مسیر پر پیچ و خم صنعت تایر

تولید تایر در ایران که با فناوری «بایاس» آغاز شده بود باوجود گذشت زمانی نه چندان کوتاه همچنان بر همان محور ادامه یافته است. ورود خودروهای خارجی به کشور در این میان باعث شده برخی از کارخانه های تایرسازی به تدریج نسبت به خرید فناوری ساخت برخی تایرهای رادیال سواری بلت سیمی و تجهیز کارخانه خویش اقدام کرده و به این ترتیب از نیمه دوم دهه ۷۰ تولید تایرهای رادیال سواری بلت سیمی به صورت محدود در کشور آغاز شد.
به رغم ورود محدود این فناوری جدید، صنعت لاستیک ایران بیش از یک دهه است که در جا می زند، برنامه های توسعه در این صنعت به اجرا درنیامده و حتی مدت هاست شمارش معکوس برای تعطیلی این صنعت آغاز شده است.
با وجود این که کره و ژاپن، دو کشور عمده تولیدکننده تکنولوژی نوین تایرسازی جهان تمایلی به صدور تکنولوژی خود به ایران نداشته اند اما یک شرکت ایرانی توانسته با امضای قراردادی با شرکت «کونتیناتال» آلمان، موفق شد تکنولوژی تولید تایر آل استیل را به کشور وارد کند.
این مجموعه تحولات را هرچند می توان دوره جدیدی از حیات صنعت تایر در کشور تلقی کرد اما باز هم حرکت صنعت تایر کشور به عصر تولید تایرهای رادیال بلت سیمی، آنقدر کند و تدریجی است که نمی توان ادعا کرد تولیدکنندگان ایرانی به فناوری تولید تایرهای رادیال سیمی دست یافته اند؛ چرا که عملاً برای تولید هر سایز و مشخصات جدید تایر هنوز نیازمند خرید دانش فنی آن سایز از تولیدکنندگان خارجی هستیم.
با توجه به شرایط فعلی و سطح تقاضا در بازار به نظر می رسد سرمایه گذاری در این صنعت برای سودآوری بیشتر و استفاده از تکنولوژی های جدید کاملاً ضروری است و این ضرورت توجه ویژه ای را از سوی مسئولان دولتی می طلبد.
کارشناسان این صنعت معتقدند که صنایع داخلی فعال یا سرمایه گذاران علاقه مند به واردات باید با شتاب بیشتری به سرمایه گذاری های انجام شده موجود بیفزایند تا بتوان در رقابت سنگین موجود در بازار جهانی به دوام صنعت تایر در ایران امیدوار بود، اتفاقی که ادغام کارخانه های موجود با یکدیگر یا کارخانه های خارجی می تواند تحقق آن را محتمل تر کند.
● ورود تایرهای بی کیفیت
در حالی که لاستیک های وارداتی عمدتاً چینی بوده و کیفیت آنها حدود ۳۰ درصد از لاستیک های تولید داخل پائین تر است، در این میان مشخص نیست مسئولان مربوطه در مبادی ورودی چگونه اجازه ترخیص این نوع لاستیک ها را می دهند ! در این میان مؤسسه استاندارد نیز ظاهراً هیچگونه نظارتی بر کیفیت لاستیک های وارداتی ندارد.
واردات لاستیک های پوسیده و تاریخ گذشته چینی باعث وقوع بسیاری از تصادفات می شود. واردات بی رویه و گسترده به این شکل علاوه بر تضییع حقوق مصرف کنندگان، زیان های فاحشی را هم متوجه تولیدکنندگان داخلی می کند.
اگر لاستیک های با کیفیت وارد کشور شود نه تنها به تولیدکننده ضرر نمی رساند، بلکه باعث ایجاد رقابت برای تولید لاستیک های با کیفیت بالا خواهد شد. این در حالی است که در حال حاضر ۸۵ درصد تایرهای سواری وارداتی، از مبدأ کشور امارات متحده عربی که فاقد کارخانه تایرسازی است و با حضور دلالان و واسطه ها وارد کشور می شود.
براساس آمارهای موجود، نیاز بازار کشور به تایر ۲۸۵ هزار تن در سال است که ۳۰ تا ۳۵ درصد آن از طریق واردات انجام می شود همچنین ۵۰ درصد تایر و تیوپ وارداتی از گمرک خرمشهر ترخیص شده است، این به آن معناست که واردکنندگان علاوه بر تخلف از اعلام قیمت واقعی تایر و تیوپ با تمرکز واردات خود از این گمرک و بهره برداری از تخفیف های پیش بینی شده در عوارض گمرکی این بندر، حداقل سود و تعرفه ممکن را پرداخت کرده اند.
● صادرات برای پرداخت نکردن جریمه
از آنجایی که تفاوت قیمت محصولات صنعت تایر در بازارهای جهانی با بازارهای داخل بسیار چشمگیر است، تولیدکنندگان داخلی عملاً توان یا حداقل علاقه ای برای صادرات محصولات خود ندارند. در این میان شرکت های لاستیک سازی برای این که جریمه ای به دولت پرداخت نکنند، اقدام به صادرات برخی از محصولات عموماً هم با تحمیل زیان به کشورهای عربی منطقه و برخی از کشورهای آفریقایی و آسیای میانه می کنند.
به این ترتیب عدم توانایی رقابت تولیدکنندگان داخلی عملاً صادرات لاستیک را تبدیل به فرآیند زیان ده کرده است. این در حالی است که صنعت تایر ایران با حذف مشکل و موانع موجود دارای مزیت های نسبی است و می تواند ضمن محدود کردن دامنه رقابت تخریبی در بازار داخل و بازارهای صادراتی، زمینه را برای رقابت با رقبای جهانی و صادرات فراهم کند.
● صنعت تایر در جهان
ظرفیت نصب شده تولید تایر جهان حدود ۲‎/۵ میلیارد حلقه و تقاضای بازار جهانی حدود ۱‎/۵ میلیارد حلقه با ارزش معاملاتی ۷۵ میلیارد دلار در سال است. هرچند به نظر می رسد که جهان با مازاد ظرفیت روبه رو است، ولی واقعیت آن است که با توجه به تغییر نسل خودروها، نسل تایر و تکنولوژی تولید تایر نیز دگرگون شده و بخش عمده ای از تقاضا متوجه تایرهای روزآمد یا همان تایرهای رادیال سیمی است که بسیاری از کارخانه های پراکنده در سطح جهان قادر به تولید این نسل از تایرها نیستند.
صنعت تایر در جهان بشدت انحصاری است به طوری که از مجموع تجارت جهانی تایر، ۵۶ درصد در انحصار سه شرکت میشلن، بریجستون و گودیر و در کل حدود ۴۰ درصد آن در انحصار ۱۰ شرکت قرار دارد و سه شرکت نامبرده برای حفظ سهام خود از بازار جهانی حدود ۱‎/۳ میلیارد دلار در سال هزینه تحقیق و توسعه می کنند. میزان تولید تایر در ایران در سال ۲۰۰۸ و ۲۰۱۱ به ترتیب ۳۵۰ هزار تن و ۶۳۰ هزار تن پیش بینی شده است.
مسیر توسعه صنعت تایر ایران پرپیچ و خم اما امیدوارکننده است و در این میان همکاری و سرمایه گذاری مشترک با تایرسازان مشهور جهان، علاوه بر انتقال تکنولوژی و تخصص لازم، می تواند با حداقل نیاز سرمایه گذاری دولت، صنعت تایر ایران را به مرز موفقیت در دروازه های جهانی برساند.‎/

منبع : روزنامه ایران