میلیاردها ریال پول رنگ و رو رفته وضعیت نگهداری مسکوکات و اسکناس در جامعه

توجهی به اطراف ندارد. با شتاب به سمت خیابان می دود و با عبور از لا به لای ماشین ها با تلفن همراه خود شماره ای می گیرد! بوق ماشین ها هم از سرعت و شتاب او کم نمی کند بلکه راننده ای را وامی دارد تا روی ترمز بکوبد
و ... آن سوی خیابان در حالی که نیمی ازصورتش را به گوشی تلفن همراه چسبانیده با سر و دست، ایما و اشاره مسیر حرکت را برای رانندگان که با بوق از او می پرسند، ترسیم می کند! می گوید و می شنود و با هر بوقی به سر و دست خود تکان می دهد... به افراد درون ماشین هم بی توجه است. همچنان با «او» حرف می زند. با جمله ای که می شنود به تقلا می افتد، جیب های پیراهن و کاپشن خود را می کاود از بغل دستی خودکار می گیرد و پشت اسکناس سفارشات آن سوی خط را می نویسد...
پروسه چاپ و نشر اسکناس و هزینه های سنگین آن کمتر مورد توجه افکار عمومی قرار دارد. اگرچه برخی از نشریات اقتصادی و تخصصی به این موضوع نیز توجه نشان می دهند اما به نظر می رسد روش اطلاع رسانی دوسویه درباره این سرمایه ملی نیازمند بازنگری جدی است. همچنان که در و دیوار و بخشی از فضای باز معابر و پیاده روها را تابلوهای رنگارنگ تبلیغی، تشویقی خرید و عرضه کالاهای مختلف پوشانیده اند اما در میان آن ها نشانی از احساس ضرورت هشدار درباره هدر رفت این سرمایه ملی نمی یابیم.
اگرچه وقتی سخن از پول و حجم مبادلات روزانه بازار مالی به میان می آید، از یکسو گرانی ها، کمبودها و از دیگر سو حجم افزوده نقدینگی در یکی دو سال اخیر به اذهان متبادر می شود، اما این سلسله گزارش روز کیهان به شیوه چگونگی استفاده از مسکوکات و اسکناس موجود در متن جامعه از سوی عامه مردم می پردازد.
واقعیت این است که میزان نقدینگی و حجم پول در جامعه نگرانی هایی را به همراه داشته است. گروهی از کارشناسان با اشاره به شیوه های پیشرفته در مبادلات اقتصادی و حتی خریدهای روزانه بر ضرورت ترویج استفاده از کارت های اعتباری تاکید می کنند اما این روش نیز قصه پر غصه دیگری است که پیش از این صاحب این قلم به اجمال به بازنویسی آن پرداخت.
● وظیفه سنگین تامین نقدینگی جامعه
براساس قانون پولی و بانکی کشور وظیفه تامین و انتشار این سرمایه ملی از جمله اهداف اصلی تشکیل بانک مذکور بوده است. اما این بانک چگونه از میزان نیاز جامعه به اسکناس و مسکوکات مطلع می شود؟ اداره نشر اسکناس علاوه بر انجام این مهم، مدیریت تهیه، توزیع و حتی کنترل قیمت سکه را در بازار برعهده دارد.
براساس این قانون، بانک مرکزی موظف است معادل صددرصد ارزش اسمی اسکناس هایی را که منتشر می کند، پشتوانه مالی تهیه کند و دراختیار هیات ویژه نظارت بر اندوخته اسکناس قرار دهد. ترکیب این هیات از میان نمایندگان قوای سه گانه کشور انتخاب می شوند. بنابراین هرگاه احساس نیاز جامعه به اسکناس مطرح، بررسی و تایید می شود، بانک مرکزی با مجوز هیات مذکور اسکناس مورد نیاز را تامین می کند که از این مرحله اسکناس ارزش اسمی و ملزوم واقعی پول را می یابد. پشتوانه اسکناس را نیز دارایی هایی مانند طلا، ارز، اسناد و اوراق بهادار تامین می کنند. این موضوع در مواد قانون پولی و بانکی کشورمان تصریح شده است.
