امنیت شغلی جایی در زندگی کارگران فصلی ندارد

دستش را که بلند می کند در یک چشم به هم زدن ده پانزده نفر دورش جمع می شوند.
کوتاه و بلند، ریز نقش و چهارشانه، نمی داند کدام به کارش می آید همگی جوانند و بیشتر شهرستانی. نگاهش می افتد به مرد میانسالی که کمی دورتر بیل به دست ایستاده و چند دقیقه یکبار عرق پیشانی اش را پاک می کند. هرروز صبح این داستان تکرار می شود. کارگرانی که کنار جدول خیابان ها و میدان های اصلی شهر نشسته اند و هر رهگذر و خودرویی را کار تازه و کارفرمایی می بینند که قرار است در عوض زوربازویی که دارند سفره آن شب خانواده هایشان را با لقمه نانی پرکند.
مردانی که درآمد روزانه شان بستگی به زور بازو و نظر صاحبان کار دارد که هر روز صبح سری به میدان های اصلی شهر می زنند و به این وسیله از بار پرداخت دستمزد مشخص و بیمه کارگر شانه خالی می کنند.
کارگرانی که به سنت قدیم فصلی نامیده می شوند اما هر صبح با این نگرانی از بستر برمی خیزند که مبادا امروز کاری پیدا نکنند و شرمنده نگاه منتظر زن و فرزند خود شوند.
به گزارش ایرنا، محمد یکی از کارگرانی است که سفره هرشبش محتاج زور بازو و اقبال آن روز است. همانطور که پای چپش را به دیوار کناری تکیه داده است می گوید: در طول هفته شاید دو سه بار بتوانم کار پیدا کنم بعضی وقت ها هم اگر شانس بیاورم کاری پیدا کنم که دو سه روزی یا بیشتر طول بکشد.
اما چون تعداد افرادی که دنبال کار هستند زیاد است نمی شود روی درآمد روزانه حساب کرد از طرف دیگر کارگران افغانی که با قیمت پایین تر کار می کنند و مردم بیشتر به سراغ آنها می روند.
وی ادامه می دهد: هفته قبل یکی از دوستانم پایش شکست و صاحب کار فقط خرج گچ گرفتن پایش را داد و با چهار تا بچه الان خانه نشین شده است چون هیچ کس مسئولیت کارگرانی که روزانه کار می کنند را بر عهده ندارد و برای ما ارزشی قائل نیست.
ما نه بیمه هستیم نه تضمینی برای کارمان داریم اگر اتفاقی برایمان بیفتد زن و بچه هایمان دربه در می شوند. احمد نوریان معاون امور اجتماعی و فرهنگی شهرداری در این باره می گوید: طرح ساماندهی کارگران فصلی همچنان معطل همکاری برخی نهادهای ذیربط است و موفقیت این طرح را منوط به تلاش و جدیت وزارت کار و امور اجتماعی و همکاری جدی تر دیگر سازمان ها است.
به گفته وی اجرای طرح ساماندهی کارگران فصلی با وجود پیش بینی و تدارک ۱۷مرکز از سوی شهرداری تهران، همچنان معطل همکاری و ایفای نقش برخی نهادهای ذیربط است.
نوریان با اشاره به نقش وزارت کار و امور اجتماعی در این طرح ادامه می دهد: به رغم آماده بودن طرح مشکل همچنان باقی است و وزارت کار در ایفای نقش خود در این زمینه می باید جدیت بیشتری از خود نشان دهند.
معاون امور اجتماعی و فرهنگی شهرداری تهران معتقد است: سال ۸۲ طرح ساماندهی کارگران فصلی و پراکنده در سطح میادین و چهار راه ها توسط شورای اسلامی شهر تهران تصویب و سپس به طور آزمایشی در چند نقطه تهران در تعدادی چادر و کانکس اجرا شد ولی به دلیل همکاری نکردن نهاد های ذیربط کار رها شده است.
به گفته وی شهرداری در این مدت وظایف خود را انجام داد و در سال ۸۴ بودجه ای برای احداث تعدادی ساختمان تصویب شد و شرکت ساماندهی صنایع و مشاغل شهرداری در این زمینه تلاش های خوبی را انجام داد، در حال حاضر نیز بیش از ۱۷ پایگاه ساماندهی کارگران فصلی به اشکال مختلف اعم از ساختمان و کانکس در سطح شهر وجود دارد و آماده خدمات رسانی است.
بی توجهی به اجرای این برنامه در حالی ادامه دارد که اگر ساماندهی کارگران فصلی در چارچوب طرح انجام شود، هم از تبعات ناشی از بلاتکلیفی این نوع کارگران کاسته خواهد شد و هم شهرداری و نهاد های ذیربط در ساماندهی ناهنجاری ها و آسیب های اجتماعی تکلیف خود را در ارتباط با پدید ه هایی مانند حضور کودکان و یا دستفروشان مستقر در چهارراهها روشن خواهد کرد.
