نگاه آمریکایی به پکن

طی سالهای اخیر و به دنبال سرکار آمدن جمهوریخواهان در ابتدای سال ۲۰۰۰ میلادی،نوع نگاه آمریکا نسبت به معتدلات خاوردور خصمانه تر شده است.نماد این نوع نگاه را می توان در مناسبات امروز منطقه خاور دور به طور عینی مشاهده نمود.
سفر اخیر رابرت گیتس ،وزیر دفاع ایالات متحده آمریکا به پکن و دیدار وی با نسل چهارم کمونیستهای این کشور مجال و فرصتی جهت تحلیل مجدد روابط پکن-واشنگتن بود.مناسباتی که سیاستهای انحصار طلبانه آمریکا آن را دچار خدشه نموده است.مانور بی حد و حصر آمریکا در خاور دور که برگزاری مانورهای نظامی مشترک واشنگتن با کشورهایی مانند ژاپن و کره جنوبی سبب نارضایتی پکن شده است.دخالت آمریکا در امور تایوان و تجهیز نظامی تایوان توسط واشنگتن خشم مقامات چینی را بر انگیخته است.از سوی دیگر آمریکا سعی دارد قدرت مانور اقتصادی چین در بازارهای اروپا و جهان را محدود نماید.اما اقدامات کاخ سفید تنها به حیاط خلوت پکن مربوط نمی شود.کاخ سفید بارها نقض حقوق بشر در چین را محکوم نموده و در سیاست داخلی این کشور دخالتی غیر قابل توجیه نموده است.در شورای امنیت سازمان ملل متحد نیز آمریکا همواره سعی دارد اراده خود را بر پکن تحمیل نماید.البته اهمال کاریهای چین در این خصوص بی تاثیر نبوده است.
اخیرا وزیر دفاع آمریکا در دیدار با همتای چینی خود علاوه بر رایزنی درباره برنامه هسته ای صلح آمیز ایران و پرونده تسلیحات هسته ای کره شمالی، خواستار شفافیت بیشتر پکن در زمینه هزینه های نظامی شد‌. “رابرت گیتس” در پکن با “کائو گانگ چوان” همتای چینی خود دیدار کرد و موضوع ابهام در نوسازی نظامی چین و لزوم شفافیت بیشتر پکن را در این زمینه برای رفع نگرانی‌های بین المللی به وی خاطر نشان کرد.
چین طی چند سال گذشته همواره بودجه سالانه نظامی خود را افزایش داده که آخرین مورد آن افزایش ۸/۱۷ درصدی بودجه سال ۲۰۰۷ بود که کل بودجه را به ۴۵ میلیارد دلار رساند، اما مقامهای آمریکایی معتقدند رقم واقعی این بودجه ۱۲۵ میلیارد دلار در سال است.گیتس همچنین از چین خواست نقش بیشتری در صحنه دیپلماسی بین المللی ایفا کند و درباره موضوع برنامه هسته ای ایران، برنامه تسلیحات هسته ای کره شمالی و همچنین تحولات سودان نیز با کائو، بحث و تبادل نظر کرد.
گیتس روابط آمریکا با چین را صادقانه، سازنده و برپایه همکاری توصیف کرد و گفت دو طرف برای تقویت تبادلات نظامی در تمام سطوح توافق کردند.
البته گیتس در سفر خود به پکن اظهارات فریبنده ای را بر زبان رانده است.وزیر دفاع آمریکا به گونه ای سخن گفته است که گویا دو کشور چین و آمریکا دو شریک استراتژیک یکدیگر در نظام بین الملل امروز محسوب می شوند!گیتس خود نیز به خوبی می داند که روابط پکن و مسکو هیچ‌گاه با یکدیگر صادقانه و گویا نبوده است.از سوی دیگر،گیتس در قالب این سخنان فریبنده پیام خصمانه کاخ سفید برای فرزندان مائو را به نحوی موذیانه ارائه نموده است.شفاف سازی نظامی و تسلیحاتی پکن در خواستی است که آمریکا از چین نموده است.مسلما آمریکا در جایگاهی نیست که بخواهد این در خواست را از مقامات چینی داشته باشد.
البته هو جین تائو ،رئیس جمهور چین نیز به نحوی زیرکانه و غیر مستقیم پاسخ رابرت گیتس را داده است. رئیس جمهور چین امروز ساعاتی قبل از ورود وزیر دفاع آمریکا از به روز شدن نیروی موشکی کشورش ستایش کرد. “هو جینتائو” در بازدیدی از تاسیسات موشکی و پیش از ورود “رابرت گیتس” به پکن از به روز شدن نیروی موشکی چین ستایش کرد. هو جینتائو در حالی در بازدید از واحد دوم توپخانه چین سخنرانی کرد که دو هفته از برگزیده شدن وی به سمت رهبری حزب کمونیست چین می‌گذرد. وی به حزب کنگره قول داد تا ارتش چین را به روز کند.
