گفت و گو با دکتر صادق زاده

استقبال گرم دکتر صادق­زاده از ما باعث شد خیلی زود فراموش کنیم که برای گفت وگو با او نیم ساعتی پشت در اتاق دبیر کل سازمان نظام صنفی رایانه­ای معطل مانده­ایم. در فرصت کوتاهی که داشتیم، درباره بسیاری از موضوعات روز مربوط به ICTایرانی گفت وگو کردیم، تا جایی که کار به گفتگو درباره انتخابات مجلس هشتم و مهندسی انتخابات هم کشید.
▪ چرا نظام صنفی بعد از سه سال به فکر انتخاب دبیرکل افتاده است؟
ـ برای این که جواب این سوالتان را بدهم ابتدا باید انگیزه­ام از حضور در این سمت را مشخص کنم. در دوره ای که نمایندگی مجلس هفتم را به عهده داشتم، رابطه خوبی با بخش خصوصی و غیر دولتی حوزه ICT برقرار کرده بودم. از طرفی با توجه به مسوولیتم رابطه تعریف­شده­ای هم با دولت داشتم، مشکلات بخش غیر دولتی در این بخش را پیگیری می­کردم و بر آن اشراف داشتم. در همین راستا جلسات متعددی با صاحبان صنوف و شرکت ها برگزار می کردم تا به مشکلات آنها، به خصوص مشکلاتی که در رابطه با عملکرد دولت بود، رسیدگی شود. حضور من در نظام صنفی برای ادامه دادن به این فرآیند است. دلیل دوم این است که رشته تخصصی من هم بی ارتباط با این مساله نیست. من قبلاً هم در حوزه ICT در دانشگاه تدریس می­کردم. اما سازمان نظام صنفی با توجه به اساسنامه و آیین­نامه­های اجرایی خود باید سامان بگیرد. علی رغم رشد فناوری های مرتبط با ICT و تقویت بخش خصوصی به دنبال ابلاغ سیاست های اصل ۴۴، احساس می­شود که این حوزه هنوز به خوبی سازماندهی نشده و این کار برای نظام صنفی هم ضروری است. به خصوص که در آستانه انتخابات هیات مدیره و شوراهای مرکزی آن هم هستیم. سازمان باید از نظر اجرایی متولی داشته باشد و لذا دوستان در شورای مرکزی به این نتیجه رسیدند که حتماً نیاز به دبیر کل داریم. از طرف دیگر هفتم شهریور انتخابات مشاوران را هم پیش رو داریم تا افراد دارای مدرک لیسانس مرتبط به عنوان مشاور ICT در سطح کشور فعالیت کنند، کاری مشابه روند انتخابات مهندسی ناظر.
▪ برگزاری انتخابات نظام صنفی چه فرآیندی دارد؟
ـ انتخابات هیات مدیره تهران در مهرماه و هیات مدیره استان ها در آبان ماه برگزار می­شود و بعد از آن تا آخر سال ۸۷ شورای مرکزی نظام صنفی با حضور نمایندگان استان­ها شکل خواهد گرفت. این شورا باید تا پایان سال ۳ نفر را به عنوان نامزدهای ریاست سازمان نظام صنفی رایانه­ای به رئیس­جمهور معرفی کند. بنابراین مشخص است که با توجه به نزدیک شدن پایان کار هیات مدیره فعلی و برگزاری انتخابات وجود دبیرکل برای سازمان­دهی این امور ضروری است.
