مشکلات صنعت ال.ان.جی در ایران

نامگذاری قرن جدید به عنوان " قرن گاز " بدون شک حاکی از این حقیقت است که گاز طبیعی مهمترین منبع تامین انرژی این قرن است. توسعهٔ سریع صنعت گاز تاثیرپذیر از تکنولوژی‌های مهمی بوده است که از اواسط قرن بیستم مطرح شده‌اند. انتقال گاز طبیعی به واسطهٔ ماهیت گازی آن عموماً با دشواری مواجه است و حتی استفاده از خطوط لوله در فواصل طولانی با مشکلات زیادی روبرو می‌شود. با توجه به توانایی‌های موجود تکنولوژی برای انتقال گاز به فواصل دوردست روش ال ان جی )گاز طبیعی مایع‌شده( به عنوان یک روش اقتصادی و قابل اطمینان توانسته دشواری حمل گاز را تا مقدار زیادی مرتفع سازد.
● گاز طبیعی مایع شده
ال.ان.جی مایعی بی رنگ، بی بو و غیرسمی است و نسبت به فلزات یا سایر مواد حالت خورندگی ندارد وحجم آن یک ششصدم حجم گاز طبیعی می باشد. گاز طبیعی درفشار اتمسفردردمای۱۶١درجه سانتیگراد به حالت مایع تبدیل می شود. ال ان جی شامل بیش از ۹۵درصد متان و درصد کمی اتان و پروپان و سایر هیدروکربورهای سنگین تر است. برای مایع کردن گاز متان می توان آن را تحت فشار ۴۵اتمسفر و دمای ٢/۵درجه سانتیگراد به مایع تبدیل کرد. این روش از لحاظ اقتصادی مقرون به صرفه است، ولی از طرف دیگر حمل آن تحت فشار زیاد احتیاج به مخازن بسیار سنگین با جداره ی ضخیم دارد که از نظر ایمنی توصیه نمی شود. در نتیجه در فرایند تولید گاز طبیعی مایع ، فشار آن رابه اندکی بیش از یک اتمسفر کاهش می دهند تا حمل آن آسان باشد.
● مشکلات صنعت ال.ان.جی در ایران
۱) تکنولوژی
اگرچه فازهای ۱۱، ۱۲و ۱۳طرح توسعه میدان پارس جنوبی با هدف تولید سالانه دست کم ۲۷تا ۳۵میلیون تن ال.ان.جی درحال پیگیری است تا با ۶خط تولید با ظرفیت تولید و صادرات ۵/۴میلیون تن در سال فراهم شود ولی برای محقق شدن این آرزو باید زمینه های آن را فراهم کرد. ن برای رفع این معضل، در آخرین جلسه شورای اقتصاد دولت خاتمی، اعطای تسهیلات ١٩٣میلیون دلاری به منظور ساخت کشتی های ویژه حمل ال.ان.جی به شرکت صدرا تصویب شد که بر اساس پیش بینی های به عمل آمده، قرار است ایران در چهار سال آینده ٢٨ فروند کشتی ویژه حمل گاز مایع ال.ان.جی داشته باشد. «سامسونگ»،«هیوندا» و «دوو»که از بهترین شرکت های سازنده ی این کشتی ها محسوب می شوند آمادگی خود را برای پذیرش سفارش های ایران مطرح کرده اند.
این در حالی است که جهان در حال پیشروی روزافزونی در زمینه ی تاسیسات مربوط به حمل و انتقال ال.ان.جی می باشد. به طوری که تعداد کشتی های مخصوص حمل ال.ان.جی در دنیا حدود ١٧٠فروند است و درمقایسه ی با قطر که در موقعیت کنونی سفارش ساخت ٧٠ فروند کشتی حمل ال.ان.جی را در دست اجرا دارد و قصد دارد تعداد آنها را تا سال ٢٠١٠به٩٠فروند برساند ایران در زمینه ی تکنولوژی نیاز مبرمی به شرکت های خارجی دارد.
۲) سیاستگذاریها
قراردادهای اخیر پیش فروش ال ان جی به هند وچین در ازای واگذاری توسعه میادین نفتی به این کشورها ،از جمله اقداماتی است که توسعه هر دو بخش نفت و گاز را پیچیده کرده است. این درحالی است که نگاه جامع و همه جانبه به صنعت می تواند به نتایجی بسیار متفاوت از آنچه امروز در سیاست گذاری های حوزه نفت و گاز به چشم می خورد، منجر شود.
