مسجد جامع شوشتر ، شوشتر

مسجد جامع شوشتر در غرب شوشتر واقع شده و از ابنیه اوایل دوره اسلامی است. ساخت آن را به المعتز‌باللّه خلیفه عباسی نسبت می‌‌دهند كه بارها بازسازی شده است (از جمله در سال‌های 445، 683، 933 و 1175 و 1213 هـ.ق). بنای كنونی مسجد، عمدتاً از آثار دوره صفوی و بعد از آن است. از بنای اولیه مسجد، غیر از نقشه ساختمانی، بقایای كتیبه دیوارها و خود منار كه در قرن هشتم هـ.ق به بنای اولیه افزوده شده، چیز دیگری مشهود نیست. بنای كنونی مسجد شامل: شبستان بزرگ جانب جنوبی، صحن وسیع، منار و گلدسته جانب شرقی است. بخش اصلی مسجد یا شبستان ستوندار جنوبی دارای پوشش طاق و گنبد است كه بر روی 54 پایه و جرز استوار گردیده است. در میانه ضلع جنوبی شبستان، محرابی با گچبریهایی به شیوه صفوی و در اضلاع دیگر شبستان، سنگ‌نوشته‌ها و كتیبه‌های گچبری و فرامینی نصب كرده‌اند كه به دوره صفویه مربوط است. در این بنا حدود 19 كتیبه نصب كرده‌اند كه عموماً به بنای مسجد ارتباطی ندارند و بعضاً از جای دیگری به این مكان منتقل شده‌اند. بر سردر خارجی شبستان كه به مقرنس و آجركاری مزین است، دو قطعه سنگ‌نوشته نصب شده كه بر آن‌‌ها آیاتی به تاریخ 1175 هـ.ق كتیبه شده است.
در كنار مسجد، بقایای مناره زیبایی از قرن هشتم هـ.ق دیده می‌شود كه بخش زیادی از آن ویران شده است. این مناره ساقه استوانه‌ای دارد و به آجركاری مزین است. در میان آجركاری‌ها، كتیبه‌های زیبایی به خط بنایی از كاشی فیروزه‌ای رنگ با عبارات «اللّه»، «محمد» و «علی» نشانده‌اند. براساس كتیبه مزبور، بانی مناره «سلطان اویس بن حسن ایلكانی» است. در میانه ساقه مناره، میله‌ای آجری است كه پله‌‌های درونی منار به دور آن قرار گرفته‌اند. در نزدیكی این منار و بر بالای ضلع شرقی، گلدسته مانندی با پوشش كاشیكاری برجای مانده است. این بنا در دوره‌ اخیر تعمیر شده است و به ثبت تاریخی رسیده است.