افسری که ویولن می زد و تار می شکست

مین باشیان از نظامیانی بود كه در اروپا موزیك را آموختند و به قول روح الله خالقی كارهایش برای موسیقی هم ضرر داشت هم منفعت.با همان لباس افسری به مدرسه می آمد. كسی جرات نداشت روی حرفش حرف بزند و بگوید، آقا جان این چه كاری است كه می خواهی بكنی! آن زمان هنوز كسی به خودش اجازه نمی داد كه با نظامی جماعت مخالفت كند. موسیقی در ایران با كمك نظامیانی كه در اروپا موزیك را آموخته بودند و بعد به خدمت ارتش ایران در آمده بودند چهره ای علمی گرفت. ورود موسیقی كلاسیك و تشكیل اركستر های موسیقی به دست همین افراد شكل گرفت. اما بسیاری از آنها به همان اندازه كه به پیشرفت و ساماندهی موسیقی در ایران به خصوص موسیقی اروپایی كمك كردند، موسیقی ملی ایران را مورد بی مهری قرار دادند. نمونه اش غلامحسین مین باشیان كه به قول روح الله خالقی كارهایش برای موسیقی هم ضرر داشت هم منفعت. مین باشیان در اواخر سال ۱۳۱۳، به جای كلنل وزیری رئیس هنرستان شد.
او پنجم آبان ماه ۱۲۸۶ در تهران به دنیا آمد. پس از تحصیل در شعبه موزیك دارالفنون رهسپار ژنو شد و سه سال در كنسرواتوار ژنو به تحصیل موسیقی پرداخت. ساز تخصصی او ویولن بود و در پایان هر سال تحصیلی جایزه اول نوازندگی را دریافت می‌كرد. سپس تحصیلات موسیقایی خود را در كنسرواتوار برلین ادامه داد و در سال ۱۳۰۹ خورشیدی دیپلم این مركز را گرفت. او نخستین هنرجوی آسیایی بود كه از این كنسرواتوار، مدال گوستاو هلندر (بزرگترین نشان هنری) را دریافت كرد. دو سال بعد از بازگشت به ایران، در مهرماه ۱۳۱۳ به ریاست هنرستان موسیقی برگزیده شد. وقتی از ایران رفت هجده سال بیشتر نداشت و چیزی از موسیقی ایرانی نمی دانست. تنها موسیقی ای كه می شناخت موسیقی كلاسیك اروپایی بود. او و تعدادی از تحصیل كردگان از فرنگ برگشته معتقد بودند موسیقی ایرانی نوعی موسیقی محلی است و اهمیتی ندارد.وقتی وارد هنرستان شد دید كه بعضی از شاگردان تار می زنند. گفت: «باید سازتان را عوض كنید.» دستور داد تا تمام تارهای هنرستان را جمع كنند و در انبار بگذارند. استاد علی اكبر شهنازی از استادان هنرستان بود، به موسی معروفی كه عمری به موسیقی ایرانی خدمت كرده بود گفت: «خط شما خوب است، دفتر اندیكاتور بنویسید.» مین‌باشیان برنامه های قبلی را كه در آن آموزش موسیقی ایرانی نیز منظور شده بود، لغو و برنامه جدیدی كه اخذ شده از كنسرواتوارهای ژنو و برلین بود، به تصویب شورای عالی فرهنگ آن زمان رساند. به این ترتیب نواختن موسیقی ایرانی در هنرستان ممنوع شد. هیچ كس اعتراضی نكرد چون قوانین از دهان یك افسر نظام در می آمد. در این دوره بسیاری از شاگردان و استادان موسیقی از هنرستان رفتند یا سازشان را عوض كردند. عبدالعلی وزیری از استادان نام آشنای موسیقی، ناچار شد هنرآموز سرود شود و جواد معروفی هم از هنرستان رفت. اما امروز كسی نیست كه از مین باشیان به بدی یاد كند. او اقدامات مثبت هم در كارنامه دارد. با نفوذ زیادی در دستگاه حكومتی داشت كارهای مهمی انجام داد. در سال ۱۳۱۷ به پیشنهاد مین باشیان اداره موسیقی در وزارت فرهنگ تشكیل شد كه سرپرستی اش را نیز خودش برعهده داشت. اگر چه این اداره چند كارمند بیشتر نداشت كه آنها هم در هنرستان موسیقی مستقر بودند. اما با راه اندازی آن قدم های بزرگی برای موسیقی برداشته شد. با تشكیل این اداره او توانست ده نفر از استادن برجسته چك را به مدت سه سال استخدام كند. آنها در تربیت نوازندگان ایرانی بسیار موثر و مفید بودند. اركستر هنرستان را تقویت كرد و رسم را بر این گذاشت كه این اركستر در برنامه های فرهنگی موسیقی اجرا كند. سال ۱۳۱۴ مین باشیان اركستر دیگری به نام شهرداری تشكیل داد و چند كنسرت خصوصی اجرا كرد. با گسترش كار هنرستان سرگرد مین باشیان دوره عالی موسیقی برای رشته های مختلف تشكیل و نام مدرسه موسیقی را به مدرسه عالی موسیقی تغییر داد. مین باشیان كلاس های مخصوص تعلیم موسیقی را در شهر های مختلف ایران تشكیل داد. از سال ۱۳۱۷ تا ۱۳۲۰ كه این كلاس ها دایر بود، نزدیك به هزار نفر از این كلاس ها گواهی نامه دریافت كردند. با پیش آمدن سال ۱۳۲۰ و ورود متفقین به ایران مین باشیان از مدیریت موسیقی بركنار شد و دوباره علی نقی وزیری مدیر هنرستان شد و موسیقی ایرانی كه چند سالی مورد بی مهری قرار گرفته بود دوباره جایگاهش را در هنرستان عالی موسیقی پیدا كرد. شش سال بعد با تشكیل اداره هنرهای زیبا هنرستان موسیقی ملی تاسیس شد. به این ترتیب هنرجویان این هنرستان تنها به آموختن علمی موسیقی ایرانی و هنرجویان هنرستان عالی موسیقی به آموختن موسیقی كلاسیك غربی پرداختند. غلامحسین مین باشیان قدم های مثبتی برای پیشرفت موسیقی كلاسیك در ایران برداشت اما دوستداران موسیقی ایرانی هرگز روز های تلخ هنرستان را از یاد نمی برند

منبع : هنر و موسیقی