آلمان به دنبال منابع جدید انرژی

● نگاهی به عملكرد یك ساله سیاست خارجی دولت آلمان در زمان صدراعظمی مركل
این روزها همزمان با فرا رسیدن نخستین سال به روی كار آمدن دولت ائتلافی این كشور به رهبری «آنگلا مركل» مباحث مختلفی درباره عملكرد دولت نزد كارشناسان جریان دارد.برخی از كارشناسان و صاحبنظران عملكرد دولت را موفق ارزیابی كرده اند و پاره ای نیز معتقدند كه دومین ائتلاف بزرگ این كشور پس از جنگ جهانی دوم نتوانسته است در تحقق اهداف و آرمانهایی كه وعده آن را در جریان هیجدهمین دوره انتخابات بوندستاگ به مردم این كشور ارایه كرده بود كارنامه موفقی از خود ارایه كند.
اما در حیطه بین المللی به نظر می رسد كه دولت آلمان در مدت یكسال گذشته تلاش كرد با كمال سكوت و آرامش بار دیگر به صحنه بین المللی باز گردد و به دنبال كسب نقش یك بازیگر مهم و غیرقابل اجتناب در سطح جهانی باشد.هر چند كه این دیدگاه از دوران هفت ساله حكومت «گرهارد شرودر» آغاز شده بود اما به ویژه به دلیل تنش شدید با آمریكا به خاطر جنگ این كشور علیه عراق، با شكست هایی مواجه شده و از سرعت آن كاسته شد.
این تلاش هم اكنون در دوران یك ساله دولت «آنگلا مركل» صدراعظم آلمان كه ائتلافی متشكل از احزاب مسیحی و سوسیال دموكرات است، روند جدیدی به خود گرفته و دكترین سیاست خارجی این كشور بر مبنای توفق و هم پایه شدن با قدرت های دارای حق وتو است و خود را در جرگه این پنج كشور می بیند هر چند كه برای مجموعه اروپا و اتحادیه اروپا نیز اهمیت خاصی قایل است.هم اكنون مركل از نقش آگاهانه آلمان و اروپا در مسایل جهانی از حفظ اوضاع اقلیمی تا تلاش برای حل بحران های جهانی تمجید می كند.صدراعظم آلمان قصد دارد با توجه به ریاست ادواری اتحادیه اروپا و همچنین هفت كشور پیشرفته و صنعتی و روسیه موسوم به گروه هشت كه از اول ژانویه به مدت شش ماه به عهده آلمان است، دیدگاههای خود در سیاست خارجی را در سطح اروپایی و در غالب این اتحادیه نیز دنبال كند.«
دیدارها، رایزنی ها و تحركات سیاسی آلمان در منطقه خاورمیانه»، «تلاش و رایزنی برای تضمین تامین انرژی كشور»، «تلاش برای كاهش وابستگی به انرژی روسیه و متنوع كردن واردكنندگان انرژی به آلمان»، «پیوند سیاست خارجی با اقتصاد و منافع اقتصادی و اهمیت دادن به تقویت و بهبود مناسبات اقتصادی با كشورها و كشف بازارهای جدید و پیوند با آنها»، «حضور آلمان در كنار پنج كشور دارای حق وتو و عضو دائمی شورای امنیت سازمان ملل برای تصمیم گیری در مورد مسایلی چون برنامه اتمی ایران»، «پایان مرحله تعمیر و ترمیم سیاست خارجی و تنش زدایی در مناسبات با آمریكا كه تاثیرات و پیامدهای آن در صحنه سیاسی آلمان همچنین مشاهده می شود» و «فروپاشی و شكستن یك تابوی ۶۱ساله و حضور نظامی در خاورمیانه»، برجستگی های مهم خط مشی سیاست خارجی آلمان در یك سال گذشته بوده است.چنین به نظر می رسد كه ائتلاف حاكم در آلمان مرحله ترمیم تنش های موجود در دوران جنگ آمریكا علیه عراق را پایان یافته قلمداد می كند و به دنبال شكل دهی جدید در سیاست خارجی خود است.برلین در یك سال گذشته حتی تلاش كرده است تا از افكاری چون تشكیل ائتلاف پاریس، برلین و مسكو جلوگیری كند كه می تواند ضد آمریكایی جلوه كند.
