مناطق آزاد زیر غبار بی توجهی

مناطق آزاد کشور ما به عنوان مناطق جذب جهانگرد خارجی و نیز مکان های گردشگری داخلی، عمدتا با بینش های درون گرایانه و براساس نیاز و ساختار ذهنی و فرهنگی جهانگرد داخلی طراحی شده اند و چنانچه هدف جذب جهانگرد خارجی است، چنین دیدگاهی از بنیاد باید دگرگون شود و شرایط و امکانات و ساختارهای تازه ای در آنها فراهم آید.
امروزه اقتصاددانان با لحاظ نمودن انتظارات و خواسته های کلان کشورهای موسس مناطق آزاد در قالب اهداف کلان بلند مدت، محورهای ذیل را تولید نموده اند که مسوولین امر کشور ما نیز می بایست توجه بیشتری به آن نموده و شرایط را برای گسترش و رونق هر چه سریع تر مناطق آزاد کشور فراهم سازند.
۱) هدایت پتانسیل های سرمایه گذاری داخلی و خارجی
۲) افزایش حجم تجارت شامل صادرات و واردات
۳) گسترش صادرات مجدد و ترانزیت
۴) توسعه تولید و انتقال تکنولوژی
۵) تسهیل در آموزش عالی و خدمات بهداشتی درمانی
۶) توسعه تکنولوژی اطلاعات و ارتباطات ICT و ارائه خدمات مرتبط
۷) توسعه گردشگری و توریسم
۸) ارائه خدمات عملیات پولی و بانکی
۹) ارائه خدمات فنی و مهندسی با استانداردهای نوین جهانی
۱۰) توسعه اشتغال و افزایش مهارت های شغلی
۱۱) توسعه منطقه ای از طریق بهبود شاخص های زیست محیطی
۱۲) درآمدزایی
با توجه به زیرساخت ها و موقعیت جغرافیایی، ژئوپولیتیکی و ژئواکونومیکی مناطق آزاد ایران، به ویژه کیش، قشم و چابهار، این مناطق در حال حاضر می توانستند به منظور تحقق اهداف اقتصادی و آن چه در قانون توسعه اقتصادی اجتماعی و فرهنگی کشور آمده (پشتیبانی از فعالیت های اقتصادی و برقراری ارتباط تجاری بین المللی و تحرک در اقتصاد منطقه ای و تولید و پردازش کالا ، انتقال فنآوری، صادرات غیرنفتی، ایجاد اشتغال مولد و جلب و تشویق سرمایه گذاری داخلی و خارجی، صادرات مجدد، عبور خارجی (ترانزیت)، انتقال کالا (ترانشیب)، (رشد و توسعه اقتصادی و عمران و آبادانی) به کار گرفته شده و موجبات رشد صنعت توریسم و جذب گردشگری (اکوتوریسم و ژئوتوریسم ، توریسم فرهنگی و اجتماعی ، توسعه گردشگری علمی- سمینارها و کنفرانس ها و گردهمایی های سیاسی و توریسم ورزشی) را فراهم آورند.
لیکن با توجه به فراهم نبودن بسترهای جذب سرمایه گذاری در این مناطق به دلیل صورت نگرفتن سرمایه گذاری های لا زم در زیرساخت های عمرانی و آبادانی شرایط به گونه ای رقم خورده که این مناطق به مبادی ورود کالا (به صورت چمدانی) به کشور تبدیل شده و موجبات آبادانی کشورهای منطقه را بیشتر فراهم آورده اند، در واقع تنها دلیل ورود خیل عظیم مسافر به این مناطق را در جاذبه اکوتوریستی آن برای توریست داخلی می توان بیان داشت که در کنار خرید از بازارهای این مناطق موجبات رونق گرفتن کسب هتل ها را نیز فراهم آورده اند.
مطالعات صورت گرفته در خصوص علل تفاوت از منظر توسعه، بین مناطق آزاد و کشور ما با سایرین، بیانگر آن است که مناطق آزاددر چین، دبی و...، قبل از شروع فعالیت های خود، با استفاده از اعتبارات دولتی، زیرساخت های لا زم را آماده نموده و پس از آن اقدامات اجرایی و تبلیغات و دعوت از سرمایه گذاران در سطح گسترده و بین المللی صورت گرفته است.