ترکیب سبد پولی مورد نیاز جامعه چگونه مشخص می شود؟ اداره نشر اسکناس با کمک اداره آمار اقتصادی بانک مرکزی میزان تمایل مردم برای مصرف هر یک از انواع اسکناس ها را برآورد کرده و این ترکیب را تعیین می کند.
● مرگ زودرس پول
نحوه استفاده از اسکناس و مسکوکات در کشورمان بسیار قابل تامل و نگران کننده است. برخی از مسئولان بانک مرکزی در گفت وگوهای خود با مطبوعات عمر مفید اسکناس در ایران را ۵ سال می دانند. حال با توجه به این که میزان حجم برگی اسکناس کشور در حدود ۸.۶ میلیارد برگ تخمین زده می شود می توان نوشت سالانه رقمی درحدود یک میلیارد برگ به مرحله امعا می رسند که به دلیل هزینه سنگین چاپ نشر اسکناس این رقم در حدود ۷۰۰ میلیون برگ است.
البته در دوسال اخیر میزان عرضه و به اصطلاح تزریق مسکوکات و اسکناس های ۵۰۰ ، ۱۰۰۰ و ۲۰۰۰ ریالی در بازار مالی و پولی به نحو محسوسی کاهش نشان می دهد که این کمبود، مشکلاتی را هم برای مردم به همراه داشته است. شاید شما نیز تاکنون با روشهایی مانند رند کردن دریافت ها و پرداخت ها، جایگزینی بلیط اتوبوس یا پرداخت آدامس و شکلات و چسب زخم به جای پول مواجه شده اید!
برخی کارشناسان میزان سرانه اسکناس در ایران را حدود ۱۱۰ برگ برآورد می کنند این رقم درکشورهای پیشرفته تا ۱۶ برگ و در کشورهای درحال توسعه حدود ۵۰ برگ است.
یک کارشناس امور بانکی که تمایلی به انتشار نام خود ندارد در این باره می گوید: سرانه مسکوکات در ایران درحدود ۹۰ است. این رقم در برخی کشورها بیش از ۲۹۰ است بنابراین ایران از نظر سکه جای بسیاری برای ضرب و توزیع در بازار دارد.»
وی از بی توجهی مسئولان امور بانکی و مردم نسبت به حفظ و نگهداری اسکناس و حتی مسکوکات گلایه می کند و می گوید: «شاید در حدود ۱.۳ میلیارد برگ اسکناس از مجموع اسکناس موجود در جامعه فرسوده شده اند که نتوانسته ایم بیش از ۵۰ درصد آن را از سیستم گردش های مالی خارج کنیم. اما علت این فرسایش زودهنگام چیست؟مردم هنوز درباره پروسه هزینه برچاپ و نشر اسکناس نمی دانند. باید در این باره اطلاع رسانی کرد.»
● دعوا بر سر پول فرسوده
در مسیر تهیه گزارش با «سعیدی» راننده گردشی تاکسی سوژه ام را مطرح می کنم. کاسه ای از زیرصندلی خود بیرون می کشد و می گوید: «طی هفته دو یا سه نوبت پول خرد از مغازه داران با قیمتی بالاتر می خرم تا از مردم طلبی برگردنم باقی نماند اما انصاف دهید که این پول نایاب است.» برچسب ویژه نرخ مسیر برخی از تاکسیها را یادآور می شود و می گوید: «برخی مسیرها را با مبالغی مانند ۲۵۰۰ و ۲۷۵۰ ریال مشخص کرده اند. مسافرهم حق دارد بقیه پول خود را طلب کند اما باور کنید هر روز دو یا سه درگیری لفظی و حتی فیزیکی برای پرداخت پول خرد میان راننده و مسافر صورت می گیرد. البته برخی مسافران با درد ما که درد خودشان است، آشنایی دارند. اگر پول خرد باشد چرا دریغ کنیم اما واقعاً کم است.»
