میراث طبیعی ایران

طبیعت ایران بسیار متنوع، گوناگون و شگفت انگیز است، ناهمواریها، شرایط اقلیمی، گیاهان و جانوران آن كه به تعبیری جغرافیای طبیعی و زیستی را شامل می شوند كنار یكدیگر مجموعه ای را تشكیل داده اند كه می توان آن را در سراسر دنیا كم نظیر دانست.
وجود كوههای بلندی كه همیشه پوشیده از برف است تا جلگه های گرمسیری مشرف به خلیج فارس و دریای عمان از یك سو و جنگلهای مرطوب گیلان و مازندران تا بیابانهای فراخشك لوت از دیگر سو به علاوه مجموعه تضادهای اقلیمی، توپوگرافی و زمین شناسی سبب پیدایش طیف وسیعی از انواع اكوسیستمها در این سرزمین شده است. جلوه های طبیعی ایران آنچنان متنوع است كه عناصری از اروپا، آسیا و آفریقا را در دل خود جای داده است. این عناصر در كنار گونه های جانوری، گیاهی و چشم اندازهای خاص ایران، قابلیتها و ویژگیهای طبیعت كشور را دوچندان كرده است. این تنوع به دلیل موقعیت ایران، كه همچون چهارراهی میان جغرافیای زیستی سه قاره قرار گرفته است. به عبارت دیگر تنوع اكوسیستمی ایران سبب شده تا از گیاهان و جانوران چشم اندازهای گوناگون و گاه منحصر به فردی برخوردار باشد.
۸۰۰ گونه گیاهی - كه برخی از گیاه شناسان این رقم را تا ۱۲۰۰۰ گونه قابل ارتقاء میدانند – ۱۷۴ گونه ماهی آبهای داخلی، ۲۰ گونه دوزیست، ۲۰۶ گونه خزنده، ۵۱۴ گونه پرنده، ۱۶۸ گونه پستاندار، ۲۵۰۰۰ گونه حشره و به طور مشخص ۳۵۸ گونه پروانه روز پرواز، آن بخش از تنوع گونه های كشور را شامل می شود كه تاكنون شناخته شده است. اطلاعات موجود درباره طبیعت ایران را می توان به كوه یخی تشبیه كرد كه تنها بخشی اندكی از آن آشكار شده است. به علاوه همین یافته های موجود در اكثر موارد پراكنده و غیرمنسجم است.
بجز چند اثر انگشت شمار كه به گونه های جانوری ایران پرداخته اند، بررسی و طبقه بندی چندانی درباره اجزای طبیعت كشور انجام نگرفته است. البته این امیدواری وجود دارد كه با تحقیقات بیشتر، بر شمار گونه های گیاهی و جانوری ایران افزوده شود.
بهره برداری بی برنامه، توسعه نسنجیده و تخریب سرزمینی با روندی فراینده باعث شده طبیعت و منابع طبیعی كشور بسیاری از قابلیتهای خود را از دست بدهد. خوشبختانه مناطقی كه به نوعی تحت حفاظت قرار گرفته اند، به جزایر امیدی تبدیل شده اند كه تاحدی با مدیریت صحیح می توان باقیمانده داشته های طبیعی كشور را به مدد آنها حفظ كرد.
۱۶ پارك ملی، ۱۳ اثر طبیعی ملی، ۳۳ پناهگاه حیات وحش، ۹۰ منطقه حفاظت شده، ۸۸ منطقه شكار ممنوع، ۲۲ تالاب بین المللی، ۹ ذخیره گاه زیست كره و ۹۱ ذخیره گاه جنگلی كه به منظور حفاظت و حمایت كشور ایجاد شده اند، در واقع همان جزایر امید هستند كه در صورت مدیریت و بهره وری خردمندانه می توانند نقش اصلی خود را ایفا كنند. امید است با آگاهی بیشتر از داشته های علمی و طبیعی و دریافت ارزشهای آن، نسل نوجوی امروز برای حفظ این میراث گرانقدر كمر همت ببندند.

بایندر آتش پنجه