نگاه مجلس هفتم به مجلس هشتم

تب و تاب انتخابات مجلس همان قدر که بیرون از چارچوب هرم سبز بهارستان، فضای سیاسی، فعالان سیاسی و احزاب را به خود مشغول کرده است، ساکنان مجلس را هم درگیر خود کرده. از آنجا که ترکیب مجالس متمادی و متوالی ایران با یکدیگر هم پوشانی داشته و به قول نایب رئیس اول مجلس یک سوم ترکیب مجالس متوالی تغییر نمی کند، طبیعی است که نمایندگان مجلس کنونی هم دغدغه حضورشان را در مجلس آتی داشته باشند.
«ترکیب نیروها و کاندیداها»، «ائتلاف های احتمالی»، «چهره های مرجع و مورد وثوق تمامی گروه ها» و دیگر موارد مرتبط با انتخابات که موضوعات مطروحه در بیرون از هرم سبز بهارستان است، در درون این هرم هم مورد مناقشه است و اظهارنظرهای بسیاری را برانگیخته است.
در بیرون از مجلس اصولگرایان و اصلاح طلبان به دنبال کیمیای وحدت می گردند و در قالب گروه هایی آن را جست وجو می کنند و در درون مجلس، برخی این گروه ها را تشویق کرده و برای آنها آرزوی توفیق می کنند و البته بعید هم نیست که برخی از آنها هم در این گروه های وحدت گرا عضویت داشته باشند.
در میان اصولگرایان هیات ۱۱ نفره ای با عنوان شورای مرکزی جبهه متحد اصولگرایان تشکیل شده که مدافع وحدت اصولگرایان و موظف به تنظیم فهرست واحدی برای حوزه تهران است. این هیات شامل دو گروه ۵ و ۶ نفره است. ترکیب گروه ۶ نفره شامل دو نفر از هر یک از گروه های طرفداران دولت (مصلحی و محصولی)، اصولگرایان تحول خواه (زاکانی و فدایی) و جبهه پیروان خط امام و رهبری (بادامچیان و صدر) است.
گروه ۵ نفره هم که گروه مرضی الاطراف نام داشته و شامل شخصیت های حقیقی اصولگرا است، برای شور و مشورت به گروه ۶ نفره تشکیل شده و اعضای آن شناخته شده نیستند. اگرچه باهنر عضویت خود را در این گروه تکذیب کرده ولی چندان دور از ذهن نیست که حدادعادل رئیس مجلس از جمله اعضای این گروه باشد.
تمامی اعضای فراکسیون اصولگرایان اعم از فراکسیون اکثریت و فراکسیون اصولگرایان مستقل چشم امیدشان به این گروه یازده نفره دوخته شده است. گروهی که به گفته محسن کوهکن عضو هیات رئیسه مجلس قرار است در گام اول لیست ۳۰ نماینده تهران را تعیین کنند و حسین نجابت هم معتقد است که همه اصولگرایان تصمیمات این گروه را می پذیرند.
به نظر می رسد که اصولگراها یک گام از اصلاح طلبان در ایجاد اجماع و وحدت جلوتر باشند چرا که گروهی جامع الاطراف برای ایجاد وحدت هنوز میان اصلاح طلبان تشکیل نشده- و در مقابل اصولگراها که به سه شقه تقسیم شده اند- و در چهار گروه به فعالیت برای انتخابات مجلس هشتم می پردازند. جبهه اصلاحات با عضویت بیش از ۲۰ گروه اصلاح طلب، جبهه تحکیم دموکراسی، حزب اعتماد ملی و جنبش مردمی اصلاحات با این چهار گروه هستند که هر یک قائل به سهم خاص خود در لیست واحد هستند و هنوز به اجماع نرسیده اند. اما نمایندگان اقلیت حاضر در مجلس امیدوارند که با اجماع نهایی این گروه ها و معرفی کاندیداهایی مقبول از سوی آنان، موضع اقلیت مجلس هشتم تقویت شده یا حتی به موضع اکثریت بدل شود.