وی گفت ارتش آزادیبخش خلق چین که بزرگترین ارتش جهان با ۳/۲میلیون نفر نیرو است هر روز از سیستمهای فناوری پیشرفته و جدیدترین آموزشها استفاده می‌کند. واحد دوم توپخانه چین که مسئول موشکهای راهبردی چین است نقش با اهمیتی در تضمین امنیت و حاکمیت پکن دارد. بنا بر اظهارات هو جین تائو سیستم موشکی چین بسیار پیشرفته است .
نگاه آمریکا نسبت به پکن نگاهی منفی و مغرضانه است.این نوع نگاه طی سالهای اخیر در کاخ سفید تقویت شده است.مطابق نظر رئالیستها پکن در آینده ای نزدیک می تواند به یکی از ارکان نظام چندقطبی جهان تبدیل شود.البته این مسئله از سوی آمریکا قابل هضم نیست .بر این اساس جمهوریخواهان و حتی دموکراتهای آمریکا نسبت به لزوم تحدید قدرت کشورهایی مانند چین و روسیه اتفاق نظر دارند.در این میان ایجاد ارتباطات گسترده تجاری،سیاسی و نظامی چین و روسیه ترس مزمن نهفته در درون استراتژیستهای نظام تک قطبی را تقویت می کند.البته آمریکا سعی دارد نگرانی خود از برقراری روابط مستحکم پکن و مسکو را پنهان نماید.افزایش همکاریهای تجاری و اقتصاید چین و روسیه طی ماههای اخیر برای آمریکا نوعی تهدید محسوب می شود.
تجارت دو جانبه چین و روسیه در ۹ ماه اول سال جاری میلادی ۴۰ درصد افزایش یافته است. آمارهای منتشره از سوی وزارت بازرگانی چین نشان می‌دهد که تجارت دو جانبه چین و روسیه در ۹ ماه اول سال جاری میلادی به ۳۴ میلیارد و ۹۰۰ میلیون دلار افزایش یافت که این مبلغ از سطح تمام سال گذشته فراتر رفته و در مقایسه با ماه‌های مشابه گذشته ۴۰ درصد افزایش یافته است. واردات و صادرات فرآورده‌های الکترونیکی و ماشین‌آلات دو طرف در حال رشد بوده است و در حال حاضر این فرآورده‌ها در صدر فرآورده‌های تجاری چین و روسیه قرار دارد.
علاوه بر این، همکاری اقتصادی و تجاری دو کشور روسیه و چین روز به روز فعال‌تر شده و تعداد زیادی از پروژه‌های بزرگ در زمینه‌های انرژی، فضانوردی، هواپیمایی و انرژی هسته ای در حال اجراست. البته حضور موثر چین و روسیه در حیاط خلوت ایالات متحده آمریکا نیز سبب تشدید هجمه های واشنگتن علیه پکن شده است. آمریکا که خود را درگیر عراق و افغانستان کرده، از آمریکای لاتین غفلت کرد و اکنون در این منطقه رهبران چپ گرایی به قدرت رسیده‌اند که ترسی از پنهان کردن روابط خصمانه خود با آمریکا ندارند و روسیه و چین نیز از این تمایلات ضد آمریکایی حمایت می‌کنند. طی سالهای اخیر هم قراردادهای چندین میلیارد دلاری، طرحهای مشترک در عرصه های مختلف و فناوریهای جدید روسیه را نیز به کشورهای آمریکای لاتین پیوند داده است. ونزوئلا نیز در این بین از ویژگی خاصی برخوردار است. هوگو چاوز رهبر آن، با عزم راسخ و با استفاده از سلاحهای روسی قصد دارد به مبارزه با «شیطان بزرگ» یا همان آمریکا بیاید. این می‌شود که ونزوئلا به یکی از بزرگترین خریداران تسلیحات نظامی روسیه مبدل می‌گردد. این در حالی است که هم روسیه و هم چین از رشد تمایلات ضد آمریکایی در منطقه آمریکای لاتین به شدت حمایت می‌کنند.
در نهایت اینکه نگاه ایالات متحده آمریکا نسبت به پکن نگاهی تهدید محور است.این نگاه تهدید محور با گذشت زمان تغییر نخواهد کرد.از این رو مقامات چینی باید به حرکت مستقل خود در نظام بین الملل ادامه داده و از همراهی های بی مورد و بازدارنده با واشنگتن در شورای امنیت سازمان ملل متحد خودداری نمایند.در این صورت می توان نسبت به موفقیت درازمدت چین در جهان امروز و تبدیل شدن پکن به یک قطب بین المللی امیدوارد بود.هوجین تائو نیز در این خصوص باید نهایت تلاش خود را به کار گیرد.وی دوران تازه قدرت خود را آغاز نموده است و انگیزه زیادی برای رفع نقایص سیاست خارجی پکن می باشد.

سعید سبحانی

منبع : روزنامه رسالت