با این وجود موضوع کارگران فصلی و پیامدهای ناشی از آن همچون بسیاری از آسیب ها و ناهنجاری ها، سال ها در تهران بلاتکلیف مانده و رها شده است اگرچه شهرداری طی دو سال گذشته اقداماتی را در این زمینه انجام داده است اما هنوز حتی به نیمه راه نیز نرسیده و فاصله زیادی تا وضعیت مطلوب پیش بینی شده در مدیریت شهری دارد زیرا این طرح مانند بسیاری از برنامه های دیگر در چالش بین سازمان ها گرفتار مانده و آن گونه که باید و شاید اجرا نمی شود.
● ۴/۹۱ درصد کارگران فصلی تخصص ندارند
بر اساس نظر سنجی انجام شده در سال گذشته از سوی دفتر مطالعات اجتماعی معاونت امور اجتماعی و فرهنگی شهرداری تهران از مجموع کارگران فصلی، ۴/۹۱ درصد کارگر ساده، ۶/۸ درصد دارای نوعی مهارت هستند ضمن اینکه از مجموع این نوع کارگران ۶۰ درصد قبل از مهاجرت بیکار بوده و بقیه نیز به کار ساختمانی، کشاورزی و نظایر آن مشغولند. به گزارش برنا، در این نظر سنجی همچنین علت مهاجرت این افراد به تهران، بیکاری موجود در شهرستان و تلاش برای کسب درآمد بیشتر در کلان شهرها عنوان شده است، ضمن اینکه ۱۷درصد این کارگران متاهل و میانگین سنی آنان ۵/۲۴ سال( بین ۱۷ تا ۳۸ ساله) است.
سید نجم الدین محمدی مدیر اداره کل آسیب های شهرداری تهران نیز در این رابطه می گوید: از این کارگران باید بعنوان پراکنده نام برد نه فصلی زیرا در هر زمان و موقعیتی شاهد حضور این افراد در میادین و معابر شهری هستیم و فعالیت کاری آنها به فصل خاصی اختصاص ندارد. وی در رابطه با اشاره به طرح ساماندهی کارگران فصلی در سال جاری ادامه داد: مقدمات این طرح برنامه ریزی شده است و امسال اجرا
می شود. به گفته مدیر اداره کل آسیب های شهرداری تهران مراکز ساماندهی کارگران در سطح شهر تعیین شده ، اما هنوز این برنامه اجرایی نشده است. درحالی که این کارگران بیشتر در فصلی که به نیروی کارشان نیاز است فعالیت می کنند و با اتمام فصل کار این افراد تا سال آینده به فراموشی سپرده می شوند زیرا نه تشکیلات کارگری، نه وزارت کار، نه سازمان مدیریت و برنامه ریزی و نه حتی مرکز آمار ایران اطلاع دقیقی از تعداد و وضعیت این افراد ندارد.
● نیروی کار زیاد؛ فرصت های شغلی کم
متناسب نبودن نیروی کار بافرصت های شغلی موجود در بازار باعث شده تا این افراد به هر کاری تن دهند،حتی کارهای بدون قرارداد که هیچ گونه تضمینی برای ادامه فعالیت و تامین مخارج زندگی از این طریق وجود ندارد. علاوه بر این به کارگران فصلی بیمه تعلق نمی گیرد و در صورت بروز حادثه ای این افراد خود باید هزینه ها را تقبل کنند. از سوی دیگر به دلیل اینکه ماهیت کارهای فصلی، دائمی نیست، روابط کاری به صورت توافقی صورت می گیرد و کارفرما هر دستمزدی که بخواهد به کارگران اعلام می کند و در بسیاری از موارد حتی صحبتی از بیمه شدن به میان نمی آید ،بنابراین حقوق، مزایا و ساعت کار آنها مشخص نیست و در صورت رخ دادن حادثه هیچ فرد و یا سازمان خاصی مسئولیت کمک به آنها و خانواده هایشان را ندارد. از سوی دیگر بیکاری، کمی فرصت های شغلی موجود در بازار کار باعث شده تا این افراد از حداقل امنیت کاری نیز برخوردار نبوده و در صورت کوچکترین اعتراض و یا تن ندادن به کار در مقابل دستمزد کم به راحتی بی کار شوند بنابراین باید گفت متاسفانه این کارگران و خانواده هایشان نه تنها پشتوانه ای برای فردای خود ندارند بلکه با شانه خالی کردن سازمان ها از بار مسئولیت، مشکلات آنها روز به روز بیشتر و بیشتر می شود با این وجود هیچ فرد و یا نهادی از تعداد واقعی این افراد و مشکلاتشان اطلاع دقیقی ندارد و هیچ کس نمی داند کارگران فصلی، روزی چند ساعت کار می کنند چه زمانی بازنشسته می شوند و. . .

منبع : روزنامه جوان