«رضا تقوی» درحاشیه میدان امام حسین برای سوارشدن به تاکسی، خودروهای شخصی و تاکسی هایی با عناوین جدید گاهی به جلو و گاهی به عقب می رود. همراه با او به سمت انقلاب همسفر هم می شویم. خود را دانشجوی رشته آمار معرفی می کند. ته لهجه او معرف اصلیت اوست. می گوید که از شیراز به تهران آمده است.
وی براین باور است که استفاده از پول خرد کمتر از گذشته شده است زیرا قیمت ها را مردم به گونه ای تنظیم می کنند که کمتر به این نوع پول نیاز باشد!
می خندد و ادامه می دهد: «خریداران و فروشندگان روش جالبی را دنبال می کنند. خریدار کالایی را حتی به اجبار- اضافه برنیاز روزمره خود- برمی دارد تا با مبلغی دیگر به اصطلاح رقم پرداختی سرراست شود یا فروشنده به جای پرداخت باقیمانده پول آدامس، شکلات و چسب زخم به مشتری پیشکش می کند.»
تقوی این شیوه معامله را در شهرستان ها کمرنگ تر از تهران بزرگ ارزیابی می کند و ادامه می دهد: «در شهرهای کوچک به دلیل شیوه مصرف و نیازهای محدودتر مردم مشکل کمبود پول خرد- اگرچه وجود دارد- اما به اندازه این کلان شهر حاد نیست.»
● مسئول کیست؟ من، تو، او
راننده تاکسی برای تسهیل در پیاده و سوار کردن مسافران اسکناس هایی را به صورت لوله شده در پنجره روی داشبور فروکرده است. مقداری اسکناس نیز روبروی او پراکنده است. غالب آن ها کثیف، چسب خورده و مچاله شده است.
به اسکناس ها اشاره می کنم و درباره کیفیت آن ها از راننده می پرسم. می گوید: «کمتر کسی به شیوه نگهداری اسکناس توجه می کند. ذهن ها درگیر مشکلات زندگی و کاری است.»
اما تقوی پاسخ می دهد: «اگر هر مشکل و حواشی آن را به خوبی بررسی کنیم، حل آن هم آسان تر می شود. وضعیت اسکناس در ایران به خوبی تعریف نشده است. این که چگونه تهیه می شود؟ هزینه تهیه آن به چه میزان است و روند توزیع، مصرف و امحاء آن چگونه است؟ اگر این سؤالات برای مردم به خوبی تبیین شود بخشی از هزینه های جانبی آن هم کاهش می یابد. شاید انتظار از جامعه این است که اسکناس در چرخه پیچیده نیازهای روزانه مردم، وضعیت ظاهر و کیفیت خود را حفظ کند اما معتقدم که این انتظار هم از مسئولان امور بانکی می رود که اطلاع رسانی کنند.»
سعیدی در هیاهوی اتومبیل ها برای فرار از پشت چراغ قرمز، خونسردانه به سوی داشبورد خم می شود و از داخل آن سررسیدی را بیرون می آورد، در حین رانندگی لابه لای اوراق آن را جست وجو می کند! تعدادی اسکناس کثیف، پر نقش و نگار، چسب کاری شده و فرسوده را نشان می دهد و می گوید: «هر ماه تعدادی از این اسکناس ها را جمع آوری و در برخی بانک های طول مسیر کارم تعویض می کنم. البته آن ها هم نو نیست اما این طور هم بی مصرف نیست.»
چرا تا این اندازه به مسائل ریز و کوچک اما بسیار مهم بی توجه مانده ایم؟ تقوی پاسخ می دهد: «مدیریت حفظ پول را تعریف نکرده ایم. من، شما و دیگران هم باید دامنه این مدیریت را ادامه دهیم. از سطح بانک ها تا نوجوانان هر یک از خانواده ها قابل گسترش است. شاید اگر این موضوع را با دیگر مسافران در میان بگذارید بسیاری از آن ها با نگاه خود شما را بازخواست می کنند که اصلا چرا این موضوع را دنبال می کنید.»