از یك طرف مركل بر سمت گرایی شدید خود با واشنگتن و حمایت صریح و قوی خود از رژیم صهیونیستی تاكید می كند و دفاع از حق موجودیت این رژیم غاصب را در صدر سیاست خارجی كشور می داند از سوی دیگر «اشتاین مایر» همزمان به دنبال مناسبات قوی تر با كشورهای اسلامی و روسیه است.وزیر خارجه آلمان با سفر به جنوب آمریكا، منطقه خلیج فارس، آسیای مركزی هم اكنون كشورهای مغرب، شعاع عمل سیاست خارجی را در سال اول حكومت مركل گسترش داده است و در كنار این دیدارها و سفرها، بودجه دیالوگ فرهنگی كه در سال های گذشته كاهش یافته بود را هم اكنون افزایش داده است.
وزارت خارجه آلمان در بخش سیاست فرهنگی از تحرك جدیدی برخوردار شده و هم اكنون بر روی یك طرح جدید در این بخش كار می كند و در تبادل فرهنگی با دیگر كشورها به روشنی تاكید دارد كه سیاست فرهنگی وزارت خارجه بخشی از سیاست خارجی كشور است كه از اهداف و علاقمندی های آلمان حمایت می كند و خود را با ارزش های غربی از جمله دمكراسی، حقوق بشر، حفظ منابع طبیعی وفق می دهد.همه این تدابیر و اقدامات، دامنه عمل دولت آلمان در تمام جهت ها و سمت ها را توسعه داده است و هر چه تمایلات سیاست خارجی این كشور بیشتر سمت و جهت اروپایی را به خود می گیرد به همان نسبت آلمان در سطح جهان به شریك شماره یك در اروپا تبدیل می شود.
از سوی دیگر با توجه به اینكه مركل و اشتاین مایر به عنوان سیاستمداران اصلی و تعیین كننده سیاست خارجی آلمان، یك سبك و روش محتوایی و هماهنگی در سیاست خارجی را پیش گرفته اند، تقسیم كاری كه این دو سیاستمدار بطور غیر رسمی در مورد سیاست خارجی پیش گرفته اند نیز بطور غیر منتظره ای تاكنون خوب پیش رفته است.گفته می شود كه پایداری و تداوم مناسبات مطلوب بین مركل و اشتاین مایر در تداوم و یا عدم تداوم ائتلاف حاكم آلمان بسیار تاثیرگذار است و با سرنوشت این ائتلاف رابطه مستقیم دارد.از سوی دیگر با توجه به پیوند مستقیم سیاست خارجی آلمان با امور اقتصادی و تجارت خارجی و به ویژه به كارگیری واژه ای چون «وزیر اقتصاد خارجی» برای اشتاین مایر، یك رقابت خزنده بین وزیر امور خارجه و «میشاییل گلوس» وزیر اقتصاد آلمان شكل گرفته و هر یك مدعی هستند كه از علاقات و منافع اقتصادی كشور در خارج بهتر دفاع و حمایت می كنند.این امر در دیدارها و سفرهای خارجی نیز به خوبی آشكار است و به عنوان نمونه در حالیكه گلوس اخیرا در راس یك هیات بزرگ اقتصادی راهی عربستان سعودی شد، اشتاین مایر نیز به همراه روسای كنسرسیوم های انرژی آلمان به مغرب سفر كرد.
اشتاین مایر همچنین با توجه به سیاست پیوند بین سیاست خارجی و اقتصاد خارجی در همكاری با بخش اقتصاد آلمان و با حضور روسای چندین كنسرسیوم این كشور یك «اجلاس اقتصادی»، برای سفرای آلمان برگزار كرد و در این اجلاس بیش از۸۰۰نماینده شركت و صنایع آلمان توانستند در صحبت مستقیم با سفرای این كشور، نیازهای بخش اقتصاد و تجارت خارجی و چشم اندازهای فعالیت های خود را بررسی كنند. وزارت خارجه آلمان در رابطه با این اجلاس اعلام كرد، سیاست خارجی می تواند و باید كلیدی برای اقتصاد كشور باشد، بدین خاطر تقویت اقتصاد و تجارت خارجی جزو وظایف اصلی و هسته ای سیاست خارجی آلمان است.از دیدگاه دولت آلمان، وزارت امور خارجه و ۲۲۶نمایندگی و سفارت این كشور در خارج یك سهم و نقش مستقیمی در تضمین رفاه و فرصت های شغلی در آلمان ایفاء می كنند.
