آرزوهای بزرگ نیکولای کوچک

اگر در دنیا دو رئیس جمهوری وجود داشته باشند که پس از پیروزی در انتخابات بیشتر از پیش از آن به تبلیغات احتیاج داشته باشند قطعا یکی از آن دو نیکولا سارکوزی است.
این روزها سارکوزی می خواهد کاری کرده باشد. همین دلیل کافی است تا یک جهان معطل اتفاقی باشند که حتی ابتدایش نیز مشخص نیست تا چه رسد به انتهایش.
رئیس جمهوری راست گرای فرانسه که روزبه روز بر میزان نفرت جامعه فرانسوی از او و سیاست هایش افزوده می شود هنوز نتوانسته است تا نقطه مثبتی در کارنامه خود به ثبت برساند، زمان با سرعت می گذرد و کوچک ترین رئیس جمهوری فرانسه روزبه روز به کاری بزرگتر و بزرگتر می اندیشد.
آقای رئیس جمهور این روزها نمایشی به راه انداخته است که رهبران ۴۲ کشور جهان را به روی سن کشیده است اما هر ناظری در یک نگاه می تواند در یابد که هیچ گونه تناسبی میان این رهبران و کشورهای متبوعشان نیست.
چگونه می توان تصور کرد توازن غیر مذاکرات اجلا س مدیترانه حفظ شود در حالی که پرنفوذترین کشورهای اروپایی نظیر فرانسه، آلمان، ایتالیا و اسپانیا در یک سوی آن قرار می گیرند و کشورهای آسیایی و آفریقایی نظیر سوریه، فلسطین و الجزایر در طرف دیگر؟
● اتحادیه مدیترانه چیست؟
اتحادیه اروپا در سال ۱۹۹۵ پروژه ای را موسوم به «پیمان اسپانیا» آغاز کرد. هدف این برنامه استحکام بخشیدن به روابط بین کشورهای اروپایی و دیگر کشورهای ساحل مدیترانه است.
اما نیکولا سارکوزی تصمیم گرفته است که تشکیلا ت دیگری را مستقل از پیمان اسپانیا بنیانگذاری کند و این همان «اتحادیه مدیترانه» است. تصمیم سارکوزی انتقاد شدید صدراعظم آلمان را به دنبال داشت. مرکل بر این عقیده بود که چنین اقدامات یک جانبه ای می تواند به گسست در میان کشورهای اروپایی منجر شود.
با این حال پروژه اتحادیه مدیترانه کلید خورده است تا پشتکار رئیس جمهور فرانسه در پیشبرد تصمیمات تک نفره اش بر درایت دیگران چیره شود.
● مخالفان و موافقان
وعده تبلیغاتی سارکوزی در رقابت های انتخاباتی اش که امروز در آستانه تحقق قرار دارد نتوانسته است نظر مساعد تمامی کشورهای اروپا را برانگیزد.
اولین و عمده ترین ناراضیان طرح اتحادیه مدیترانه ترک هایی هستند که مدت هاست تلا ش می کنند عضوی واقعی از جامعه اروپایی باشند. مقامات ترکیه که فرانسه را به عنوان یکی از مستحکم ترین موانع بر سر راه پیوستن به اتحادیه اروپا می دانند معتقدند این نهاد جدید عاملی برای دور کردن چشم انداز عضویت تمام عیار آنکارا در اتحادیه اروپا خواهد بود. پس از آن که خانم مرکل اتحادیه مدیترانه را مایه تضعیف و حتی متلا شی شدن اتحادیه اروپا دانست سوئد نیز نظر مساعدی به این اتحادیه نشان نداد.
اما بر خلا ف این کشورها اسپانیا که همواره با مشکل مهاجرت بی رویه و گسترده ساکنان کشورهای آمریکایی مواجه است از این طرح استقبال خوبی کرده است.
فشارها و انتقادا ت کشورهای اروپایی سبب شد تا نام ابتدایی نهاد تازه تاسیس از «اتحادیه مدیترانه ای» به «اتحادیه برای مدیترانه» تغییر کند. بدین ترتیب حداقل امکان عضویت تمامی کشورهای اروپایی در این اتحادیه فراهم آمده است.
بسیاری از اندیشمندان و روشنفکران ملیت های مختلف سواحل مدیترانه بر ضرورت تقویت بعد سیاسی این نهاد تاکید کرده اند تا شاید شکاف میان کشورهای شمال و جنوب مدیترانه از طریق این سازمان کاهش یابد.
● شب نشینی دشمنان
یکی از عمده ترین نکات تردیدآمیز در اتحادیه جدید وجود کشورهایی است که نه تنها رابطه صمیمانه ای با یکدیگر ندارند که حتی در مواردی مواضع به شدت خصمانه ای در قبال یکدیگر اتخاذ نموده اند.
البته زمانی که مساله تنها کشورهای اروپایی باشند اوج تخاصم به روابط میان فرانسه و ترکیه منتهی خواهد شد که در مقیاس آسیایی و خاورمیانه یک رابطه عادی تلقی می شود اما نباید فراموش کرد که اتحادیه جدید یک اتحادیه تمام اروپایی نیست.
عضویت همزمان سوریه، فلسطین و اسرائیل در «اتحادیه برای مدیترانه» آنچنان مایع تعجب و تردید همگان شده که تمامی دیگر جنبه های اتحادیه را تحت الشعاع قرار داده است.
هر چند این روزها مدام اخبار جدیدی از نزدیکی این سه کشور به یکدیگر به گوش می رسد اما هیچ سیاستمداری نیست که بتواند چشم بر روی پیشینه تاریخی بحران خاورمیانه ببندد. سوریه مدتی است در راستای نزدیکی با اسرائیل گام بر می دارد و نیکولا سارکوزی نیز حداقل برای انسجام اتحادیه دست پرورده خود تمام تلاشش را برای این مهم به کار گرفته است.
بشار اسد به تازگی میهمان الیزه بود تا در مورد سیاست های آینده خود در منطقه با فرانسوی ها به مشورت بپردازد، اما علی رغم تمامی خوش بینی ها هنوز هیچ گونه خبری مبنی بر احتمال ملاقات بشار اسد و مقامات اسرائیلی در جریان نشست اتحادیه برای مدیترانه منتشر نشده است. از طرف دیگر دولت محمود عباس که مدعی است تاکنون هیچ گاه تا این اندازه به برقراری صلح نزدیک نبوده است نیز در مذاکراتی شرکت می کند که طرف اسرائیلی نیز حاضر است. هر چند دیدار عباس با مقامات اسرائیلی امری بی سابقه و جدید نیست اما تکرار این ملاقات ها آن هم در چارچوب اتحادیه های مشترک میان دو کشور می تواند سبب شود تا به مرور زمان همکاری ها جایگزین اختلافات شود.
با این همه نباید بیش از حد خوش باور بود و به پیش داوری نشست. شاید بهتر باشد منتظر ماند و دید که انسجام اتحادیه جدید سارکوزی اختلافات موجود در منطقه را کاهش خواهد داد یا خصومت های دیرین منطقه ای آتش به رویاهای نیکولای کوچک خواهد کشید.

آرمان امیری

منبع : روزنامه مردم سالاری