زمانی برای احیای قلب‌ها

ایست ناگهانی قلبی در اماكن عمومی و خانه‌ها فقط با پنج درصد احتمال زنده ماندن، همراه است. آمار موجود در ایالات متحده نشان می‌دهد كه همین موضوع برابر است با پایان یافتن حیات ۰۰۰/۴۶۰ نفر قبل از رسیدن به بیمارستان. همین آمار باعث شد تا بیماران به فكر حفظ جان خودشان بیفتند و دستگاه‌های شوك اتوماتیك در دسترس‌شان باشد. اگر چه دانستن چگونگی نجات قربانی ایست قلبی با ماساژ قلبی و تنفس مصنوعی (كه اصطلاحا به آن <احیا> گفته می‌شود) می‌تواند سودمند باشد، اما حتی بدون دانستن آن با یك دستگاه شوك خودكار می‌توان بسیاری از آنها را نجات داد. وجود این دستگاه‌ها در فروشگاه‌ها، فرودگاه‌ها ساختمان‌های بزرگ كه انسان‌های زیادی رفت‌وآمد دارند یا در منزل بیمارانی كه در معرض خطر هستند (مانند كسانی كه درجه كار قلب آنها كمتر از ۳۵ درصد است) می‌تواند حیات‌بخش باشد.
دكتر جیمز راث، استاد دانشگاه ویسكانسین، می‌گوید: <فیبریلاسیون بطنی، همان ریتم یا بی‌نظمی قلب است كه در بیشتر موارد علت ایست قلبی به شمار می‌آید و مردم به آن حمله قلبی هم می‌گویند، اگر چه حمله قلبی برای پزشكان مفهوم خاصی ندارد." او می‌افزاید:‌"در ایست قلبی، كسی كه تا پیش از این به ‌هوش بوده است، ناگهان از حال می‌رود و غش می‌كند ولی پس از آن بی‌هوش نمی‌آید. این فرد نبض و تنفس ندارد. البته اولین اقدام كسانی كه این بیمار را می‌بینند، آغاز احیای )CPR(‌ قلبی تنفسی است.
این احیا كمی احتمال زنده ماندن را بیشتر می‌كند. ولی فایده آن اندك است. اهرم اصلی برای نجات جان بیماران قلبی استفاده سریع از شوك الكتریكی قلبی است. <احیای قلبی تنفسی فقط مدت زمان تاثیر شوك الكتریكی را بیشتر می‌كند. بدون شوك الكتریكی و با وجود ادامه درازمدت احیا قربانی ایست قلبی زنده نمی‌ماند یا اگر هم زنده بماند، باید آثار آسیب‌های مغزی را تحمل كند.>
در شهرهای شلوغ و پرترافیك مانند تهران، احتمال زنده ماندن بعد از ایست قلبی تقریبا صفر یا كمتر از یك درصد است. با وجودی كه تلاش زیادی در حال انجام است كه با استفاده از موتورسیكلت زمان رسیدن به بالین بیمار كاهش یابد، ولی این زمان معمولا آن‌قدر كوتاه نیست كه بتوان قلب بیمار را دوباره به تپش انداخت.
● كاربردهای دستگاه‌های شوك خودكار
ریتم سریع قلبی با از هم پاشیدن ساختار انقباض قلبی، پمپ خون را ناكارآمد می‌كند. به این ترتیب جریان خون در رگ‌ها متوقف می‌شود. دستگاه‌های شوك خودكار با وارد كردن حساب شده جریان برق به قلب، می‌توانند دوباره آن را به تپش برگردانند. دستگاه‌های شوك خودكار كوچك و قابل حمل هستند و به طور كامل اتوماتیك كار می‌كنند. به این ترتیب حتی كسانی كه آموزش خاصی درباره پزشكی یا استفاده از آنها ندیده‌اند به راحتی می‌توانند با آن، جان انسان‌ها را نجات دهند. باید در مواقع لزوم در اسرع وقت از این دستگاه‌ها استفاده كرد چون با گذشت هر یك دقیقه از شروع ایست قلبی، امكان زنده ماندن ۱۰ درصد كم می‌شود. پس می‌بینید كه وقت خیلی كمی برای نجات هست! دكتر مارلین ارزی یكی دیگر از استاتید پزشكی دانشگاه ویسكانسین، می‌گوید: <دستگاه شوك خودكار استفاده‌های دیگری هم دارد. بسیاری از بیمارانی كه قبلا حمله قلبی را تجربه كرد‌ه‌اند، شاید مجبور شوند برای دریافت دستگاه شوك قابل كاشت داخل بدن ماه‌ها منتظر بمانند اما آیا پس از این انتظار، همچنان زنده هستند؟
بسیاری از بیماران كه بعد از سكته قلبی درجه كاركرد و كسر تخلیه‌ای قلب آنها به كمتر از ۳۵ درصد می‌رسد به ویژه در سال اول در معرض ایست ناگهانی قلبی هستند.> او می‌افزاید: <برخی از بیماران كه قبلا دستگاه شوك قابل كاشت )ICD(‌ داشته‌اند، شاید مدتی به علت عفونت یا مشكلات مكانیكی الكترود، بدون ICD بمانند. آنها هم به دستگاه شوك خودكار نیاز دارند. البته خوشبختانه این حالت بسیار نادر است و كم پیش می‌آید.>
● دو برابر بیشتر
در یك پژوهش كه در زمستان سال ۲۰۰۳ به پایان رسید، نشان داده شد كه دسترسی سریع و عمومی به دستگاه‌های شوك خودكار، احتمال زنده ماندن قربانیان ایست ناگهانی قلبی را دو برابر افزایش می‌دهد. دكتر تام آفدرهاید كه خود از پژوهشگران اصلی این طرح بوده معتقد است : <این نتایج باید نگاه پزشكان و مردم را به مسأله ایست قلبی دگرگون كند. باید مراكز تجمع جمعیت و افراد، دارای دستگاه‌های شوك باشند.> از سوی دیگر، انجمن قلب آمریكا آماری را منتشر ساخته كه نشان می‌دهد از هر پنج مورد ایست قلبی، چهار مورد در خانه اتفاق می‌افتد و از آن نتیجه می‌گیرد كه شاید بهتر باشد به جای مراكز تجمع، دستگاه‌های شوك خودكار در خانه‌ها باشند. به همین منظور هم پژوهش‌هایی صورت گرفته كه با نتایج خوبی همراه بوده و هم‌اكنون پژوهش‌های بزرگ‌تری در دست اجراست.
● مدل‌های جدید
جالب است بدانید كه نوعی از دستگاه‌های شوك خودكار مانند لباس قابل پوشیدن هستند. این دستگاه دارای یك نوار پهن است كه به دور قفسه سینه پیچیده می‌شود و به دستگاه متصل است. به این ترتیب، مرتب سیگنال‌های الكتریكی قلب پایش می‌شوند و در صورت بروز ریتم‌های بسیار تند، آنها را شناسایی كرده و در صورت لزوم به طور خودكار به بیمار شوك می‌دهند.
در پایان، دكتر راث می‌گوید: <حتی اگر تك تك خانه‌ها دستگاه شوك خودكار داشته باشند، باز هم از اهمیت توصیه‌های شیوه زندگی برای داشتن قلبی سالم كم نمی‌شود.> اگرچه دستگاه‌های شوك خودكار برای نجات جان بسیاری از انسان‌ها ضرورت دارد، ولی مشكلات فرهنگی و اجتماعی همچنان در برابر استفاده صحیح و اطلاع‌رسانی درباره آنها قرار گرفته است.‌

دكتر كیقباد بهدین

منبع : روزنامه سلامت