این پیوستگی سیاست خارجی و اقتصادی در سفرهای خارجی وزیر امور خارجه آلمان نیز به روشنی وشفافیت دیده می شود.به عنوان نمونه هر چند كه هدف از دیدار وزیر امور خارجه آلمان از قزاقستان، ازبكستان، تركمنستان، تاجیكستان و قرقیزستان توجه بیشتر به اهمیت رو به افزایش آسیای مركزی در زمان ریاست ادواری اتحادیه اروپا توسط آلمان است و به گفته سخنگوی وزارت امور خارجه آلمان، اشتاین مایر قصد دارد در این دیدار امكانات برای یك همكاری نزدیك تر اتحادیه اروپا با كشورهای آسیای مركزی را بررسی كند اما یك هیات اقتصادی نیز اشتاین مایر را در آسیای مركزی همراهی می كند و مسایل اقتصادی و به ویژه انرژی در این سفر نقش مهمی ایفا می كنند.
به ویژه قزاقستان، ازبكستان و تركمنستان دارای منابع گاز و نفت هستند و حدود ۵درصد از ذخایر انرژی در جهان را در اختیار دارند.آلمان از اوت سال گذشته تا ژوییه سال جاری ۷میلیون و ۴۵۸هزار تن نفت از قزاقستان وارد كرده و این كشور پنجمین فروشنده نفت به آلمان است.ناظران معتقدند كه هر چند حجم مبادلات آلمان به ویژه با ازبكستان، تركمنستان، تاجیكستان و قرقیزستان اندك است اما برلین قصد دارد با بررسی بازار آسیای مركزی، این بازار بالقوه را كه تاكنون به آن توجهی نداشته است برای خود و اتحادیه اروپا باز كند و از سوی دیگر امكان واردات انرژی از این منطقه را نیز بررسی كرده و آن را در دستور كار خود قرار دهد.
در سفر اشتاین مایر به كشورهای مغرب و موریتانی نیز اهداف مشابهی دیده می شود.در حالیكه در ۳۵ سال گذشته یك وزیر امور خارجه آلمان از موریتانی دیدار نكرده است اما اشتاین مایر در ماه جاری به این كشور سفر كرده و هدف از این دیدار در كنار تقویت مناسبات این كشور با اروپا، رایزنی برای همكاری آلمان و موریتانی برای كشف و استخراج منابع انرژی این كشور و صدور آن به آلمان و اروپاست.هر چند هنوز میزان تولید نفت موریتانی اندك است اما با تقویت این بخش، اروپا و آلمان می توانند از آن بهره مند شده و این كشور قصد دارد در كنار دیگر كشورها و شركت های خارجی در بخش انرژی در موریتانی فعال شود.
هر چند كه موریتانی در فوریه سال جاری جزو كشورهای صادركننده نفت و انرژی شده است و در حال حاضر صرفا ۳۵هزار بشكه نفت در روز تولید می كند اما از آنجا كه بهای نفت و گاز افزایش یافته و موریتانی در بخش نفت تحقیقی و تجربه ای نداشته است و مصرف انرژی در جهان بالاست هم اكنون دهها شركت جهانی از جمله از آلمان در موریتانی فعال شده اند و «وینترشال» كنسرسیوم انرژی در آلمان نیز حقوق كشف و استخراج برای منطقه ای در موریتانی را در اختیار گرفته است. آلمان امید دارد كه در صورت كشف بیشتر منابع گاز و نفت در موریتانی، این كشور بتواند یك نقش مهم برای تامین انرژی آلمان و اروپا ایفا كند.شمال آفریقا از جمله الجزایر و لیبی و همچنین مصر قرار است در تامین انرژی و به ویژه گاز آلمان همكاری بیشتر داشته و كنسرسیوم گاز «ای-اون» این كشور در حاشیه دیدار وزیر امور خارجه آلمان از الجزایر یك توافقنامه همكاری با شركت دولتی «زوناتراخ» در بخش گاز منعقد كرده است.
