حضرت زینب(س) الگوی ایده‌آل زنان

واقعه کربلا یکی از مهم‌ترین وقایع تاثیرگذار در تاریخ اسلام است که در تداوم اسلام و گسترش آن نقش ویژه‌ای داشته است و نکته مهم در آن این است که پیام شهادت امام حسین و یارانش توسط زنان انتقال داده شد و حتی پس از آن نیز راز تداوم و ماندگاری آن در تاریخ که حتی غیر مسلمانان را نیز تحت تاثیر قرار می‌دهد و منقلب می‌کند همین تلاش زنان در فرهنگ سازی و تربیت نسل انقلابی ‌متعهد به فرهنگ عاشورا بوده است اما سابقه حضور زنان در صحنه‌های مهم اجتماعی و سیاسی به صدر اسلام برمی‌گردد.
زمانی که حضرت خدیجه(س) به عنوان اولین زن مسلمان همراه پیامبر و حضرت علی(ع) به نماز می‌ایستاد. او در حمایت از پیامبر و اسلام تلاش‌های بسیاری داشت و حتی تمام ثروتش را نیز در این راه خرج کرد. پس از او زنان بسیار دیگری هم بودند که برای اعتلا و گسترش اسلام کوشیدند که از آن جمله می‌توان به سمیه اشاره کرد.
حضرت زهرا(س) نیز زن اسوه دیگری است که در تاریخ اسلام نقش و جایگاه ویژه‌ای دارد.کسی که از کودکی همپا و یاور پیامبر (ص) بوده و سپس در کنار همسرش حضرت علی (ع) برای حفظ اسلام تلاش کرد و فرزندانی تربیت کرد که حفظ کیان اسلام و هدایت مردم را به عهده گرفتند.
در دامان چنین مادری بود که دختری چون زینب(س) تربیت شد که با وجود مصیبت‌هایی که در روز عاشورا بر او وارد شد توانست با سخنرانی‌های افشاگرانه خود یزید و یزیدیان را رسوا کند و بعد از کوهی مصیبت با شجاعت تمام در بارگاه یزید بگوید که «در کربلا چیزی جز زیبایی ندیدم.» اما باید دید که با وجود چنین سابقه‌ای در اسلام، طی قرن‌های متمادی که از واقعه عاشورا می‌گذرد زنان چگونه توانسته‌اند این واقعه را به نسل بعدی انتقال دهند و نسل مبارز و انقلابی‌ تربیت کنند.
به‌خصوص زنان ایرانی که در این راه موفق بوده‌اند و در تجربه انقلاب و دوران دفاع مقدس نشان داده‌اند که به خوبی ‌پیام شهادت امام حسین(ع) را درک کرده و آن را به فرزندان خود نیز منتقل کرده‌اند و چنین بوده است که هم مردانی ظلم‌ستیز را تربیت کرده‌اند که رژیم شاهنشاهی را سرنگون کردند و زیر بار ظلم و تجاوز بیگانه نرفتند و هم خود تا پای جان برای حفظ اسلام و انقلاب و وطن همدوش مردان مقاومت و مبارزه کرده‌اند.
برای درک فعالیت‌های زنان در این مسیر باید نگاهی به حضور زن در اجتماع داشته باشیم.
● حضور زنان در اجتماع
شادابی و نشاط هرجامعه و تربیت نسل جدید در گرو این است که بشر از دو جنس مخالف زن و مرد، با ساختمان وجودی و روحیات متفاوت و گوناگون آفریده شوند و هر یک از آنان متناسب با شرایط جسمی و روحی خود عهده‏دار انجام مسوولیتی شوند.
در این صورت است که پیوند خانواده مستحکم می‏‌شود، در پرتو آن به جامعه روح نشاط و شادابی دمیده می‏شود و فرزندانی با شخصیت، با ایمان، لایق، نوع‌دوست، راستگو و درستکار به جامعه تحویل داده می‌شود ولی اگر هر یک از زن و مرد وظیفه‏ای را که جهان تکوین و نظام آفرینش بر اساس شرایط جسمی و روحی به عهده آنان گذاشته، به خوبی انجام ندهند، بنیان خانواده متزلزل می‏شود و در نتیجه جامعه گرفتار اختلال فرهنگی و تربیتی خواهد شد.