▪ شما قبلاً در جایگاهی بوده­اید که از نگاه دولت به بخش خصوصی و دغدغه­های دولتی خبر داشته باشید. حال که در بخش خصوصی فعالیت می­کنید، فکر می­کنید نگاه­ها و دغدغه­های این دو بخش تا چه حد به هم نزدیک است؟
ـ ما در مجلس پیگیر موضوعات مرتبط با فناوری اطلاعات و ارتباطات بودیم و در هر دو موضوع به ما مراجعه می­شد. برای پاسخ به سوال شما باید این را عرض کنم که ورود IT به ایران از سوی دولت نبوده و دولت هرگز انحصار این بخش را در دست نداشته، اما بخش CT یا ارتباطات در انحصار دولت بود تا این که در برنامه سوم، توسعه آزادسازی و خصوصی­سازی در برخی بخش­های صنعت مخابرات و ارتباطات هم آغاز شد. با ابلاغ سیاست­های اصل ۴۴ و تلاش برای خصوصی­سازی فضای جدیدی ایجاد شده و دیدگاهها به هم نزدیک­تر شده­ است. اما با توجه به این که دولت تا به حال کارفرما بوده، تعاملش با بخش خصوصی همیشه همراه با شدت و ضعف بوده است. به عنوان مثال در دولت قبلی که طرح تکفا تصویب شد و بودجه خاصی به طرح­های ICT اختصاص یافت، تعامل خوبی شکل گرفت. اما بعد از آن دیگر ردیف بودجه مستقلی برای این طرح­ها وجود نداشت و لذا بازار ICT افت کرده است. پس چون دولت به عنوان یک کارفرمای بزرگ همه چیز را تحت تحت کنترل دارد، تعاملش با بخش خصوصی هم تابع سلیقه­ای است که تغییر می­کند. برای اینکه این تعامل وضعیت با ثباتی پیدا کند، بخش دولتی و خصوصی نباید یکدیگر را رقیب یا دشمن خود بدانند.
▪ شما قرار است حلقه وصل دو طرف باشید؟
ـ من برای تلطیف روابط آمده­ام و می­خواهم بین بخش دولتی و خصوصی پل بزنم. باید از ظرفیت­های موجود استفاده کرد.
▪ به نظر شما چرا تعامل دو طرف کم­رنگ شده و الان در بخش ICT رکود وجود دارد؟
ـ دولت جدید به ICT ردیف بودجه مستقلی اختصاص نداده و علتش هم این است که ICT جزو اولویت های دولت نهم نبوده است، مگر در مواقع ضروری مثل طراحی شبکه کارت سوخت و اجرای طرح تحول اقتصادی. با توجه به این که دولت در ایران کارفرمای انحصاری است، وقتی برای IT اولویت قائل نباشد بازار راکد می شود.
▪ منظورتان از تلطیف روابط داخل و خارج صنف چیست؟ چه اتفاقی قرار است بیفتد؟
ـ موفقیت روند خصوصی­سازی مستلزم تعامل دو بخش خصوصی و دولتی است. منظور من از تلطیف برقراری و تعامل و تقویت آن است تا مشکلات دو طرف کمتر شود. در داخل صنف هم باید یک سازمان قوی مهندسی رایانه­ای داشته باشیم تا بازار را سازمان­دهی کنیم.
▪ در داخل خود صنف چند تشکل موازی وجود دارد. با آنها چه می­کنید؟
ـ یک بخش از تلطیف روابط هم این است که کل فعالان صنف ICT را در قالب یک تشکل واحد دور هم جمع کنیم تا یک نظام صنفی قوی رایانه­ای تشکیل شود و منافع همه اعضا تامین شود.
▪ در این صورت نهادها و انجمن­های موازی چه می­شود؟
ـ ایجاد نهاد و انجمن اشکال ندارد. منظورم آن است که فعالان این نهاد در قالب یک نظام صنفی قوی جمع شوند.
▪ فکر می­کنید این مساله عملی است؟
ـ ایده من این است که همه کنار هم جمع شویم. به هر حال باید تلاش مان را بکنیم تا در قالب یک تشکل سازمان دهی شویم و روابط داخل و خارج بهبود یابد.
▪ با توجه به نامه­نگاری­های تندی که این اواخر میان آقای سعیدی رئیس فعلی سازمان نظام صنفی و مدیران دولتی حوزه ICT درگرفت، فکر می­کنید در صورت معرفی ایشان برای ریاست نظام صنفی، رئیس جمهور با این مساله موافقت کند؟
ـ معرفی نامزدهای ریاست دست من نیست و این کار را شورای مرکزی سازمان انجام می­دهد. من هم به عنوان دبیر کل باید بی­طرف باشم. فکر می­کنم این فرآیند با توجه به زمان برگزاری انتخابات داخلی نظام صنفی تا بعد از تعطیلات سال نو به طول بینجامد.
