نصرت‌الدوله و میلسپو: پایان ماموریت آمریکاییها در ایران (مجموعه اسناد نصرت‌الدوله فیروزه)

به اهتمام : پروین - ناصرالدیندریاگشت - محمدرسول
محل نشر : تهران
تاریخ نشر : ۱۳۸۱/۰۵/۲۹
رده دیویی : ۹۵۵.۰۸۲۲۰۹۲
قطع : وزیری
جلد : گالینگر
تعداد صفحه : ۲۹۶
نوع اثر : گردآوری
زبان کتاب : فارسی
شماره کنگره : DSR۱۴۸۶/ف۹ب۴
نوبت چاپ : ۱
تیراژ : ۲۲۰۰
شابک : ۹۶۴-۳۳۱-۱۲۰-۱

یکی از رویدادهای تاریخ معاصر ایران در اواخر دوره قاجار و اوایل پهلویو استخدام یک مستشار مالی آمریکایی به نام 'میلسپو 'بود که طی چند سال تلاش, اوضاع آشفته مالی کشور را سر و سامان بخشید, اما به تدریج از اختیارات نامحدودی نیز برخوردار گردید' .نصرت‌الدوله فیروز 'در 18بهمن 1305در کابینه دوم مستوفی‌الممالک به سمت وزارت مالیه منصوب شد و همین سمت را در کابینه 'مهدی قلی هدایت '(مخبرالسلطنه) نیز بر عهده داشت .با شروع کار نصرت‌الدوله, روابط او با میلسپو به سرعت رو به تیرگی نهاد که سرانجام به خاتمه کار میلسپو ختم گردید .در این کتاب, اسناد و مکاتباتی که از اسفند 1305تا مرداد 1306 میان آن دو رد و بدل شده مجموعه اسناد باقی‌مانده در خانواده نصرت‌الدوله استخراج و به ترتیب زمانی تنظیم و چاپ شده است .قدیم‌ترین سند این مجموعه مربوط به 11اسفند 1305است .در ابتدای کتاب, خلاصه‌ای از زندگی‌نامه و اقدامات مهم و سرنوشت نصرت‌الدوله و میلسپو ذکر شده, سپس سیر تاریخی استخدام میلسپو, اقدامات او و ماهیت و چگونگی اختلاف وزیر مالیه با میلسپو و بالاخره پایان ماموریت او در ایران, به اختصار بازگو شده است .در صفحات پایانی نیز عکس‌هایی از نامبردگان و برخی از شخصیت‌های سیاسی و مالی و اداری آن عصر, همچنین تصویر تعدادی از اسناد و نمایه اسامی آمده است .لازم به ذکر است که نصرت‌الدوله از جمله رجالی است که در دوره رضاشاه سرنوشت تلخی یافت .او در مقام وزارت مالیه بود که در خرداد 1308به دستور رضاشاه بازداشت و سپس یازده ماه خانه نشین شد .یک سال بعد به اتهام رشوه‌گیری, به چهار ماه زندان و پرداخت مبلغی محکوم شد, اما اندکی بعد از زندان رهایی یافته و تا سال 1315در ملک شخصی‌اش, وردآورد کرج به سر برد .در آن سال به بهانه دیدار با کاردار سفارت فرانسه مجددا دستگیر و پس از شش ماه زندان غیر قانونی به سمنان فرستاده شد و در بیستم دی 1316به قتل رسید .