● همه راهها به فرهنگ ختم می شود
شاید شما هم این موضوع را تجربه کرده اید که وقتی باقیمانده پول خود را اسکناس هایی پاره، کثیف و رنگ و رو رفته دریافت و به آن اعتراض می کنید، پاسخ می شنوید «این پول ها را به من دادند و من هم مجبورم به شما بدهم» هرچند شیوه نگهداری از اسکناس ریز و درشت یک روش فردی است اما به نوعی مسئولیت پذیری افراد را در حفظ و نگهداری بخشی از بیت المال آشکار می سازد.
حمید کریمی یکی از فروشندگان میوه در میدان مرکزی از شیوه های نگهداری اسکناس- که تأکید دارد بنویسم سرمایه ملی است- به عنوان یک ضدفرهنگ گلایه دارد. از بی توجهی نسبت به گسترش این ضدفرهنگ ابراز تعجب می کند و می گوید: «شاید روزانه میلیاردها ریال پول از انواع اسکناس های ریز و درشت در این میدان میان فروشندگان و خریداران رد و بدل می شود اما باور کنید بخش قابل توجهی از آن بسیار مستعمل و فرسوده است به طوری که برخی در مواجهه با آن می گویند «صد تومان باید خرج این صدتومانی کرد. «شمارش آن ها هم با روش های دستی و حتی ماشینی ساعت ها طول می کشد و باید بارها آن ها را جابه جا کرد.»
وی می گوید: «مردم شیوه نگهداری صحیح اسکناس را نمی دانند. هزینه ای هم در پی ندارد اما برای اصلاح و وصله پینه کردن پول های
پاره پوره باید پول بپردازیم.»صدای او سکوت درون اتومبیل را می شکند. راننده به آرامی ماشین را به کنار خیابان هدایت می کند، دو مسافر پیاده می شوند تا او نیز پیاده شود.
جیب های خود را می کاود. توجهی به غرولند راننده و مسافران ندارد. اسکناسی را به سختی از جیب شلوار خود بیرون می کشد و بدون این که نگاهی به چشمان منتظر راننده کند به سمت او می گیرد. راننده نیز با عصبانیت از چند دقیقه معطلی، اسکناس را به میان دیگر اسکناس های پراکنده جلوی داشبورد پرتاب می کند و اسکناسی دیگر به دست جوان می دهد. حالا او عصبانی می شود و از راننده می خواهد تا آن را عوض کند. راننده غیظ خود را فرو می خورد و می گوید: «اسکناس پاره دادی نو می خوای؟! این را هم یکی مثل من و خودت به این روز انداخته است. اسکناس مقبول تری می دهد و با فشار بر پدال گاز از عصبانیت خود و او فاصله می گیرد.
پول کاغذی همچنان در عرصه مبادلات روزمره ما حضور دارد. شتاب خودپردازها هم از ولع عمومی در استفاده از اسکناس برای استفاده از کالا یا خدمات کم نکرده است. اما گزارش های پژوهشی و تحلیلی از کاهش میزان استفاده کشورهای جهان از اسکناس در امورمالی خود خبر می دهند.
● تفاوت های یک اسکناس
هریک از کشورها با توجه به امکانات و تجهیزات فنی موجود خود و براساس نیاز جامعه اسکناس به ارز ش های اسمی متفاوت در تیراژ مختلف را منتشر می کنند. اما با آن چه باید بیش از پیش مورد توجه مسئولان امور بانکی قرار گیرد استفاده از کاغذهای مقاوم و بادوام برای انتشار اسکناس است. شاید امروز یا روزهای پایانی هفته گذشته حقوق و دستمزد آذرماه خود را دریافت کرده اید، چند درصد اسکناس ها تقریبا نو مانده اند؟
حمید کریمی از بارفروشان میدان میوه و تره بار مرکزی تهران دراین باره می گوید: «برخی از کشورها از کاغذهای خاصی برای چاپ و نشر اسکناس استفاده می کنند. این نوع کاغذ دارای نوعی الیاف است که امکان پارگی اسکناس را به حد صفر می رساند. بنابراین با توجه به این که در ایران استفاده از اسکناس همچنان مرسوم است مسئولان نسبت به تهیه این گونه کاغذها اقدام کنند.»