▪ شما در صحبت­هایتان به بحث خصوصی­سازی در صنعت ICT اشاره کردید؟ به نظرتان روند فعلی چه نقاط ضعفی دارد؟
ـ یکی از نگرانی­های ما در مجلس هفتم این بود که در جریان خصوصی­سازی، انحصار از دولت به برخی نهادهای عمومی منتقل شود و به جای خصوصی­سازی، اختصاصی­سازی اتفاق بیفتد. برای همین پیش­بینی کردیم که هیچ مجموعه­ای نتواند بیش از بلوکهای ۲۰درصدی از سهام یک شرکت را خریداری کند. ضمن آن که در مواد متعددی از قانون خصوصی­سازی مکانیسم­هایی در همین مورد پیش­بینی شد.
▪ اگر در ساز و کارهای لازم در مورد روند خصوصی­سازی پیش­بینی شده، پس چرا این قدر از فرآیند فعلی انتقاد می شود؟
ـ بخشی از این نگرانی­ها برمی­گردد به واگذاری­های قدیمی که از طریق مزایده و مذاکره انجام شده و در جریان آن انحصاراتی به وقوع پیوسته است. ریشه دیگر نگرانی­ها این است که واگذاری­ها برای اولین بار اتفاق می­افتد و خیلی­ها نگران سرنوشت آن هستند. نکته سوم نهادهای متعددی هستند که در جریان این واگذاری­ها مجاز به دخالت هستند و تعدد این نهادها که دیدگاه های مختلفی دارند باعث اختلاف نظر خواهد شد.
▪ آقای دکتر! به عنوان نماینده مجلس هفتم بگویید چرا عملکرد این دوره مجلس در حوزه ICT این قدر ضعیف بوده؟ چرا لایحه جرائم رایانه­ای در نهایت در صحن علنی مطرح نشد؟
ـ به طور کلی مجلس هفتم با دولت نهم تعامل یک طرفه­ای داشت که به ویژه از بعد نظارتی ضعیف عمل کرد. اما درحوزه ICT که لایحه جرائم رایانه­ای را مثال زدید، باید بگوییم که این لایحه را دولت قبلی به مجلس ششم ارائه کرد، اما برای آن فوریت قائل نشد. بنابراین اشکال اصلی به خود دولت برمی­گردد که برای این لایحه فوریت قائل نبود. در نتیجه جزئیات لایحه مذکور در کمیسیون حقوقی مجلس تصویب شد ولی فرصت طرح آن در صحن علنی مجلس فراهم نشد. البته مجلس هفتم کارهای مهمی مثل صدور پروانه فعالیت اپراتور دوم و ایجاد مرکز تحقیقات فضایی را انجام داد و لایحه صیانت از فیبر نوری را هم تنظیم کرد، ولی شکی نیست که برای همراه شدن با رشد سریع فناوری ICT در جهان باید وزارتخانه­ها و سازمان­های مختلف مجدداً سازمان­دهی شوند و در مجلس هم کمیسیون های جدیدی در این رابطه شکل بگیرد.
▪ به عنوان آخرین سوال، به غیر از تلطیف روابط چه هدف مهم دیگری را دنبال خواهید کرد؟
ـ سازمان نظام صنفی تصمیم دارد بازار ICT را هم سازمان­دهی کند تا مثل نظام مهندسی یا نظام پزشکی یک سازمان قوی و با نفوذ داشته باشیم. برای این کار در بعد اجرایی، با همکاری شورای عالی انفورماتیک تلاش خواهیم کرد که نظام صنفی به سازمان بزرگ نظام مهندسی رایانه­ای مبدل شود و از همه افراد متخصص و صاحب تجربه هم دعوت به همکاری می­کنیم. امیدواریم از این طریق موجب تعمیق IT و افزایش کاربری آن در کل کشور شویم.

نویسنده: علی محمدزاده – احسان موحدیان

منبع : ماهنامه تحلیلگران عصر اطلاعات