سقفی برای فرصت و مشارکت

به تازگی ۲۵۰ سازمان غیردولتی فعال استان تهران دارای خانه ای خاص خود شده اند. محمد ابویی مهریزی مدیرعامل خانه سازمان های غیردولتی درباره نحوه شكل گیری این خانه می گوید: «بررسی های كارشناسانه نشان می دهد NGOها در سال های ۷۸ تا ۸۱ به ویژه آنهایی كه در حوزه جوانان فعالیت داشتند، پایدارتر بودند. سال ۸۰ بحث باشگاه سازمان های غیردولتی در وزارت كشور مطرح شد و قرار بر این شد تا این موضوع در همه استان ها پی گیری شود و الان هم در بیشتر استان ها شكل گرفته است.
سال ۸۱ بسترسازی و ایجاد شبكه های ارتباطی نیز بر عهده خود سازمان ها گذاشته شد كه این موضوع در راستای توانمندسازی این سازمان ها بود و این كه یاد بگیرند وارد لابی با بخش های دولتی شوند و از طرفی هم نقش مشورتی خود را برای دولت جا بیندازند. گذشته از اینها با این تدبیر، سازمان های غیردولتی با هم همسو می شدند و در فعالیت ها انسجام پیدا می كردند.» وی در ادامه عنوان می كند:
«انسجام سازمان های غیردولتی در نهایت برای تحقق زندگی بهتر و توسعه همه جانبه است كه هم برنامه توسعه هم چشم انداز ۲۰ ساله و هم مفاد هزاره سوم سازمان ملل بر آن تأكید دارد.»
خانه سازمان های غیردولتی پس از عبور از پیچ و خم های متعدد نهایتاً در ۲۱ مهر ۱۳۸۴ با فراخوان ۲۵۰ سازمان غیردولتی و با نظارت رسول خادم به عنوان نماینده شورای شهر تهران، سرهنگ روزبهانی نماینده نیروی انتظامی و نیز نماینده ای از استانداری تهران، انتخابات خود را برگزار و ۱۵ نفر را به عنوان هیأت موسس و هیأت مدیره برگزید. یكی از نكات جالب توجه این انتخابات حضور افراد با رنج سنی متفاوت است چنان كه اكنون كوچك ترین عضو آن با ۲۲ سال و بزرگ ترین فرد با ۵۵ سال سن در این خانه فعالیت دارند. ابویی این ویژگی را هم فرصت می داند و هم تهدید: «فرصت به دلیل این كه حضور فعال اقشار مختلف با تخصص های مختلف را در این خانه نشان می دهد و تهدید به جهت آن كه برای نزدیك كردن سلایق و ادبیات اعضا به زمان بیشتری نیاز داریم.» خانه سازمان های غیردولتی استان تهران با وجود آن كه سال ۸۵ را سال فعالیت علمی و طراحی برنامه استراتژیك تعریف كرده از ارتباط گیری و ایجاد زمینه های عملی نیز غافل نمانده است.
●برنامه استراتژیك
خانه سازمان های غیردولتی در ابتدای سال ۸۵ كارگاهی آموزشی برای شورای خود در نظر گرفت تا به طراحی برنامه استراتژیك بپردازد. در پیش نویس این برنامه و بیانیه مأموریتی سه ساله آن آمده است: «خانه سازمان های غیردولتی استان تهران تشكلی است غیردولتی، غیر سیاسی و غیرانتفاعی كه بر اساس انتخابات قانونی، برای ایجاد زمینه فعال سازمان های غیردولتی با هدف نهادینه كردن فعالیت این سازمان ها در جهت حضور موثر و تخصصی آنان در جامعه و توانمندسازی و حمایت از تشكل های غیردولتی استان با توجه ویژه به شهرستان های آن و با بهره مندی از شبكه های تخصصی تكیه بر خرد جمعی، پاسخگو و عملكرد شفاف در نیل به اهداف خود گام برمی دارد.» و نیز در بخش استراتژی ها و سیاست ها می خوانیم:
۱- آموزش تشكل های غیردولتی عضو با تأكید بر آموزش بیشتر تشكل های غیردولتی استان تهران با همكاری تسهیلگران و تشكل های غیردولتی توانمند استان یا مراكز توانمند سازی تشكل های غیردولتی.
۲- گسترش همكاری با بخش خصوصی برای حمایت از فعالیت های غیردولتی و تامین منابع مالی تشكل های غیردولتی.
۳- جلب همكاری سازمان های غیردولتی توانمند استان تهران با خانه.
۴- اطلاع رسانی و مشورت سازمان یافته، ایجاد مشاركت در تصمیم گیری و اجرای برنامه ها و ایجاد تعلق خاطر سازمانی برای اعضا.