وظیفه اصلی زنان و بانوان هر جامعه تربیت و پرورش نسل جدید آن جامعه و گرم نگهداشتن کانون خانواده است؛ از این رو اشتغال به هر کاری که زنان را از انجام این وظیفه خطیر بازدارد، آنان را از رسالت اصلی خود بازداشته است و علاوه بر آنکه زیان‏های غیرقابل جبرانی بر جامعه وارد می‏سازد، زنان را نیز ازهویت واقعی خود تهی کرده، به آنها شخصیت کاذب و دروغین می‏بخشد؛ چرا که کمال و شخصیت هر انسان در آن است که توانایی‏ها و استعدادهای خود را به خوبی بشناسد و آنها را به فعلیت برساند. بنابراین یک اصل مهم و اساسی که در مشارکت زنان درصحنه‏های گوناگون جامعه باید به آن توجه شود این است که پذیرش هرگونه مسوولیتی از سوی آنان نباید به وظیفه اصلی آنها که تربیت نسل جدید جامعه و گرم نگهداشتن کانون خانواده است کم‏ترین لطمه و آسیبی وارد سازد.
نکته دیگری که در مشارکت زنان در صحنه‏های گوناگون اجتماعی و سیاسی باید مورد توجه قرار گیرد، حفظ حدود شرعی و حریم عفت، حیا و پاکدامنی است. بنابراین مشارکت زنان وبانوان در صحنه‏های گوناگون اجتماعی و سیاسی باید با رعایت کامل و دقیق این دو اصل مهم و اساسی صورت پذیرد.
تاریخ اسلام زنان مؤمن و فداکار بسیاری را سراغ دارد، که علاوه بر انجام مسوولیت ورسالت خود در خانواده و رعایت کامل شئون عفت و پاکدامنی با حضور فعال خود در صحنه‏های حساس سیاسی و اجتماعی مسیر تاریخ را تغییر داده‏اند و به این‌ وسیله نام خود را در زمره مردان و زنان تاریخساز به ثبت رسانده‏اند.
● حضرت زینب (س) یک الگوی ایده‌آل
بدون شک زینب کبرا(س) یکی از زنانی است که به عنوان الگو و اسوه برای همه زنان و مردان آزاده، آزادیخواه و ظلم‌ستیز در همه زمان‏ها مطرح است که می‌توان با بررسی ابعاد وجودی آن حضرت الگوی مناسبی ‌را برای زن مسلمان امروز ترسیم کرد. زینب کبرا (س) تحت تربیت پدر و مادری همچون حضرت علی(ع) و حضرت فاطمه(س) و با شایستگی و استعداد ذاتی که از آن بهره‏مند بود به مراتب عالی از فضائل و کمالات انسانی دست یافت. او همانند پدر و مادرش جامع همه کمالات و صفات پسندیده بود.
سخنرانی‏های او در کوفه و شام خاطره خطبه‏های پدرش امیرمؤمنان(ع) را در یادها زنده کرد.
زینب کبرا(س) یکی از محدثان و راویان حدیث به شمار می‏آید و درسنین‏کودکی، در حالی که بیش از ۵ یا ۶ سال از عمرش نمی‏گذشت، خطبه مادرش حضرت زهرا(س) را با آن مضامین بسیار بلند و عالی می‌شنید و پس از آن برای دیگران نقل می‏کند.
عبدالله‏بن‏عباس، شاگرد برجسته حضرت علی(ع) و مفسر قرآن کریم، خطبه فدک حضرت زهرا(س) را از زینب نقل می‏کند و از آن بانوی بزرگ با عنوان «عقیلتنا؛ عاقل و دانای ما» یاد می‏کند.حضرت زینب(س) از جنبه عبادت در حدی بود که در دوران اسارت و سخت‏ترین شرایط جسمی و روحی که ممکن است برای یک انسان پیش آید، شب زنده‏داری و نماز شبش‏ترک نشد.
بر اثر عبادت و اطاعت خدا به مقامی رسیده بود که از ولایت تکوینی برخوردار بود. روایت شده که آن حضرت پیش از سخنرانی خود در کوفه به مردم اشاره کرد، با آن اشاره نفس‏ها در سینه‏ها حبس شد و زنگ‏ها از صدا باز ایستاد.
