گویندگی در خبر، گویندگی در برنامه های تولیدی

در جایی از استادی می خواندم كه می گفت: «گوینده خوب می تواند به شما آرامش دهد، هستی دهد، زندگی دهد و درست مثل یك جراح مغز عمل كند!» می گفت: یك گوینده خوب باید هنرپیشگی را بشناسد، آواز را، موسیقی را بشناسد، باید خوب بشنود، خوب ببیند و عملی كه انجام می دهد در مغز كنترل و در زبان پخش كند.»
گوینده حاصل كار مجموعه عوامل برنامه ساز، تشكیل شده از محقق، نویسنده، تهیه كننده... را در معرض شنیدن و قضاوت قرار می دهد. گوینده باید شخصیت خود را طوری در صدایش منعكس كند كه صدایش دارای «قدرت برقراری ارتباط»، «قدرت انتقال فكر»، «قدرت انتقال حس»، «منعكس كردن شخصیت» و «تلفظ و ادا كردن درست كلمات» باشد معنی در پیام نیست، در ذهن مخاطب است. وظیفه گوینده پیوند پیام با ذهن مخاطب است به گونه ای كه پیام در ذهن او متناسب با نظر فرستنده، معنی شود.گوینده خبر یا گوینده تولید می داند كه مردم مطالب او را نمی خوانند بلكه گوش می دهند. پس تنها یك بار فرصت دارد مطالب را به آنها تفهیم كند.
● گویندگی در تولید و خبر
صدا اولین شرط گویندگی است. صدایی رسا و شفاف. در برنامه تولید، گوینده از صدایش راحت تر بهره می گیرد، سرعت و اوج و فرود و مكث ها و همچنین نفس گیری بهتر، در اختیار خودش است.
لیكن از آنجا كه گوینده خبر می بایست یك متن خبری را نه در شرایط راحت، بلكه با رعایت همه مواردی كه به كاری از جنس خبر مربوط می شود، بخواند، لذا باید بتواند به این صدای رسا و شفاف چنان انرژی و برد كافی بدهد تا بتواند از ابتدا تا انتهای یك خبر یا بخش خبری را بدون افت صدا و احساس خستگی بخواند.
گوینده برنامه تولیدی به راحتی احساسش را درگیر متنی كه به او داده شده می كند، انعطاف بیشتری در اجرا دارد، با موسیقی حس بهتری را نیز می تواند به دست آورده و القا كند، به شنونده یا بیننده نزدیك می شود. صمیمی مثل یك دوست؛ برایش شعر می خواند، حكایت می گوید، با او غمگین می شود و باز با او شادمان! انگار در كنار هم اند! اما گوینده خبر می بایست پیش از آغاز كار، یك متن بسیار رسمی و خبری را با فهم معانی و مفاهیم و اهداف آن، مطالعه كند. او باید در حین گویندگی، واژه ها و مفاهیمی را كه دارای بار خبری بیشتری هستند برجسته تر كند. لحن متناسب با محتوا و فراز و نشیب ها و همچنین مكث و عطف و تاكیدها بیشتر از آنچه كه گوینده پخش (تولید) رعایت می كند باید توسط گوینده خبر رعایت شود.
اینجا سرعت نیز نقش متفاوتی دارد. خبرها از روی متن خوانده می شود و به دلخواه گوینده سرعتش تعیین نمی شود. این یك قانون است؛ بیش از ۱۰۰ كلمه فارسی در یك دقیقه! وگرنه سرعتی مناسب نخواهی داشت! گوینده خبر در برابر یك مسئله دیگر نیز قرار می گیرد و آن اینكه بدون پیش بینی گاهی باید در نقش یك مجری برنامه خبری ایفای نقش كند. اینجاست كه این گوینده به جز همه مواردی كه تقدیم حضور شد باید خبر را خوب بشناسد، اهمیت و اولویت و حساسیت های آن را بداند، همچنین به چگونگی تنظیم و بیان تاثیر گذار خبر آگاهی داشته باشد. او باید حالا توانایی اداره منظم و هدفمند یك بخش یا برنامه خبری را داشته باشد.
بداهه گویی:بداهه گویی یعنی هنر پروراندن مفهومی كه گاهی به طور ناگهانی گوینده را در دام می اندازد چرا كه تا زمانی كه گوینده متن می خواند، مصونیت نسبی دارد و به محض خارج شدن از متن آسیب پذیر می شود.گوینده خبر هم تپق می زند اما! در خبر به راستی كه تلفظ غلط و یا القای مفهوم در غیرمنظور، خطایی فاحش است و نابخشودنی.
لحن در خبر عامل تعیین كننده ای است. این لحن و آهنگ مناسب گوینده است كه مخاطب را به شنیدن خبر ترغیب می كند. لحن یا همان شیوه گفتار باید متناسب با بخش خبری یا مخاطبان و موضوع خبر باشد. كه گوینده خوب خبر آن است كه با حفظ شأن خبر بتواند، شیوه گفتار مناسبی داشته باشد. گوینده باید صدا و لحن خود را با متن و مفهوم خبر هماهنگ كند. به عنوان مثال لحن خواندن یك خبر علمی - فرهنگی با لحن خبر حمله یا حادثه متفاوت است.به قول (استاد) حسین توفیقیان، اولین گوینده خبر در رادیو، «كسی كه صدایش انعطاف داشته و بتواند در هر قسمت، آن را با حال و هوای برنامه و شرایط آن وفق دهد، به دلیل جذب بیشتر شنونده دارای امتیاز بالاتری است.»
برجسته خوانی در هر متنی (خبری یا غیرخبری) از شرایط و ویژگی های یك گوینده خوب است.در هر متن خبری حداقل یك مفهوم مهمتر و برجسته تر است. مثلاً شماره یك كالابرگ، میزان ریشتر یك زمین لرزه و...
رادیو: از آنجا كه تنها ابزار ارتباطی گوینده رادیو كلام است، گوینده خبر رادیو باید از توانایی های كلامی، فردی و حرفه ای ویژه برخوردار باشد مثلاً سكوت گوینده در رادیو (تولید یا خبر)، سكوتِ رسانه است. گوینده خوبِ رادیو باید بتواند خبری را كه به خوبی تنظیم شده تصویرپردازی كند.
تلویزیون: آراستگی ظاهری، از ویژگی های گوینده تلویزیون است. شیوه نشستن، نگاه كردن و حركات دست و چهره او معنادار است و باید حساب شده، دقیق و حرفه ای باشد و بالاخره اینكه گویندگان خبر، دروازه بانان خبرند. مسئولیت آنها به عنوان دروازه بان خبر این است كه متن نهایی را طوری تنظیم كنند كه عاری از هرگونه اشتباه مفهومی، دستوری و مانند آن باشد. همچنین او باید توانایی ایجاد ارتباط، القای منظور و انتقال مفهوم را داشته باشد.

فرزانه معصومیان
گوینده خبر رادیو

منبع : روزنامه شرق