شاید هزینه های سنگین تامین این نوع کاغذ مانع استفاده از آن است؟ در پاسخم می گوید: «شاید در وهله اول این گونه نگرانی های مالی وجود داشته باشد. اما در صورت استفاده از آن لااقل از سرعت فرسودگی اسکناس و هزینه مالی تحمیلی برای تعویض و جایگزینی آن کاسته می شود.»
اما دکتر بهمن آرمان یکی از کارشناسان اقتصادی از منظر دیگری به این موضوع می پردازد. وی معتقد است که سیستم های بانکی کشور نیازمند بازنگری جدی است. دراین بازنگری عقب ماندگی ها از سیستم مکانیزه به خوبی مشخص می شود.
به باور وی این که سالانه صدها میلیارد ریال هزینه انتشار اسکناس جدید و هزینه امحای آن می شود ناشی از ضعف های موجود در سیستم بانکی است.
دکتر آرمان می گوید: «درحال حاضر سیستم استفاده از پول نقد در جهان تقریبا منسوخ شده است. پول خرد که جای خود را دارد. میزان اسکناس موجود در برخی کشورهای صنعتی یا درحال رشد به شدت کاهش یافته و می یابد. مثلا در برخی از کشورها حتی برای پرداخت هزینه غذا در رستوران هم از کارت اعتباری استفاده می شود.»
احمد مرتضوی یکی از کارگران بازار است. برای تامین موجودی حساب صاحب کار خود بسته های اسکناس را به بانک آورده و در برابر خود به ترتیب ارزش اسمی آن ها مرتب می کند. متصدی صندوق دریافت بانک هم مشغول شمارش، جابه جا کردن و بسته بندی دوباره اسکناس هایی است که دریافت می کند. قطرات عرق روی پیشانی او زیرنور مهتابی بانک چشمک می زنند. با پشت دست آن ها را می گیرد و به کار خود مشغول می شود. اسکناس های مرتضوی هم زیاد تعریفی ندارد طوری که متصدی بانک سعی می کند آن هایی را که مقبول ترند در دوطرف بسته های پول قرار دهد!
از مرتضوی علت کهنگی، رنگ پریدگی و فرسودگی قابل توجه اسکناس ها را می پرسم. دوباره نگاهی به بسته های پیش روی خود می اندازد و می گوید: «برخی از مردم احساس مسئولیتی درباره اسکناس ندارند. پول های پاره، بدون شماره و حتی دو نیمه متفاوت از یک نوع اسکناس را در لابه لای بسته های پول قرار داده و به اصطلاح مشکل خود را به دیگری احاله می دهند.» نیم نگاهی به متصدی بانک می کند. مسیر نگاه او را پی می گیرم. متصدی بانک بارها اسکناس ها را به لبه های میز خود می کوبد، برمی زند و باز درون دستگاه پولشمار قرار می دهد اما برخی از آن ها پاره می شوند و گاهی نیز دستگاه از شمارش می افتد! مرتضوی از وضعیت نگهداری اسکناس نزد مردم انتقاد می کند و ادامه می دهد: «این که اسکناس های فرسوده و بسیار چسب خورده را به دیگران می دهیم نوعی بی احترامی است. جالب این که برخی از مردم از قبول آن خودداری می کنند اما خود به گونه ای اسکناس های نامناسب به دیگران می دهند.»
● کاغذهای گرانبها برای یادداشت نویسی و نقاشی کودکانه
تاکنون بارها برای واریز وجه، پرداخت هزینه فیش های مختلف صف ایستادن در برابر باجه های دریافت و پرداخت شعبات مختلف بانکی را تجربه کرده اید. برخی از متصدیان این باجه ها- پیر و جوان فرق نمی کند- در هنگام اوج کار خود و برای جلوگیری از بروز اشتباه در محاسبه شمارش پول، رقمی را بر روی اسکناس های انباشته برابر خود می نویسند. اگر کمی با دقت نگاه کنید متوجه می شوید که اطراف آن ها را انواع فیش و حواله بانکی احاطه کرده اما ترجیح می دهد یادداشت های خود را روی اسکناس ثبت کنند. در شماره گذشته به نبود فرهنگ حفظ و نگهداری اسکناس به عنوان سرمایه ملی اشاره ای گذرا شد. بی تردید باید از شیوع یک ضدفرهنگ جلوگیری کرد اما چگونه؟ یک کارشناس امور بانکی با اشاره به این که عمر مفید اسکناس در ایران علی رغم رعایت تمامی استانداردهای کیفیتی در تهیه آن، بسیار کمتر از کشورهای دیگر است، می گوید: «هر روز بر تعداد اسکناس های فرسوده افزوده می شود اما هنوز نتوانسته ایم این موج تهدیدکننده بخشی از بودجه بیت المال را مهار کنیم.»