● استقبال از حضور نیروهای معتدل
وجه مشترک نمایندگان اصولگرا و اصلاح طلب مجلس در ورود به عرصه انتخابات در آن است که هر دو طیف از حضور نیروهای معتدل برای کاندیداتوری در انتخابات مجلس هشتم استقبال کرده و گروه های وحدت گرا در بیرون از مجلس را به این مهم دعوت می کنند. هادی حق شناس نماینده بندرانزلی و عضو فراکسیون اقلیت با بیان اینکه اصلاح طلبان برای انتخابات آتی نباید به سراغ نامزدهای افراطی روند، گفته است؛ تجربیات دو سه دوره اخیر مجلس نشان می دهد که جریانات سیاسی اعم از اصلاح طلب و اصولگرا در انتخابات مجلس هشتم نیروهای معتدل خود را وارد عرصه خواهند کرد.
اسماعیل گرامی مقدم نماینده اقلیت بجنورد نیز با توصیه اصلاح طلبان به دوری از تندروها تاکید دارد که نمایندگان مجلس هشتم باید دارای ویژگی های سیاسی اعتدال گرایانه با مشی اصلاح طلبانه و اصولگرایانه باشند. به گفته وی با توجه به اینکه ثابت شده تندروی و به حاشیه پرداختن در مجلس تبعات زیادی به بار می آورد و ممکن است مانند مجلس هفتم جنبه اقتصادی پیدا کند یا مانند مجلس ششم جنبه سیاسی بیابد، جریان اصولگرا یا اصلاح طلب باید از تندروی ها و افراطی گری ها دوری کنند.
حرکت اصلاح طلبان به سوی نیروهای معتدل از چشم جناح مقابل هم دور نمانده. محمدرضا میرتاج الدینی نماینده اصولگرای تبریز این موضوع را تایید کرده و گفته بود؛ جریان اصلاح طلب با توجه به ضربه ای که از حرکات افراطی خود در گذشته دیده، به سمت نیروهای معتدل خود برای رسیدن به ائتلاف حرکت کرده است. به گفته وی اگرچه این موضوع در جریان اصولگرا به شدت جریان اصلاح طلب وجود ندارد اما افراد مرضی الاطراف و مقبول نقش خود را برای ائتلاف و هماهنگی بیشتر بازی می کنند.
اما حسین نجابت با تاکید بر اینکه نباید نیروهای پایبند به اصول را تندرو و نیروهای بی خاصیت را معتدل خواند، گفته بود؛ جناح ها و جریان های سیاسی پس از تجربه چندین دوره انتخابات به این مساله رسیده اند که چنانچه شخصیت های میانه رو و غیررادیکال را معرفی کنند، از بسیاری از موضوعات که می تواند در آینده مورد مناقشه قرار گیرد، جلوگیری به عمل می آید.
رضا طلایی نیک نماینده بهار و کبودرآهنگ و سخنگوی فراکسیون وفاق و کارآمدی هم معتقد است که فاصله گرفتن از تندروهای سیاسی در مسیر نهادینه شدن است و مردم به رویگردانی از افراطیون برای گرایش جناح های سیاسی به نیروهای معتدل و کارآمد جهت داده اند چرا که تندروی های سیاسی، اجتماعی و فاصله گرفتن از اصول دینی، اخلاقی و قانونی موجب تحمیل هزینه های غیرمنطقی برای مردم و کشور می شود.
آنچنان که از مجموع اظهارنظرهای فوق برمی آید نمایندگان کنونی مجلس بر این باورند که مجلس هشتم فارغ از آنکه چه ترکیبی از اقلیت و اکثریت داشته باشد، فاقد نیروهای تندرو خواهد بود. از این رو آنان هم برای آنکه کاندیداهای معرفی شده توسط جناح های مختلف توان عبور از فیلتر شورای نگهبان را داشته باشند و هم برای آنکه مجلس هشتم به دور از مناقشات مجلس پیشین باشد، گروه های سیاسی را به استفاده از نیروهای معتدل در لیست کاندیداهای خود دعوت کرده اند.
● دغدغه های زودرس
آغاز هر انتخاباتی توام با یک سری دغدغه هاست. دغدغه هایی که مدت ها پیش از انتخابات نطفه آن بسته می شود و تا مدت ها پس از آن همچنان ادامه دارد. دغدغه هایی که بیش از همه متوجه سلامت انتخابات و نگرانی از حسن اجرای آن است.
