پشت پرده فتح الاسلام

افرادی که مدت زیادی در جریان تحولات خاورمیانه بوده اند یا در آن دستی داشته اند، معمولاً جمله معروفی را شنیده اند که بیانگر پیچیدگی غامض مسائل لبنان با توجه به کثرت مذاهب، فرقه ها و گروه ها و دسته های سیاسی آن و ارتباط ها و وابستگی آنها به قدرت های رقیب در سطح بین المللی است.
این جمله که معمولاً به مثابه ضرب المثلی بین کارشناسان این ناحیه به کار می رود، می‌گوید؛ «اگر تصور می کنید وضعیت لبنان را درک کرده اید شاید به این خاطر است که این کشور به درستی به شما معرفی نشده است.» این ضرب المثل درباره آن چه امروز در شمال لبنان رخ می‌دهد نیز صادق است.
در حالی که شهر «طرابلس» شاهد شدیدترین درگیری هایی است که لبنان از خاتمه جنگ داخلی در سال ۱۹۹۰ تاکنون به خود دیده، تحلیل گران عناصر متعدد و در عین حال متناقضی را در این قضیه دخیل می دانند که موجب سردرگمی افکار جهانی شده است.
فلسطینی های سنی مذهبی که به اسلامگرایی افراطی روی آورده اند و گفته می شود که با گروه تروریستی «القاعده» نیز ارتباط دارند از یک سو، و سوریه، همسایه لبنان که به تحکیم منافع خود در این کشور متهم است، از سوی دیگر، در مظان اتهام قرار دارند.
البته در این بین عده ای نیز انگشت اتهام را به سوی مظنون های همیشگی یعنی ایالات متحده و اسرائیل نشانه گرفته اند که به اعتقاد آنها با دامن زدن به درگیری های داخلی قصد دارند از آب گل آلود ماهی بگیرند.
این در حالی است که سوریه تا امروز چنین اتهامی را به شدت تکذیب کرده است. در حقیقت هم مقامات دولت لبنان و هم مسوولان جریان اصلی مقاومت فلسطین به این نتیجه واحد رسیده اند که اگر سوریه تحت فشار قرار بگیرد، این لبنان است که به ناچار باید هزینه آن را بپردازد. شاید به همین خاطر است که «سلطان ابوالعینین»، رئیس جنبش فتح در لبنان، در محکوم کردن گروه «فتح الاسلام» که عامل اصلی درگیری با نیروهای ارتش لبنان است، تردیدی به خود راه نمی دهد. او «فتح الاسلام» را که یک گروه افراطی منشعب از جنبش اصلی فتح است، «گروهی تبهکار» توصیف می کند که منطبق با «دستورالعمل های خارجی» عمل می کند.
در شرایطی که درگیری های نیروهای ارتش لبنان و شبه نظامیان «فتح الاسلام» در اردوگاه «نهرالبارد» در حومه شهر «طرابلس» ادامه دارد، همزمانی این درگیری ها با مصوبه اخیر سازمان ملل متحد شک مجامع بین المللی را برانگیخته است. سازمان ملل متحد اخیراً تصویب کرد که مظنون های پرونده ترور «رفیق حریری»، نخست وزیر سابق لبنان، در دادگاهی بین المللی محاکمه شوند.
رئیس جنبش فتح در این باره گفت؛ «نقشه و زمان بندی حمله این گروه تبهکار - فتح الاسلام- به مواضع ارتش لبنان نشان از اهداف سیاسی عملیات آنها دارد.» حماس رقیب اسلامگرای جنبش فتح در نوار غزه نیز با این نظر موافق است. اهمیت این توافق نظر به ویژه از آن جهت است که حماس در سوریه دفاتر نمایندگی دارد.
این در حالی است که سوریه تصریح کرده است به هیچ عنوان حاضر به همکاری با پرونده محاکمه «رفیق حریری» نیست و متحدان لبنانی او نیز مانند «حزب الله» نسبت به بروز برخی اغتشاش ها هشدار داده اند.
«ندیم شهادی» از گروه مشاوران سیاست خارجی بریتانیا در «چتم هاوس» در این باره می گوید؛ «دیدگاه ما این است که این خشونت ها، درگیری بین فلسطین و لبنان نیست بلکه کار گروهی است که از خارج به این حیطه نفوذ کرده اند.» «شاکر العبسی» رهبر گروه «فتح الاسلام» که به خاطر ترور یک دیپلمات امریکایی در اردن به طور غیابی محاکمه و به مرگ محکوم شده است، چندی پیش بازداشت شد، اما پس از یک دوره کوتاه از زندان آزاد شد و به لبنان آمد. اکنون او که در راس این گروه قرار دارد، حدود ۱۰۰ مسلمان سنی تندرو از ملل مختلف را رهبری می کند. نیمی از افراد گروه او را لبنانی ها تشکیل می دهند و مابقی آنها فلسطینی، سوریه ای و سعودی هستند.
در همین حال «ولید المعلم» وزیر خارجه سوریه با رد اتهام حمایت سوریه از گروه «فتح الاسلام» گفت؛ «ما این سازمان را نفی می کنیم چرا که خلاف مصالح و منفعت فلسطینی ها عمل می کند.» اما به رغم این واکنش، زمانی که از او درباره محاکمه «حریری» سوال شد، «الملعم» گفت؛ «مردم سوریه باید آگاه باشند که این محاکمه نیز یکی دیگر از ابزارهای امریکا برای تضعیف سوریه است و به همین خاطر است که ما به این مساله هیچ پاسخی نمی دهیم. به نظر شما تعجیل برای برگزاری این دادگاه موجب بازگرداندن امنیت و ثبات به لبنان شده یا برعکس به تهدیدی برای امنیت و ثبات این کشور تبدیل شده است؟»

ایان بلک
دبیر بخش خاورمیانه روزنامه گاردین

منبع : روزنامه شرق