انتقال گاز از لیبی و الجزایر به آلمان و اروپا قرار است از طریق لوله، گاز مایع و با كشتی انجام شود.هم اكنون كنسرسیوم های بزرگ انرژی آلمان از جمله «ای-اون. روهرگاز»، «آر.دبلیو.ای.»، «وینترشال» و «ای.ان.بی.دبیلو» تلاش دارند تا با حمایت و پشتیبانی سیاسی برلین در بازار گاز الجزایر و لیبی وارد شوند.«آنگلا مركل» صدراعظم آلمان نیز در سخنانی در اولین سالگرد دولت خود سیاست انرژی را با سیاست خارجی و امنیتی در ارتباط دانست و گفت: امنیت در آینده با تضمین تامین انرژی و سیاست انرژی در ارتباط است و اتحادیه اروپا نیز در این رابطه بحث های متعددی داشته است.
مركل گفت: با توجه به افزایش جمعیت در جهان كه در دهه های آینده به ۹ میلیارد نفر خواهد رسید و با توجه به اینكه كشورهایی چون چین و هند، از رشد اقتصادی بالایی برخوردارند، تامین انرژی به عنوان یك موضوع مهم ما را در آینده به خود مشغول می كند.مركل افزود: از یك سوی، منازعات فاجعه آمیز و مصیبت بار منطقه ای و مشكلات فقر در قاره آفریقا می تواند از طریق سیل مهاجرت به مشكلی برای ما تبدیل شود، از طرف دیگر مساله تقسیم عادلانه منابع و ذخایر جهان از جمله نفت، گاز و آب آشامیدنی كه رو به كاهش هستند نیز می تواند باعث مناقشات شدیدی بشود.مركل وضعیت كنونی امنیتی در جهان را بسیار پیچیده توصیف می كند و معتقد است كه این وضعیت، تدابیر، اقدامات و واكنش های پیچیده را می طلبد.
رشد، مسوولیت در اقتصاد جهانی و آفریقا، شعار آلمان در زمان ریاست ادواری گروه هشت خواهد بود.مركل همزمان درك كرده است كه رابطه با روسیه و یا عضویت تركیه در اتحادیه اروپا، زاویه دید یك صدراعظم با یك رهبر اپوزیسیون متفاوت است و بدین خاطر مركل در مورد عضویت تركیه در اتحادیه اروپا نیز یك دیدگاه محتاطانه تری نسبت به قبل اتخاذ كرده است.مركل و اشتاین مایر در رابطه با روسیه نیز یك راهبردی شفاف برای جذب این كشور و همچنین همكاری در خط لوله گاز دریای شمال را پیش گرفته اند.
با توجه به ریاست ادواری اتحادیه اروپا و گروه هشت چنین به نظر می رسد كه رایزنی ها و تحركات دیپلماسی برلین رنگی تازه به خود خواهد گرفت و افزایش دیدارهای متقابل آلمان و دیگر كشورها بر اهمیت جایگاه برلین و سیاست خارجی آن می افزاید.دولت آلمان قصد دارد ثابت كند كه می تواند در حد و مرز خاصی در مسایلی چون برنامه اتمی ایران، لبنان، افغانستان و خاورمیانه عمل كرده و موفق شود.عضویت دایمی آلمان در شورای امنیت سازمان ملل همچنان یكی از اهداف مركل است. این در حالیست كه برلین با توجه به حضور در مذاكرات گروه ۱+۵ در مورد برنامه اتمی ایران، هم اكنون نیز خود را در جرگه ۵عضو دایمی این شورا می بیند هر چند كه عملكرد دولت آلمان در یكسال گذشته بویژه با توجه به مناسبات كلان اقتصادی برلین و تهران و همگامی برلین با سیاست های غیر اصولی واشنگتن تعجب بسیاری از ناظران داخلی و كارشناسان و سیاستمداران این كشور را نیز برانگیخته است.

منبع : روزنامه ابرار