بیم از ردصلاحیت های دسته جمعی و تخریب چهره کاندیداها هم در زمره این دغدغه ها است. نمایندگان مجلس به ویژه طیف اقلیت نیز در این نگرانی ها با دوستان خود در بیرون از مجلس همراه هستند. همچنان که هادی حق شناس به خطر افتادن «سلامت انتخابات» و «ردصلاحیت های سیاسی» را مهمترین دغدغه کاندیداهای اصلاح طلب دانسته و گفته بود؛ دخالت های انتخاباتی برخی جریانات سیاسی، گروه ها، افراد و نهادهای عمومی و غیرعمومی نگرانی های دیگری است که در اذهان کاندیداها وجود دارد.
این نماینده اقلیت نگرانی از ردصلاحیت های سیاسی را نیز نشات گرفته از برخوردهای شورای نگهبان در مقطع انتخابات مجلس هفتم دانست. اما در مقابل حسین اسلامی نماینده ساوه از اینکه همواره با نزدیک شدن به هر انتخابات، شاهد موج تخریب ها علیه شورای نگهبان است، ابراز تاسف کرده و گفته بود که تخریب ارکان نظام به سود هیچ کس نیست.
ناصر عاشوری دیگر عضو فراکسیون اکثریت نیز به آنان که نگاهی منتقد به دولت و مجلس دارند، توصیه کرد تا اظهارنظرهایی نکنند که کلیت انقلاب و حکومت و عملکرد مثبت نظام در طول ۲۸ سال را زیر سوال ببرد. به اعتقاد وی کسانی که چنین می کنند مجبورند برای جلب آرای مردم وعده هایی بدهند که از توان شان خارج است. اما محمد علیخانی نماینده اقلیت قزوین در واکنش به این اظهارنظرها یادآور شده است که قانون اساسی مبتنی بر مردم سالاری است و این حق را به تمام افراد داده تا خود را در انتخابات نامزد کرده و به عنوان داوطلب شرکت کنند.
● ائتلاف، آری یا نه؟
آنچه که پیش از هر انتخابات از سوی دلسوزان هر دو طیف سیاسی موجود در کشور به مثابه دارویی شفابخش توصیه و تجویز می شود، ضرورت ائتلاف است؛ ائتلاف میان گروه های همسو و حتی غیرهمسوی نزدیک به هم.
کما اینکه هم اصولگرایان در حال حاضر به دنبال ائتلاف در میان مجموع طیف های درونی خود هستند و هم اصلاح طلبان و هم اینکه گمانه هایی در مورد امکان ائتلاف میان برخی از اصولگرایان به ویژه اصولگرایان مستقل با اصلاح طلبان معتدل زده می شود.
البته تمام اینها در حالی است که سرکردگان جریان اصولگرا در پی شفافیت مرزبندی های داخلی در میان خود نیز هستند. همچنان که باهنر گفته بود کسانی که تعدادی یا یکی از اصول اصولگرایان را قبول ندارند یا در زمان هجمه به آنها حساسیت از خود نشان نمی دهند، نمی توانند در زمره اصولگرایان باشند.
وی بر همین اساس تاکید کرده بود که خط غیرضروری بین خودی باید کمرنگ و محو شود و خط بین خودی و غیرخودی پررنگ و محل تشخیص اصولگرا از غیر آن باشد. چرا که این مرزبندی ها و سایر این خطوط غیرضروری موجب شده خطوط اصلی میان خودی و غیرخودی کمرنگ شده و نشتی هایی ایجاد شود. چنانکه برخی از نیروهای خودی که کم عده شده بودند، دست نیاز به سوی غیرخودی ها دراز کرده و این میدان نبرد بسیار آشفته شده است.
البته باهنر در کسوت ریش سپیدان اصولگرا جزء محورهای ایجاد وحدت نیز هست. او معتقد است دوران اینکه چند نفر از میان اصولگرایان حرف بزنند و تصمیم بگیرند، تمام شده است. وی گفت؛ ما برای انتخابات آینده تلاش کردیم که با روند کاملاً دموکراتیک گروه های مختلف اصولگرایی را دور هم جمع کنیم و همه طیف های اصولگرایی نیز در آن نماینده داشته باشند به گونه ای که هم نیروهای باسابقه و کاریزماتیک در آن حضور داشته باشند و هم چهره های جوان در آن دیده شود و کاستی های گذشته جبران شود.
