارند، اما نمی توانند مانند مجاهدین نیز حرکت کنند. آنها افرادی ضعیف النفس هستند که در اظهارنظر و عملکرد دارای ترس و واهمه هستند و تردیدهای خود را همواره در مرحله عمل بروز می دهند.
آنها به خاطر ترس شان از تحقق اهداف و آرمان های اسلامی پرهیز می کنند و بعضاً دیگران را نیز از حرکت در این مسیر می ترسانند و حالت بازدارنده دارند. در حالی که خود ممکن است جزء معتقدین و مومنین به ارزش های اسلامی باشند، اما ضعف و ترس شان امکان پیگیری و اجرای فرامین خداوند، پیامبر و ولی امر را از آنها می گیرد.
وی گفت؛ تا زمانی که ما مفاهیم قرآنی و اسلامی را در تحلیل مسائل اجتماعی و سیاسی مراعات نکنیم، در ارزیابی و نتیجه گیری های خود دچار اشتباه خواهیم بود. رامین در پایان گفت؛ قضاوت راستین در ارزیابی عملکرد گروه های سیاسی اگر با مفاهیم قرآنی شکل بگیرد، فضای جدیدی در عرصه سیاسی ما ایجاد خواهد شد.

منبع : روزنامه شرق