اقتباس، شیوه ای معمول برای نگارش فیلمنامه

اقتباس در سینما شیوه ای است که از طریق آن یک فیلم برمبنای آثار مکتوب از جمله رمان، کتاب کمیک و نمایشنامه یا آثار تصویری و شنیداری مانند مجموعه تلویزیونی و برنامه رادیویی ساخته می شود.از روزهای آغازین پیدایش سینما، اقتباس به عنوان شیوه ای معمول برای نگارش فیلمنامه های اصلی آثار سینمایی به کار می رفته است.شیوه معمول در اقتباس برای ساخت یک فیلم،استفاده از رمان به عنوان اساس یک فیلم است. تاکنون آثار سینمایی بسیاری با اقتباس از رمان ها ساخته شده اند. فیلم های «طمع» (۱۹۲۴) و «ایرن وید» (۱۹۸۷) از جمله آنها هستند. اغلب، این اقتباس ها از آن جهت که براساس رمان های پرفروش هستند، نظر مخاطبانی که به جنبه تجاری آنها توجه دارند را جلب می کنند.
آنچه درباره اقتباس از رمان در ساخت یک فیلم اهمیت بسیار دارد، وفاداری به داستان آن است؛ به طوری که هرچه داستان رمان گسترده تر باشد، وفاداری به آن اهمیت بیشتری دارد. با وجود این، در اقتباس از یک رمان، تغییرات در داستان غیرقابل اجتناب هستند، اما درباره میزان این تغییرات و ایجاد تعادل در اقتباس، عقاید نظریه پردازان سینما متفاوت است. برخی از آنها بر این باورند که کارگردان نباید در روند ساخت فیلم، توجه خود را به منبع آن معطوف کند، چرا که رمان و فیلم هر کدام مشخصه های خود را دارند و باید به عنوان دو اثر جداگانه به آنها نگریست. برخی دیگر عقیده دارند، تغییراتی که فیلمساز در اقتباس از یک رمان، در داستان ایجاد می کند، باید به اندازه ای باشد که به موضوع رمان و پیام آن لطمه ای وارد نکند. البته در برخی موارد، اقتباس از یک رمان در ساخت یک اثر سینمایی، به خلق شخصیت های جدید می انجامد و این زمانی است که رمان فیلم، بخشی از یک حماسه ادبی باشد.
نمایشنامه نیز به عنوان منبع یک فیلم مورد استفاده قرار می گیرد. در میان نمایشنامه هایی که مورد اقتباس فیلم های سینمایی قرار گرفته اند، نمایشنامه های ویلیام شکسپیر بیش از سایر آنها، مشاهده می شوند. تاکنون از بسیاری از آثار او، چندین نسخه سینمایی ساخته شده است. فیلم هایی چون «داستان غربی» (۱۹۶۱)، «اُ» (۲۰۰۰)، «تخت خون» (۱۹۵۷) و «۱۰ ویژگی شما که از آنها متنفرم» (۱۹۹۹) تعدادی از آنها هستند. البته فیلمسازان از نمایشنامه های موفق درام یا موزیکالی که در برادوی اجرا می شدند نیز در ساخت آثارشان اقتباس کرده اند. در اقتباس از یک نمایشنامه، آنچه اهمیت بسیار دارد، توجه به تفاوت های ایجاد حرکت در نمایش و فیلم است.
همچنین یک فیلمساز می تواند با اقتباس از یک مجموعه تلویزیونی نیز، اثری سینمایی بسازد. در این مورد خط سیر داستان در فیلم نسبت به مجموعه تلویزیونی، طولانی تر است. چیزی که در فیلم «فایلهای مجهول» (۱۹۹۸) مشاهده می شود.در اقتباس از نمایش های تلویزیونی نیز فرصتی که در اختیار مخاطب قرار می گیرد، این است که شخصیت ها را در فیلم بدون محدودیت های پخش در تلویزیون، مشاهده می کند. «برادران آبی» (۱۹۸۰) نام فیلمی است که با اقتباس از یکی از نمایش های موفق تلویزیون به نام «زنده شنبه شب» ساخته شده است.
داستان رادیویی نیز می تواند به عنوان منبع فیلم سینمایی قرار بگیرد. «راهنمای مسافر به سوی کهکشان» یکی از سری برنامه های رادیویی است که ابتدا به صورت رمان درآمد و سپس منبع یک فیلم قرار گرفت.
استفاده از شخصیت های کتاب های کمیک به ویژه ابرقهرمان ها یکی دیگر از شیوه های اقتباس در ساخت آثار سینمایی است. این شیوه از دهه ۱۹۴۰ با فیلم هایی آغاز شد که مخاطبان آنها کودکان بودند. بعدها نیز فیلمسازان با فیلم های «سوپرمن» در سال ۱۹۷۸ و «بتمن» در سال ،۱۹۸۹ شیوه اقتباس از شخصیت های کتابهای کمیک را ادامه دادند.همچنین در اوایل دهه اول قرن بیست و یکم، فیلم های «مردان ایکس» (۲۰۰۰) و «مرد عنکبوتی» (۲۰۰۲) به فهرست فیلم های ابرقهرمانی براساس کتابهای کمیک افزوده شدند. موفقیت این فیلم های موجب شد از سایر کتابهای کمیک که شخصیت های ابرقهرمانی نیز نداشتند، برای آثار سینمایی، اقتباس شود که از میان آنها می توان به فیلم های «دنیای روح» (۲۰۰۱)، «شکوه آمریکایی» (۲۰۰۳) و «شهر گناه» (۲۰۰۵) اشاره نمود.اقتباس از کتابهای کمیک با اقتباس از رمان ها متفاوت است. هدف کارگردان در اقتباس از سری کتابهای موفق کمیک، تکیه بر روح شخصیت به جای ایجاد تعادل میان داستان کتاب و فیلم است.

منبع : بازیاب