محمدرضا میرتاج الدینی از دیگر اعضای فراکسیون اصولگرایان نیز با بیان اینکه دوران جدیدی رسیده که در آن تصمیم گیری به طور جمعی و با حضور همه اطراف جریان اصولگرا صورت می گیرد، ادامه داد؛ مجموعه تشکل های تاثیرگذار در جریان اصولگرایی این حقیقت را پذیرفته اند که جریان اصولگرا با یک انسجام و نظم جدیدی اداره شود.
محمدعلی مقنیان نماینده بیجار هم معتقد است که منافع اصولگرایان در این است که ائتلاف و اتحاد خود را حفظ کرده و در انتخابات منسجم وارد شوند تا بتوانند موفقیت کسب کنند. رضا طلایی نیک نماینده بهار و کبودرآهنگ هم اظهار کرده که رایزنی های گسترده در سطوح بالا برای ائتلاف بین سلایق گوناگون سیاسی در همه جناح ها ادامه دارد و بنابراین ارزیابی فضای منتهی به انتخابات و چگونگی آرایش سیاسی امکان جمع بندی جناح ها برای ائتلاف را با دشواری مواجه کرده است.
به عقیده او برای نیل به ائتلاف نهایی در همه جناح ها و جریانات سیاسی باید منتظر تحولات بعدی بود زیرا ارزیابی نهایی از آرایش انتخاباتی و تحولات داخلی و خارجی موجب رویکرد امنیت ملی به ائتلاف های جناحی شده است. داریوش قنبری عضو فراکسیون اقلیت نیز از دغدغه فراکسیون متبوعش پیرامون رایزنی میان نخبگان برای نحوه ائتلاف و ایجاد وحدت و انسجام درونی سخن گفته و از احتمال بعضی ائتلاف ها میان اصولگرایان مستقل و چهره های مستقل تر اصلاح طلب که معتدل هستند و به تفکرات اصولگرایی قرابت دارند، سخن گفته است.
● پیش بینی از ترکیب مجلس هشتم
مجلسی با ترکیب «اکثریت اصولگرایان»، «اکثریت اصلاح طلبان» و «مجلس بینابینی، سه گزینه محتمل از نگاه نمایندگان برای مجلس هشتم است. بالطبع هر یک از فراکسیون های موجود در مجلس نیز خواهان حضور حداکثری خود در مجلس آتی هستند.
کمااینکه علیرضا زاکانی گفته است مجلس هشتم از نظر سیاسی، مجلس اصولگرا و بسیار کارآمدتر از مجلس هفتم خواهد بود. پرویز سروری هم مجلس هشتم را از آن اصولگرایانی دانست که افق نگاهشان باز است. البته عماد افروغ اظهار تمایل کرده که اصولگرایان حقیقی به مجلس راه یابند و آنان که التزامی به اصول ندارند به مجلس هشتم نروند.
پیش بینی مجلس با اکثریت اصلاح طلب بیش از آنکه در درون مجلس شنیده شود، از سوی فعالان اصلاح طلب در بیرون از مجلس و به ویژه توسط چهره هایی چون مرتضی حاجی و رسول منتجب نیا مطرح شده است. اما پیش بینی سوم یعنی تشکیل مجلس با ترکیب بینابینی میان اصولگرایان و اصلاح طلبان بیشتر محتمل است.
افروغ در این زمینه معتقد است که ترکیب مجلس هشتم متنوع تر از مجلس هفتم خواهد بود و اکثریت و اقلیت نخواهد داشت بلکه شاهد طیف بندی در مجلس هشتم خواهیم بود و اصولگرایان اصلاح طلب و اصلاح طلبان اصولگرا پیروز خواهند شد. حسن سبحانی نیز پیش بینی کرده که اکثریت مجلس هشتم با اصولگرایان خواهد بود ولی ترکیب به نفع افزایش تعداد اصلاح طلبان رقم می خورد. به عبارت دیگر ترکیب مجلس هشتم به لحاظ تعداد - نصف به علاوه یک- در اختیار اصولگرایان خواهد ماند ولی تعداد اصلاح طلبان افزایش کمی می یابد.

نسرین وزیری

منبع : روزنامه شرق