جاذبه‌های کویری ، استان یزد

در میان منابع متنوع جهانگردی در ایران، بی‌شك كویر از جاذبه‌ای خاص برخوردار است. خصوصاً اینكه بعضی از كویرهای ایران در نوع خود منحصر به فرد هستند و از جالب‌ترین مناظر و دیدنی‌های دنیا محسوب می‌شوند.
گشت و گذار در میان فضاهای وسیعی كه نگاه را تا دوردست می‌كشاند، غافلگیر شدن در چشم‌انداز شن‌های روان و شوره‌زارهای خشك و سوزان، ابنیه تاریخی، سایه تك‌آبادی‌ها، بناهای آجری رنگ، ساختمان‌های ساده و خشن، كاروان‌سراها و رباط‌های قدیمی برای هر جهانگردی جذاب و دیدنی است.
از میان جهانگردانی كه در نیمه راه شرق و غرب از ایران دیدن كرده‌اند، «سون هدین» سیاح سوئدی به خاطر كار بزرگ و ژرف خود،‌ جایگاهی والا دارد. او ماه‌ها و سال‌ها بر پشت شتر در كوره‌راه‌های ایران، به ویژه در كوره‌راه‌های كویری، هزاران كیلومتر راه را درنوردید و از دیده‌های خود گزارشی جامع تهیه كرد كه اثری مهم در شناخت یكی از مهم‌ترین جاذبه‌های جهانگردی ایران به شمار می‌رود. این جاذبه، كویرهای ایران است.
انواع گیاهان كویری در كنار تپه‌های شن روان و بقایای قلعه‌هایی كه بر اثر پیشروی كویر ویران شده‌اند در كنار روستاهای آباد و گزستان‌هایی كه این‌جا و آن‌جا پیشروی كویر را مهار كرده‌اند و به صورت بیشه‌ای در اقیانوسی بی‌انتها پدید آمده‌اند، توجه هر تازه‌ واردی را به خود جلب می‌كنند.
جاذبه‌های این بخش در استان یزد از طریق دو محور مورد توجه قرار گرفته است: اول محور یزد به بافق كه با گذر از مسجد كهن فهرج در حاشیه كویر تا بافق ادامه می‌یابد. در طول راه، جنگل‌های گز كه جابه‌جای حاشیه‌های كویر را تسخیر كرده و زیبایی و جذابیت خاصی به این مسیر بخشیده است وجود دارد. در انتهای مسیر بافق، پارك بسیار زیبای آهن‌شهر وجود دارد كه در حدود 20 هكتار وسعت آن است و از نخل‌های كهنسال و انواع گل‌ها پوشیده شده است و همچون بهشتی موعود در انتهای راه كویری خودنمایی می‌كند.
مسیر دیگر، محورِ یزد، خرانق، بیاضه تا خور بیابانك است كه سرشار از تپه‌های گنبدی شكل شنی پوشیده از تاق و بوته‌های صحرایی و كویری است. جابه‌جای این مسیر،‌ رباط‌‌هایی زیبا و متعدد با پنجره‌هایی قوسی و معماری شگفت‌انگیز قرار گرفته و مجموعه‌ای دیدنی و جذاب را پدید آورده است. از آن جمله قلعه بیاضه كه بدون شك یكی از دیدنی‌ترین قلعه‌های نظامی نسبتاً سالم كهن است كه در كنار باغ‌های زیبای آبادیِ خوربیابانك در جوار درختان نخل و سنجد و انواع میوه و مركبات قرار گرفته است و جاذبه‌ بی‌مانند این مسیر را كامل می‌كند.
قلعه بیاضه كه حكیم ناصر خسرو قبادیانی نیز از آن دیدن كرده، یادگار دلیری‌ها و مقاومت‌های گسترده مردم این خطه در مقابل چپاولگران و زورمندان است. این قلعه، از جمله مكان‌هایی است كه از دیدگاه باستان‌شناختی و مطالعه احوال گذشته مردم این ناحیه، باید بیش از پیش مورد بررسی و تحقیق دقیق قرار گیرد. از دیدنی‌های دیگر این محل،‌ درخت زیتون تناوری است كه عمر آن به بیش از یك هزار سال می‌رسد.
مناطق كویری استان یزد را می‌توان به نواحی زیر تقسیم كرد:
- كویر اردكان (سیان‌كوه) كه مهم‌ترین كویر منطقه به شمار می‌رود و به شكل یك نعل اسب با جهت شمال غربی - جنوب شرقی در شمال اردكان قرار دارد. این منطقه‌ كویری بین دو كوه منفرد «هرش» به ارتفاع 1939 متر در جنوب و «سیاه‌‌كوه» به ارتفاع 2050 متر در شمال قرار دارد و مكانی مناسب برای جذب جریان‌های آبی و سیلابی است كه از دامنه‌ این دو كوه سرازیر می‌شود.
- كویر ابرقو كه یكی از معروف‌ترین مناطق كویری كشور محسوب می‌شود به شكل دایره بین دو رشته كوه قرار گرفته و به فاصله‌ كمی از آن كویر تاغستان واقع شده است.
- كویر در انجیر كه سومین منطقه مهم كویری یزد به شمار می‌رود با مساحت تقریبی 1500 كیلومتر مربع در شرق استان قرار گرفته است.
دیگر كویرهای استان عبارت‌اند از :
- كویر هرات و مروست با مساحت تقریبی 500 كیلومترمربع و نسبتاً مرطوب.
- كویر بهشت آباد بین انار و رفسنجان با جهت شمال غربی به جنوب شرقی.
- كویر بهادران در جنوب شرق مهریز، با جهت شمال غربی به جنوب شرقی.
- كویرهای ساغند، حاجی‌آباد و زرین‌آباد نیز از جمله كویرهای استان یزد هستند.