تقسیمات داخلی و طوایف ایل

طوایف و تیره‌‌های ایلات تركمن عبارتند از : اوی، اوبه، تیره، طایفه، ایل و اتحادیه ایلی. ایل تركمن به طوایف متعددی تقسیم می‌‌شوند كه سه طایفه «یموت»، «گوكلان» و «تكه» نسبت به طوایف دیگر، از اهمیت و نفوذ بیشتری برخوردارند و هر یك از آنها به تیره‌های دیگری تقسیم می‌شوند:
یموتها : قسمت عمده تركمن‌ها ایران یموت هستند كه از دو طایفه جعفربای و آتابای تشكیل شده‌اند. طایفه جعفربای در نواحی دشت گرگان، گمیش تپه، بندر تركمن و خواجه نفس تا حوالی آق‌قلا زندگی می‌كنند و طایفه آتابای در اطراف آق‌قلا و مناطق شرق و شمال شهرستان گنبد مستقرند.
گوگلان‌ها : در شمال گنبد و در بخشی به همین نام كه تا بجنورد ادامه دارد استقرار یافته‌اند. آنان از دیرباز به علت اوضاع مساعد طبیعی، دامداری روستایی را با كشاورزی تلفیق كرده‌اند. گوگلانها به طور كلی در عادات، آداب، لباس پوشیدن و طرز زندگی و معیشت و لهجه محلی با یموت‌ها تفاوت دارند. در بسیاری از دهكده‌‌های گوگلان، پرورش زنبور عسل و كرم ابریشم و ابریشم‌بافی معمول است. سیاح مجاری (وامبری) از آنان به عنوان صلح‌جوترین و متمدن‌‌ترین تركمن‌ها نام برده است. طوایف عمده تیره‌های این ایل عبارتند از : چاقر، بیگدلی، قایی، قره‌بالخان، قوروق، بایندر، گرگز، یانگان، آج درویش و قرنس كه در ناحیه «گلی داغ» زندگی می‌كنند.
تكه‌ها :‌ این طایفه بیشتر در جمهوری تركمنستان اقامت دارند و تعداد كمی از آنان در حوالی جرگلان بجنورد زندگی می‌كنند و سه تیره معروف به نام‌های اوتمیش، بخشی و تقتامیش دارد.