از سوی دیگر مناطق آزاد موفق دنیا با شفاف سازی فرآیندها و توجه به خواسته های مشتریان و تحولا ت جهانی، محیط امن و مجهزی را برای حضور فعالا ن اقتصادی و تجاری بین المللی و در واقع سرمایه گذاران فراهم آورده اند.
به طور مثال مناطق آزاد کشور امارات متحده عربی دقیقا با هدف ایجاد درآمدهای پایدار به منظور رفع وابستگی دولت عمارات به درآمدهای نفت و گاز و نفوذ در بازارهای منطقه که بالغ بر ۳۰۰ میلیون نفر جمعیت را در برمی گیرند به وجود آمده اند و چنان که می بینیم دولت امارات در یک برنامه ۲۵ ساله، سعی نموده سهم درآمدهای صنعت نفت و گاز خود را در GDP از ۹۰ درصد در سال ۱۹۸۵ به صفر درصد در سال ۲۰۱۰ برساند. آمار نیز بیانگر آن است که مناطق آزاد واقع در امیرنشین دبی در سال ۲۰۰۵ با کسب ۲۷/۶ میلیارد دلا ر درآمد، ۷۳/۶ درصد کل تولید ناخالص داخلی این امیرنشین را به خود اختصاص داده اند و دقیقا در همان زمان سهم صنایع نفت و گاز با کاهش محسوس به ۵/۱ درصد GDP (تولید ناخالص داخلی) رسیده است.
افتتاح منطقه آزاد در دبی زمانی اتفاق افتاد که تمامی زیرساخت های مورد نیاز آن به بهره برداری رسیده و آماده ارائه خدمت به مشتریان یعنی سرمایه گذاران بودند.
حجم سرمایه گذاری دولت دبی در تامین الزامات و نیازمندی های مورد نیاز تاکنون از رقم ۱۳/۵ میلیارد دلا ر فراتر رفته و تا سال ۲۰۱۵ به مرز ۲۵ میلیارد دلار خواهد رسید.
در نقطه مقابل در خصوص خروجی ها منطقه آزاد جبل علی باید عنوان داشت، براساس برخی آمارهای منتشره، مناطق آزاد امیر نشین دبی از بدو تاسیس تا سال۲۰۰۵ موفق به جذب حدود ۱۶۰ میلیارد دلا ر سرمایه گذاری خارجی شده اند که در این میان نکته جالب حضور بسیار پررنگ فعالا ن اقتصادی ایران است که حجم سرمایه گذاری ایشان در حدود ۱۸ میلیارد دلا ر برآورد می شود و این موضوع وقتی جالبتر می شود که به میزان سرمایه گذاری خارجی و داخلی صورت گرفته در مناطق آزاد کشور دقت نموده و به مقایسه مبادرت نمائیم. براساس آمارهای کلی اعلا م شده به هیات تحقیق و تخصص از مناطق آزاد، میزان سرمایه گزاری خارجی در این مناطق طی سال های ۱۳۸۰- ۸۶ حدود ۲/۸۵۰ میلیارد دلا ر و سرمایه گذاری داخلی در این سال ها بالغ بر ۳۲۹۹۰ میلیارد ریال (تقریبا ۳ میلیارد دلا ر) اعلا م شده است. در صورتی که می توانستیم با سرمایه گذاری بیشتر دراین مناطق و بخصوص در کیش و قشم، به اهداف مورد نظر در تاسیس مناطق آزاد نایل آمده و موجبات اشتغال صدها هزار نفر ایرانی و غیر ایرانی و کسب در آمدهای هنگفت حاصل از انواع توریسم، ترانزیت، تجارت و... را فراهم آورده و حداقل شانه به شانه کشور کوچک همسایه که از هیچ یک از موقعیت های استراتژیک ما برخوردار نیست، بسائیم! و از قابلیت های متنوع گردشگری و زیست محیطی(قرارگرفتن مناطق آزاد د رحاشیه شمالی خلیج فارس و دریای عمان و هم چنین ویژگی های خاص زیست محیطی و زیبائی های مرتبط با آن) کیش، قشم و چابهار که هر فردی را به خود جلب می کند حداکثر استفاده را در جذب گردشگری و تجارت خویش بنمائیم.

نویسنده : پیمان جنوبی

منبع : روزنامه مردم سالاری