نگاهی به صنعت خودرو

در سال ۸۵ صنعت خودرو ایران همچنان با افزایش تولید روبه رو بود که به عقیده برخی کارشناسان با وضعیت موجود می توان آن را تا سال ۸۸ نیز با کمک گرفتن از طرح خروج خودروهای فرسوده و صادرات ادامه داد؛ البته این موضوع تا حدودی به چگونگی گسترش همکاری های بین المللی صنعت خودرو ایران بستگی دارد.
همکاری هایی که در سال گذشته بیشتر نگاه از غرب به شرق را دنبال می کرد و حتی در بسیاری از موارد سبب ایجاد تنش با شریکان خود در اروپا هم شد که جنجالی ترین آن پروژه تندر ۹۰ (ال ۹۰) و مرسدس بنز بود که یکی به خوبی و خوشی و دیگری با تعطیلی دفتر آن در ایران همراه بود.
● تندر ۹۰ داغ ترین سوژه سال
برجسته ترین خبر سال ۸۵ توقف قرارداد تندر۹۰ و اجرای دوباره آن بود. این اتفاقات در دو ماه اول سال رخ داد تا اینکه در پایان سال بالاخره پیش فروش آن آغاز شد و تنها در طول یک هفته ۱۰۰هزار دستگاه خودرو پیش فروش شد، اما قصه تندر۹۰ از کجا شروع و چگونه ختم به خیر شد؟
در ابتدای سال یک خبر شوک آور تمام انتظار برای خودرو به اصطلاح ارزان قیمت تندر۹۰ و افزایش همکاری صنعت خودرو ایران با خودروسازان بزرگ را به لبه پرتگاه کشاند و آن، اعلام توقف پروژه بود.
وزیر صنایع و معادن در نامه ای به رئیس شرکت گسترش و نوسازی صنایع عنوان کرده بود که در قرارداد ارائه شده توسط رنو، اصلاحات مجلس لحاظ نشده و باید پروژه متوقف شود تا چهار شرط ما بر آورده شود. این چهار شرط شامل داخلی سازی، برداشته شدن کلمه انحصاری در قرارداد و طراحی خودرویی مشترک روی پلت فرم ال ۹۰ و صادرات ۲۰ درصدی آن بود.
رنو در ابتدا می گفت که از این چهار شرط به غیر از صادرات ۲۰ درصدی خودرو، بقیه شدنی است؛ اما شرط صادرات خودرو به دلیل عضو نبودن ایران در سازمان تجارت جهانی و قراردادهای منطقه ای غیر ممکن است و پیشنهاد صادرات قطعات داد که وزارت صنایع آن را مردود دانست. در این میان قطعه سازان خصوصی و خودروسازان سرمایه گذاری هنگفتی را آغاز کرده بودند و از طرفی سرمایه گذاری مستقیم رنو در ایران و بازار جذاب، آنها را در یک، دو راهی قرار داد تا بالاخره رنو در خرداد شروط را پذیرفت. البته تا پایان سال نیز معلوم نشد معمای صادرات این خودرو چگونه حل خواهد شد؟
این قرارداد دوباره به جریان افتاد اما با توجه به ساخت داخل ۶۰ درصدی در ابتدا با مشکلات تامین قطعه مواجه بود و از طرفی تاخیر در ساخت کارخانه ایران خودرو و ترددیدهای سیاسی رنو بابت تحریم ایران باعث تاخیرهای پیاپی می شد تا اینکه تولید آزمایشی این خودرو در بهمن ماه آغاز شد و با اعلام خبر پیش فروش آن، در عرض یک هفته ۱۰۰ هزار دستگاه پیش فروش شد.
● خروج برخی خودروسازان خارجی از ایران
در سال گذشته برخی خودروسازان خارجی به ویژه آلمانی ها و سردمدار آن مرسدس بنز، فعالیت خود در ایران را به دلیل آن چه که مسائل هسته ای عنوان می شد، کاهش دادند؛ به گونه ای که مرسدس دفتر فروش بنزهای سواری خود درایران را تعطیل کرد و مسوولیت فروش خودروهای سواری خود را بر عهده ایران خودرو گذاشت که شنیده ها حاکی از فشار کرایسلر آمریکا - شریک بنز - بر این شرکت برای این کار بوده است.
اما فشارهای آمریکا به گونه دیگری نیز روی پژو فرانسه وارد شد و این شرکت که قرار بود سالانه ۵۰۰ میلیون یور از ایران قطعه خرید کند، فقط حاصر شد سالانه ۴۰ میلیون دلار از ایران قطعه بخرد که این بدقولی پژو که تازگی نیز نداشت، مدیران ایران خودرو را به خشم آورد.
در این میان همه منتظر بودند که رنو نیز تحت این فشارها از پروژه ال ۹۰ کنار بکشد، اما مدیر عامل این شرکت گفت بازار ایران آنقدر جذاب هست که ما در آن باقی بمانیم و فعلا ایران را ترک نمی کنیم.
در این سال با کمرنگ شدن فعالیت شرکت های غربی، همکاری با شرکت های شرقی به ویژه چین و روسیه افزایش یافت؛ به گونه ای که با قراداد تولید سالانه ۱۲ هزار ون روسی با شرکت گاز و تولید کامیون کاماز در تبریز، روس ها شیرینی قرادادی با طعم بیشتر از ۳۵۰ میلیون دلار را چشیدند.
