گسترش زبان عامیانه و ضد بورژوا

لویی فردینانددتوش درکوربووا در سال ۱۸۹۴ واقع در حومه پاریس چشم به دنیا گشود، همان حومه ای که بارها در آثارش بدان اشاره می کند و شاید بتوان گفت که فضای دلخواه و منظره مطلوب او بوده است. وی نام مستعار سلین را که سومین جزء نام کوچک مادرش بود برای خود برگزید. مادری که می خواست او را مانند خود به حرفه کسب و تجارت مشغول سازد و به همین سبب وی را به آلمان و انگلستان فرستاد تا به آموختن زبانهای خارجی بپردازد. نتیجه آن شد که وی در هجده سالگی مأمور تحویل کالا شد و نیروی جوانی اش را به وسیله حمل و نقل قرار داد. خوشبختانه راه گریزی به روی وی گشوده می شود و آن ارتش و جنگ است. که فرصتی برای وی فراهم می آورد. سپس سر از انگلستان درمی آورد و پس از آن عازم کامرون می شود، محل همان حماسه آفریقایی که یکی از وقایع اساسی «سفر در انتهای شب» را تشکیل می دهد. با وجود همه این ماجراها سلین به تنهایی خود را برای گذراندن دیپلم متوسطه آماده می کند و در امتحانات موفق می شود. سپس با حمایت پدرزنش که در شهر رن به حرفه پزشکی اشتغال داشت، در سال ۱۹۲۴ به دریافت درجه دکتری دررشته پزشکی نایل می شود. در سال ۱۹۳۲ سلین سی و هشت ساله اولین رمان خود «سفردر انتهای شب» را که هیچ شباهتی به نوشته یک نویسنده تازه کار ندارد منتشر می سازد، چرا که این رمان در عین حال هم مخوف است و هم مضحک. رمانی است بنا به گفته خود سلین «سنگین وزن» که بار تمامی تجربیات نویسنده را تا به آن روز به دوش قهرمان داستان«فردیناند باردامو» می نهد.
کتاب «مرگ قسطی» (۱۹۳۶) ابتدا خواننده با هزار و یک جزء از زندگی کنونی نویسنده آگاه می شود، سپس عمداً نظم تاریخی که در رمان سفر رعایت گشته بود رها می شود و فردیناند خود را بدست انگیزه ها و فراز و نشیب حافظه و تخیلش می سپارد. خشونت که از ویژگی های فردی و اجتماعی بشر است همواره در آثار سلین رخ نموده و جایگاه ویژه ای دارد. در رمان مرگ قسطی، خشونت ادبی با چشم اندازهای (فلسفی، تاریخی، اجتماعی و سبک شناختی) جلوه گر شده است.همچنین به عنوان عنصر تشکیل دهنده تخیل نویسنده، با نمایش صحنه های ناخوشایند، حتی خواننده را نیز مورد هجوم قرار می دهد.
سلین از ورای مرگ گریز ناپذیر که بهایش زندگی است و زمان که ما را به سوی آن پیش می برد،پوچی و بی رحمی دنیا را به تصویرمی کشد. وی علیه ارزش های اجتماعی زمان خود برمی آشوبد و از زشتی های «دوران طلایی» پرده برمی دارد - دورانی که طی آن عامه مردم بار «پیشرفت» را به دوش می کشند تا راه زندگی را برای طبقه ممتاز هموار سازند، دورانی که «پیشرفت» با نابودی پیشه وری، مردم را در چنگال بیکاری می اندازد. در عین حال که برندگی کلام سلین و ویژگی های زبان و سبک او تأثیر این خشونت ها را دوچندان می کند، اغلب با چیره دستی خواننده را به خنده ای تمسخرآمیز وامی دارد، به گونه ای که وی را در زمره بزرگترین نویسندگان طنز فرانسه قرار می دهد. بنابراین نمی توان گفت «مرگ قسطی» چیزی جز خشونت نیست، بلکه این رمان جلوه ای دیگر از تراژدی غم انگیز زندگی و تاریخ است که جنبه طنزآمیزش آن را تحمل پذیر می سازد.
