۸ اسفند ـ ۲۷ فوریه ـ داستان محدوده ۲۵ ساله تهران و نادیده گرفته شدن آن

از این روز در سال ۱۳۴۷ (فوریه ۱۹۶۹) مقررات مربوط به محدوده ۲۵ ساله تهران به اجرا در آمد و ایجاد ساختمان و دادن خدمات شهری در خارج از محدوده ممنوع گردید و به همین سبب بهای این اراضی (خارج از محدوده) تا حد سقوط آزاد ارزان شد و این سقوط بها ثابت كرد كه برغم قانون معاملات بازرگانی كه معاملات مستغلات را از ردیف این معاملات خارج ساخته بود، خرید و فروش مستغلات در ایران بورسی و وارد این معاملات شده بود.
پس از پیروزی انقلاب در ۲۲ بهمن ۱۳۵۷، این مقررات نادیده گرفته شد و گروهی از موقع و فرصت به دست آمده استفاده كردند و بدون كسب پروانه، حتی در ساعات شب در اراضی خارج از محدوده از جمله اراضی متعلق به غیر به ساختن خانه سرگرم شدند و بدون مجوز، آب و برق دولتی به این ساختمانها وصل كردند و مشكلات شهری تهران و گسترش بی رویه شهر از همان زمان آغاز شد و متعاقب آن سیل مهاجرت به پایتخت سرازیر گردید و ....
محدود كردن جمعیت تهران و ایجاد منطقه مجاز برای ساختن مسكن در آن، دهها سال پیش از طرح محدوده ۲۵ ساله توجه دولتها را به خود جلب كرده بود. یك مورد از این تلاش مربوط به نتایج سرشماری ۱۱ اسفند ۱۳۱۸ است .به تهرانی ها دستور اكید داده شده بود تا در این روز از خانه های خود خارج نشوند تا سرشماری (شمارش یكایك افراد توسط كاركنان اداره سرشماری) دقیق باشد. پس از انجام این سرشماری اعلام شد كه جمعیت تهران ۵۴۰ هزار نفر است.
این رقم مورد تحلیل كارشناسان و استادان دانشگاه تهران قرار گرفت و هشدار آنان نگرانی دولت وقت را برانگیخت زیرا كه اشاره به مسئله تغذیه و بهداشت این جمعیت در صورت بروز جنگ، و نیز سیل و زلزله شده بود كه تهران در معرض هر دو خطر است و تاكید شده بود كه تهران هرچه بزرگتر شود نقطه ضعف دولت هم ابعاد بیشتری به دست می آورد. در پی این بحث قرار شد كه به منظور جلوگیری از افزایش جمعیت تهران و حومه آن طرحی با ضمانت اجرایی سخت تهیه شود كه ۱۸ ماه بعد ایران به اشغال نظامی متفقبن در آمد و موضوع منتفی شد.
اواخر دهه ۱۳۲۰پیشنهاد شد كه از نفوس تهران مالیات سرانه بگیرند و زمین های ساختمانی شهر ملی و برای ساختن خانه، تنها به صورت اجاره واگذار شوند و ... كه هیچكدام به اجرا در نیامد كه هیچ، در دو سال اول دهه ۱۳۳۰ مسئله مفت آباد و هجوم شبانه مردم و تصرف اراضی شرق میدان فوزیه مزید برعلت شد. پس از براندازی ۲۸ مرداد، دولت زاهدی با هدف قدردانی از ماموران پلیس و كسانی كه به او در ساقط كردن دولت ملی دكتر مصدق كمك كرده بودند پنج میلیون متر از اراضی دولتی اطراف شهر را به آنان بخشید كه چون مورد اعتراض قرار گرفت قرار شد بهای این اراضی، هرمتر چند قران، شش ساله وصول شود!. ظرف دو سال بعد برای راضی كردن كاركنان دولت كه بیشترشان هنوز به اندیشه های دكتر مصدق وفادار مانده بودند اراضی نارمك و یوسف آباد را میان آنان قسمت كردند كه این چند اقدام نادرست مسئله گسترش تهران را وارد مرحله وخامت كرد.
زمین خواران از وضعیت دولتهای پس از براندازی كه خود را مدیون ... می دیدند سوء استفاده كردند، و با كمك برخی از ماموران ثبت اسناد مسیلها، تپه ها و هر زمین بلامالك را به نام خود و بستگانشان به ثبت دادند و بورس بازی عجیبی به راه افتاد كه در نخستین سال دهه ۱۳۴۰ علی امینی به آن پایان داد و بهای زمین و خانه پایین آمد. پس از انقلاب، زمین بخشی دولت موقت و دادن اراضی به دیپلمه ها!! و پس از آن فعالیت هیات های تقسیم زمین و ... مسئله را زنده ساخت. بخشیدن زمین به دیپلمه ها مربوط به تهران نبود ولی این دیپلمه ها بعدا آن زمین ها را به بهای بالا فروختند و در تهران خانه خریدند و مسئله را پیچیده تر ساختند. اینك سالهاست كه جمعیت تهران از رقم ده میلیون تجاوز كرده و اگر درآمد باد آورده نفت برای تامین تغذیه و رفاه نباشد (كه بهای ناشی از فروش ثروت ملی نباید در این راه خرج شود) فاجعه انسانی به وجود خواهد آمد. چند دولت و در صدر آنها دولت برزیل این مسئله را با انتقال پایتخت حل كرده اند كه باید از تجربه آنها استفاده برد.

منبع : تاریخ ایران و جهان در این روز