چینی ها هم که در صنعت خودرو تازه کارند و به دنبال بازارهای جدید می گردند، با شگردهایی به سمت بازار ایران گام برداشتند و برنده یک جام زرین بودند؛ به گونه ای که علاوه بر هوو و دانگ فنگ و فوتون که برای ساخت کامیون های جدید با سایپا و ایران خودرو به نتایج دلپذیری رسیده بودند، در سواری نیز سه قراداد شیرین را با ایران خودرو و کرمان خودرو امضا کردند.
شرکت چری از این کشور با ایران خودرو و کرمان خودرو همکاری می کند؛ به گونه ای که قصد دارد با ایران خودرو شرکت مشترکی در ایران تشکیل دهند و به تولید خودرو ارزان قیمت چینی با سرمایه گذاری ۳۷۰ میلیون دلاری بپردازند. این سرمایه گذاری برای تولید سالانه ۲۰۰ هزار دستگاه خودرو چری مدل QQ۶ با قیمت شش هزار دلار است.
● افزایش سطح فناوری در صنعت خودرو
در سال ۸۵ میوه ای که در حدود چهار سال قبل فعالیت روی آن آغاز شده بود، تا حدودی ثمر داد و همکاری با شرکت های خارجی در زمینه طراحی موتور به جایی رسد که تولید نخستین سری موتور ملی با حجم ۱۷۰۰ سی سی آغاز شد. این موتور که بر اساس استراتژی دولت پیشین مبنی بر همکاری مشترک با خودروسازان خارجی جهت انتقال دانش فنی شکل گرفته بود باعث شد تا حدودی دانش طراحی موتور که یکی از اصلی ترین ارکان صنعت خودرو است به این صنعت در ایران تزریق شود، اما به نظر می رسد هنوز راه درازی در پیش است؛ چرا که رونمایی سمند جدید با نام سورن که هنوز هم روی پلات فرم قدیمی سمند، طراحی شده و بیشتر ظاهرش تغییر کرده تا موارد فنی آن، نشان داد صنعت خودرو ایران هنوز در طراحی بسیاری از ارکان اساسی خودرو توان کافی را ندارد.
البته شرکت های داخلی برنامه هایی هم برای طراحی بقیه اجزای پلات فرم دارند و مدل های جدیدی نیز توسط ایران خودرو و سایپا در حال طراحی است که در سال های ۸۶ و۸۷وارد بازار خواهند شد، اما هزینه گزاف طراحی و عدم درک مسئله تحقیق و توسعه( R&D) در ایران از اصلی ترین چالش های افزایش سطح فنی است.
● افزایش کیفیت و مشکل ایمنی پراید و پژو ۴۰۵
مقایسه آمار کیفیت خودروهای داخلی در سال ۸۵ نسبت به سال ۸۴ نشان دهنده افزایش کیفیت برخی خودروهای پر تیراژ ساخت داخل است؛ اما آتش سوزی پژو ۴۰۵ و اعلام عدم ایمنی پراید در سال گذشته از سوی پلیس راهنمایی و رانندگی این سوال را ایجاد کرده که به راستی کیفیت خودروهای ساخت داخل بر اساس آمار موجود وزارت صنایع افزایش یافته است یا خیر.
به نظر کارشناسان، افزایش سخت گیری های موجود، افزایش روند صادراتی، اصلاح روش های تولید و تلاش برای افزایش ایمنی و رفع نقص های فنی از قبیل آتش سوزی در این افزایش کیفیت موثر بوده اند. البته برخی نیز در آمار موجود و درست بودن آن ابراز تردید می کنند و دلیل آن را انتشار خبرهایی مبنی بر مشکلات فنی ایجاد شده در خودروها و مطرح شدن آن از سوی مراجع مسوول مربوط می دانند.
آمارهای رسانه ای حاکی از آن است که اخبار مشکلات فنی خودروها در سال گذشته بیش از سال ۸۴ در رسانه ها بازتاب داشته اند.
● خودروهای فرسوده و گاز سوز شدن خودروها
طبق بودجه سال ۸۵ باید ۲۵۰ هزار خودروی فرسوده جایگزین می شدند، اما تا پایان سال ۱۵۰ هزار خودرو جایگزین شدند که با اینکه به خودی خود یک رکورد محسوب می شود و جزو نقاط قوت دولت در زمینه صنعت خودرو محسوب می شود، اما آغاز دیرهنگام این طرح در نیمه دوم سال و بی برنامگی های پیاپی سبب کندی طرح و سردرگمی مردم در این سال شد.
ولی بحث دیگری که شکست دوباره طرح محسوب می شد، طرح گازسوز شدن خودروها بود که زیر۱۰۰ هزار دستگاه خودرو گاز سوز تولید شد؛ حال آنکه برنامه تولید ۲۸۰ هزار خودرو تصویب شده بود و به نظر می رسد گاز سوز کردن خودروها راه حل دراز مدتی است که تا زیر ساخت های آن از جمله رساندن جایگاه ها به تعداد مناسب و طراحی خودرو مناسب صورت نگیرد، این طرح موفق نخواهد بود.

منبع : روزنامه کارگزاران