و اما مهم ترین بخش این پیش نویس كه اهداف خانه سازمان های غیردولتی را ترسیم می كند:
۱- توانمندسازی تشكل های غیردولتی استان.
۲- ارتقای شبكه های جامعه مدنی استان به منظور تبادل تجربیات و اطلاعات.
۳- تقویت و نهادینه كردن نقش مشورتی سازمان های غیردولتی در تصویب قوانین كشور.
۴- ایجاد مشاركت عمومی جهت دست یابی به توسعه پایدار با تقویت سازمان های غیردولتی.
۵- ایجاد تفاهم، وحدت و ارتقای همكاری بین تشكل های غیردولتی در جهت توسعه اقتصادی و اجتماعی برای تحقق زندگی بهتر.
●فرصتی برای عمل
همان طور كه عنوان شد خانه سازمان های غیردولتی از یك سو به واسطه شبكه ارتباطی خود فعالیت N.G.O های پراكنده را همسو و منسجم می كند و از سوی دیگر تلاش می نماید جایگاه این شبكه گسترده با طیفی وسیعی از تخصص های گوناگون را در جهت مرتفع نمودن مشكلات دولت بسیج كند؛ مشكلاتی كه در بستر جامعه با آنها دست و پنجه نرم می كنیم اما بخش های دولتی توان و یا انگیزه لازم را برای حل شان ندارند.
بنابراین مأموریت ذاتی خانه سازمان های غیردولتی در سال ۸۵ وارد سه حوزه ویژه شد كه این حوزه ها از طرفی توانست به توانمندسازی آن كمك كند و از سوی دیگر اعتماد دولت را برای حل مشكلات در خانه سازمان های غیردولتی بیشتر نماید. ابویی در این باره می گوید:
«ابتدا كمیسیون اجتماعی شورای شهر تهران از ما دعوت كرد تا خانه سازمان های غیردولتی در كمیته های تخصصی شورا حضور پیدا كند و در حوزه های تصمیم سازی و مدیریت شهری طرف مشورت قرار گیرد.به طور مثال در بحث جمع آوری متكدیان و یا زنان بی سرپرست و... N.G.Oهای متخصص ما وارد عمل شدند و با شورای شهر همكاری داشتند.
دومین ارتباط ما با مشاوران جوان شهرداری تهران برقرار شد و تصمیم گرفته شد كه گروه های متخصص ما در بحث های جدی مدیریت شهری مثل ترافیك، جمع آوری زباله، بازیافت و... با این مركز همكاری كند. جلسه ای با دكتر قالیباف و معاونین ایشان داشتیم كه نتیجه بحث نشان از نگاه مثبت شهرداری به سازمان های غیردولتی و فعال شدن آنها در بحث مدیریت شهری داشت.
و اما جلسه بعدی ما با معاونت نیروی انتظامی استان تهران بود كه ایشان خواستند از گروه های محلی برای برقراری امنیت كمك بگیرند.» خانه سازمان های غیردولتی سعی دارد در زمینه های آموزشی نیز با آموزش و پرورش وارد همكاری جدید دو سویه شود. اگرچه این بحث حساسیت های خاصی را دارد اما گویا آموزش و پرورش متقاعد شده است تا در زمینه هایی كه خود قادر به آموزش نیست به ویژه در حوزه حیات اجتماعی و مهارت های زندگی از این باشگاه كمك گرفته و به تقویت پایه های آموزشی خود بپردازد.
●تأمین مالی
آیا سازمانی كه مدعی غیردولتی بودن است می تواند از دولت اعتبار و یا امكانات بخواهد؟
قاعدتاً این موضوع در كشور ما با چالش های متعددی روبه روست چرا كه از یك سو نوپا بودن N.G.O ها و به ویژه خانه این تشكل های غیردولتی لزوم حمایت از آنها را توجیه می كند اما از سوی دیگر چنین هراسی نیز وجود دارد كه غیرمستقیم «دولتی میانه» میان دولت و مردم شكل گیرد و به جای آن كه سازمان های غیردولتی نقش پل ارتباطی را بازی كنند خود به دولتی دیگر كه نام غیردولتی حمل می كنند، بدل شوند.
ابویی معتقد است حمایت و تامین اعتبار اولیه و حتی اختصاص برخی امكانات برای بسترسازی رشد سازمان های غیردولتی لازم است اما در ادامه آنها باید بتوانند با پروژه های عام المنفعه، حمایت های مردمی و نیز حق عضویت حیات مالی خود را تضمین كنند.

محمد مطلق

منبع : روزنامه همشهری