موسسه مطالعات بین المللی انرژی، یکی از واحدهای تحقیقاتی وابسته به وزارت نفت است که در سال ۱۳۷۰ با هدف پشتیبانی از تصمیم های سیاست گذاران بخش انرژی و به ویژه در زمینه نفت و گاز تشکیل شد . در سال ۸۲با شکل گیری مدیریت آموزش در این موسسه ، گسترش یافته های علمی حاصل از مطالعات و پژوهش های این موسسه و به روز کردن اطلاعات مدیران و کارشناسان در زمینه اقتصاد انرژی و مباحث مرتبط با آن، به محورهای اصلی فعالیت های این موسسه تبدیل شدند. گام های نخست دستیابی به این اهداف با تدوین نخستین تقویم آموزشی شامل ۳۵ کارگاه، سمینار و دوره آموزشی تخصصی کوتاه مدت به زبان های فارسی و انگلیسی برداشته شده است، ولی محدود بودن همکاری متقابل وزارت نفت با خارج آن سبب عدم هدایت مسایل کلان نفتی، فراتر از وزارت نفت شده است. در نتیجه هنگامی که دیدگاه منتقدی در جهت اصلاح راهکارهای ارایه شده وجود ندارد، فرصت سیاست گذاری های کلان فراتر از صنعت نفت، از دست می رود.
۳) مسایل سیاسی
اگرچه برخی کارشناسان شکست ایران را در مناقصه فروش ال.ان.جی به کره جنوبی با طرح مسائل سیاسی توجیه می کنند، ولی نمی توان از مؤلفه هایی چون دوری بازارهای مصرف ، نبود امکانات انتقال گازمایع و مسائلی که موجب بالابودن قیمت های پیشنهادی ایران نسبت به سایر کشورهای تولیدکننده منطقه نظیر اندونزی و مالزی می شود چشم پوشی کرد.
با توجه به اینکه دامنه ی مواردی همچون سیاستگذاری های نادرست و عدم وجود تکنولوژی لازم، سایر مسایل را کم اهمیت جلوه میدهند و ما هنوز نتوانسته ایم خود را در عرصه ی بازار جهانی وارد کنیم، در نتیجه بهتر است بررسی موانع سیاسی و بازریابی به سال ۲٠٠٩موکول شود!
۴) بازاریابی
درماه های اخیر شاهد خبرهایی مبنی بر مذاکرات ایران برای بازاریابی و فروش ال.ان.جی با چند کشور از جمله هند ، چین ،ژاپن و مکزیک بوده ایم.
مسئله ی مهم این است که سیاستگذاران ایران برای کدام ال.ان.جی بازاریابی می کنند؟
هم اکنون بازار ال.ان.جی هند و چین در دست قطر می باشد و همچنان رشد روزافزونی در این زمینه دارد . ژاپن نیز از جمله کشورهایی است که به جرات میتوان آن را از مستعمره های ال.ان.جی قطر و اندونزی دانست. در این بازار به این عظمت با فروشندگانی که لا اقل ۱٠ سال در زمینه ال.ان.جی صادرات گسترده ای داشته اند وبه همین واسطه، تجربیات فراوانی در این مدت کسب نموده اند ، با تکنولوژی پیشرفته تر و هزینه ی کمتری می توانند این گوی دوار را بر نوک انگشتانشان برقصانند .
حال ایران برای خواب های آشفته ای که با افتخار به امید حداقل ۴ سال آینده می بیند ،چه تعبیری می خواهد بیابد ؟

منابع و مآخذ:
۱. خبرگذاری وزارت نفت(شانا)
۲. مجموعه مقالات سازمان اسناد ومدارک ایران درباره ی ال.ان.جی
۳. Energy Markets Magazine September ۲۰۰۵
۴. www.iraneconomy.com
۵. www.assaluyeh.com
۶. روزنامه ی دنیای اقتصاد

منبع : اندیشکده اعتلای صنعت نفت