وی در یک برآورد تقریبی هزینه چاپ اسکناس جدید را که جایگزین اسکناس های فرسوده می شود، در حدود ۸.۲ میلیارد تومان اعلام می کند و می گوید: «تمامی شعب بانک ها می توانند اسکناس های کهنه را تعویض کنند اما با این حال میزان اسکناس های فرسوده در دست مردم بسیار زیاد است و نشان می دهد که علی رغم برخی تلاش ها در افزایش عمر اسکناس، هنوز مردم شیوه نگهداری صحیح آن را نمی دانند. به نظر می رسد آنان علاقه ای به استفاده از کیف پول ندارند و به اشکال مختلف در جیب خود قرار می دهند.»
لطفاً محتوای جیب خود را بازبینی کنید. سوای از این که اسکناس های موجود شما در کدام ردیف از ارزش های اسمی آن ها قرار می گیرد، نقش و نگار، یادگاری، شماره تلفن ثابت و همراه و البته تعداد چسب هایی که برای استفاده دوباره آن ها مصرف شده را مرور کنید. شاید به جرئت بتوان نوشت که اسکناسی فاقد این آلودگی ها تقریباً نایاب است!
حمید کریمی علت این زشتی را عدم استفاده درست از اسکناس می داند و ادامه می دهد: «پول کاغذی در ایران در سطح دفترچه یادداشت به کار می آید و این بسیار زشت و ناپسند است. در حالی که برای کارت مدرسه کودکان خود ارزش بیشتری قائل می شویم و می کوشیم سطح فرهنگ و شخصیت خود را با نو نوار نگهداشتن آن کارت نزد اولیای مدرسه حفظ کنیم.»
یکی از کارمندان بانکی در کرج که تمایلی به انتشار نام خود ندارد با اشاره به این که در گذشته برخی از شعبات بانک ها به مشتریان خود کیف های ویژه حفظ پول اهدا می کردند، می گوید: «مردم هر اسکناس را براساس ارزش اسمی آن نگهداری می کنند. اگر ارزش بالایی داشته باشد وسواس و دقت نظر آن ها هم افزایش می یابد و بالعکس. از این رو اگر دقت کنید، می بینید اسکناس هایی با ارزش های پایین تر زودتر فرسوده و به اصطلاح چسب کاری می شوند.»
● خرید دوباره اسکناس های باطله
جمع آوری پول های فرسوده و تقریباً متلاشی شده یکی از وظایف بانک ها به شمار می آیند. این کارمند بانک درباره نحوه خرید اسکناس های فرسوده، پاره پوره و خارج شده از دور گردش مالی مردم می گوید: «این نوع اسکناس ها براساس تعرفه اعلامی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، تعویض می شوند. این تعرفه ارزش هر اسکناس را مشخص می کند. قطعاً اسکناسی که گوشه ندارد، سوخته شده و از رنگ و رو رفته به ارزش پایین تری تعویض می شود.»
وی به مشاهدات روزانه خود از اسکناس های ارائه شده برای تعویض اشاره می کند و می گوید «اسکناس های آغشته به روغن ماشین، سوخته از آتش سیگار و حتی خون آلوده شده برای تعویض می آورند.»