حضرت زینب(س) از نظر روحی و قدرت تحمل در حدّ عالی و درجات بالا قرارداشت ولی این مسوولیت پیام‌‏رسانی عاشورا به قدری خطیر و بزرگ بود که حتی شخصیتی بسان حضرت زینب نیز برای انجام آن نیازمند آمادگی قبلی بود. بر همین اساس به نظر می‏رسد، زینب(س) از همان دوران کودکی تحت تربیت پیشوایان معصوم(ع) به تدریج برای انجام چنین وظیفه خطیری آماده می‏شد.
حضرت زینب(س) از همان کودکی می‏آموخت که چگونه با سختی‏ها و دشواری‏ها مقابله کند و در برابر جباران و ستمگران سر فرود نیاورد. بیش از ۶ سال از عمر حضرت زینب نمی‏گذشت که با فاجعه بزرگ رحلت پیامبر بزرگوار اسلام(ص) روبه‏رو شد. پس از مدت کوتاهی اندوه از دست دادن مادر بر قلب به ظاهر کوچک او وارد شد.
از آن پس با همان سن کم، بسان مادرش، در کنار پدر قرار گرفت و شریک غم و اندوه مظلوم‏ترین انسان جهان و مونس تنهایی‏اش شد. پس از شهادت پدر در همه صحنه‏های سخت و دشوارهمراه و همگام و یاور دو برادرش، امام حسن و امام حسین(علیهم السلام) بود. هنگامی که برنامه مسافرت امام حسین(ع) از مدینه به مکه و از مکه به عراق مطرح شد، بدون هیچ‌گونه چون وچرا و حتی بدون اینکه با ارائه پیشنهاد و نظر بخواهد آن حضرت را منصرف کند، همراه برادر راهی سفر شد. گویا همراهی و همگامی حضرت زینب با امام حسین(ع) و حضوراو در نهضت امام(ع) از سال‏ها قبل پیش بینی شده بود. به همین مناسبت شرط همراهی با برادر در قرارداد ازدواج حضرت زینب قید شده بود.
امام حسین(ع) در گفت‌وگویی به خواهرش توصیه می‏کند، که پس از شهادت او مبادا احساساتش نیروی تفکر واندیشه او را تحت‌الشعاع قرار دهد و حرکتی بر خلاف وظیفه و رسالت بزرگ تاریخی‏اش انجام دهد. و چه زیبا عقیله بنی‌هاشم به توصیه‏های برادر عمل کرد.
او در تمام مراحل اسارت و پیام‏رسانی کمترین و کوچکترین عملی بر خلاف جهت پیشبرد نهضت و قیام برادر، انجام نداد. اگر زینب(س) بر بالین بدن برادر گریه و زاری کرد، اگر در کوفه و شام سخنرانی کرد، اگر برای برادر نوحه‏سرایی و مرثیه‏سرایی کرد و... همه و همه حساب شده و برای انجام رسالت و رساندن پیام نهضت عاشورا بود، نه فقط به دلیل غلبه احساسات. زینب کبرا(س) در موقع مناسب احساسات خویش را کنترل می‏کرد و در شرایط مناسب ابرازاحساسات می‏کرد.
به این ترتیب می‌بینیم که حضرت زینب (س) یک الگوی‌ایده آل برای زن مسلمان است.زنی که برای هر کاری برنامه دارد و با صلابت و شجاعت تصمیم‌گیری می‌کند و در راه حق و حقیقت از هیچ تلاشی فروگذار نمی‌کند تسلیم نمی‌شود و از عزیزترین داشته‌هایش برای حفظ عقایدش می‌گذرد.
زنان ایرانی نیز به خوبی ‌از آن حضرت الگوبرداری کرده‌اند. زنانی که در مبارزات دوران انقلاب همراه مردان و در کنار آنها در تظاهرات‌ها شرکت کردند و تمام سختی‌ها و کمبودهای ناشی از اعتصاب‌ها را تحمل کردند و از مبارزه دست نکشیدند.
زنانی که در دوران دفاع مقدس پسر و همسرشان را راهی جبهه می‌کردند و صبورانه مشکلات و تنهایی و سختی‌ها را به جان می‌خریدند و علاوه بر آن در پشت جبهه نیز فعالیت می‌کردند. این الگو برداری از بزرگان دینی است که باعث شده پرچم اسلام همچنان در اهتزاز بماند و پیام عاشورا و حماسه حسینی نسل به نسل منتقل شده و راهشگای مسلمانان در وقایع دنیای جدید و مبارزه با دشمنان امروزی اسلام باشد.

مهناز جعفری

منبع : روزنامه تهران امروز