لوئی فردینان سلین، پزشک و نویسنده ای است که در قرن بیستم تحت تأثیر جنگهای جهانی قرار گرفته و در رمانهای خود به واسطه کلمات و مکث های پیاپی خود، با بی رحمی هرچه تمامتر تباهی و فساد انسان و اجتماع را فاش می کند، بدون آنکه هیچ کس، نه نژاد سفید، نه فرانسوی و نه خودش از این تباهی مصون باشد؛ از منظر وی، همه چیز و همه کس برای یافتن حقیقت است. سلین خلاقیت خودرا بازیافت «هیجان زبان محاوره از خلال زبان نوشتار» توصیف می کند. در واقع نوشته ها و عبارات سلین به آن علت آتشین و پرهیجان است که در قالب زبانی بیان شده که به طرز شگفت آوری صریح و بی پروا است و فریادی را می ماند که از گلو خارج می شود، هر صفحه در نوشتار سلین سرشار از واژه هایی است بسیار غنی و متنوع، آمیخته ای از کلمات روزمره، اصطلاحات عامیانه،واژه های نو، کلمات منقطع و یا کلماتی که به طور عجیبی به هم آمیخته اند. شکی نیست که زبان سلین جایگاه خاصی دارد که نه می توان آن را در زمره زبان نوشتاری به شمارآورد و نه زبان محاوره، چنین بلاغت جدیدی که بلاغت را به باد استهزاء می گیرد قادر است به جایگاه و مقام رفیع شعر دست یابد. هنر سلین در گسترش کاربرد زبان فرانسه مردمی (عامیانه) و ضد بورژوا به خواننده است. آنچه که سلین بر زبان نوشتاری خرده می گیرد؛ جامد بودن و بی حال بودن زبان و تقریباً مرده بودن آن است که درامتداد خط خوردگیها، نقش تنفسی را که بانی تولد جمله ای است، از دست داده است. بدیهی است که برجسته ترین ویژگی نثرو نگارش سلین را در «مشخصه شناسی بودن» آن می توان یافت.
دوگانگی بین نویسنده و سخنگویش، باردامو یا فردیناند، که در سفر ... و مرگ قسطی وجود داشت در آثار بعدی کاملاً از بین می رود و این امر موجب تأسف خوانندگان می شود، اما باید توجه داشت که ابهام بین «من» نویسنده و «من» راوی مفهوم نهایی رمان سلین را به خوبی بازگو می کند.
درآثار بعدی سلین، مانند دسته آدمکهای خیمه شب بازی(۱۹۴۴)، نمایش پریان برای بار دیگر (۱۹۵۲-۱۹۵۴) از قصری به قصر دیگر (۱۹۵۷) و شمال (۱۹۶۰) روایت وقایع شگفت آورش را پی می گیرد، فریاد شکوه و شکایت سرمی دهد و کینه و نفرت خود را ابراز می دارد. موفقیت آثار سلین همواره بر یک روال نیست. در سال ۱۹۶۱، مرگ او را به هنگام نگارش کتاب دیگری به نام «رقص ریگودون) غافلگیر می کند. مدت مدیدی بود که او از حد توانایی خود فراتررفته بود.

ناهید زندی پژوه
منابع:
۱- خطاط، نسرین؛ قدیمی، مهوش (۱۳۷۸). تاریخ ادبیات فرانسه جلد پنجم. تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها (سمت)، .۱۳۷۸
۲- نژادمحمد، وحید (۱۳۸۱)، تحلیل و بررسی زبان لوئی- فردینان سلین. پایان نامه کارشناسی ارشد.
۳- همتایی،لیلا (۱۳۸۲). بررسی خشونت در رمان مرگ قسطی اثرلویی فردینان سلین. پایان نامه کارشناسی ارشد.

منبع : روزنامه کیهان