کارمند یکی از بانک های کرج با اشاره به این که هر یک از شعبات مرکزی بانک ها یا برخی از شعبات مستقر در مراکز شلوغ شهرها وظیفه خرید و تعویض این گونه اسکناس ها را برعهده دارند می گوید: «در شعبه محل کارم در حدود ۱۵۰ میلیون ریال پول نیمه شده، سوخته و غیرقابل استفاده به صورت هفتگی جمع آوری و برای امحای آن ها تحویل مراکز مربوطه می شود.»
● سکوت تبلیغاتی درباره پول کثیف
روزانه حجم نسبتاً سنگینی از تیزرهای تبلیغی و آگهی های مطبوعاتی بانک ها و مؤسسات مالی و اعتباری مختلف را درباره انواع سپرده گذاری ها همراه با جوایز وسوسه برانگیز و انواع حساب های کوتاه و بلندمدت شاهدیم اما عجیب این که آن ها نیز کمتر به شیوه نگهداری اسکناس توجه نشان می دهند!
متأسفانه در انتشار آگهی ها و تیزرهای تبلیغی به این که اسکناس و پول خرد یکی از عوامل مهم انتقال بیماری هاست بی توجهیم و این بی توجهی نگران کننده است.
یک کارشناس امور بانکی از مشاهدات خود درباره استفاده از اسکناس می گوید: «در یک رستوران مرد خانواده پس از صرف غذا از پشت میز برخاست و در حین حرکت به سوی صندوق پرداخت، مقادیری اسکناس از جیب خود بیرون آورد و یکی از آن ها را که شاید- به گمان او- تمیزتر از بقیه بود به عنوان خلال دندان به دهان برد. به او محترمانه از مضرات کارش گفتم و او با نگاه خود جوابم کرد.»
وی معتقد است که آموزش و اطلاع رسانی برای افزایش سطح فرهنگ استفاده از اسکناس در جامعه می تواند علاوه بر پیشگیری از برخی بیماری ها، هزینه های سنگین استهلاک اسکناس را کاهش دهد.
ناقل بیماری در جیب شماست!
ضرب المثلی قدیمی درباره بی ارزش بودن پول و دارایی افراد می گوید که «پول چرک کف دست است» بررسی های علمی، تحقیقی نشان می دهد که پول از چرک کف دست هم کثیف تر است و به عامل انتقال بیماری های واگیردار تبدیل شده است. کمی بیشتر به نحوه پرداخت و دریافت اسکناس و پول خرد در جامعه دقت کنید! آن ها در همه مکان ها مورد استفاده قرار می گیرند و در مدت زمان گردش خود در سیستم مالی در میان افراد متعدد با ویژگی های متفاوت از جمله سالم و بیمار دست به دست می شوند. هشدار درباره بیماری زایی اسکناس ها تازگی ندارد اما متأسفانه چون جدی گرفته نمی شود، همیشه تازه است. شاید اکنون که در فصل سرما قرار داریم این موضوع حساسیت برانگیز شود که یک اسکناس تا ۱۷ روز می تواند عامل مهم انتقال بیماری آنفلوآ نزا باشد!
براساس تحقیق یک گروه از پزشکان متعهد کشورمان اسکناس ها بیش از حد تصور عمومی آلوده اند. این گروه از محققان ۴۰۰ نمونه از اسکناس های کاغذی مختلف را در شیوه تصادفی از شهرهای مختلف کشور شامل تهران، مشهد، اهواز، تبریز، سنندج، کرمانشاه و قزوین جمع آوری کرده و درباره آن تحقیقاتی را انجام داده اند که نتایج آن شناسایی ۲۷۳ نوع باکتری روی آن ها بود. ۴۶ درصد از این اسکناس ها به باکتری های گرم مثبت و ۵۴درصد به باکتری های گرم منفی آلوده بوده اند. نکته قابل تأمل این تحقیق این که اسکناس های ۱۰۰۰، ۲۰۰۰ و ۵۰۰۰ ریالی میزان آلودگی بیشتری نسبت به دیگر اسکناس های رایج در کشورمان داشته اند. علت آن نیز قابل فهم است این گروه بیش از سایر اسکناس ها در میان مردم رد و بدل می شوند.

محمد کریمی

منبع : روزنامه کیهان