جنگ ایران- عراق

کتاب جنگ ایران- عراق در واقع جزئی از مجموعه آثار «جنگ از نگاه دیگران» می‌باشد که مرکز اسناد دفاع مقدس (مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ) در دست تهیه دارد. کتاب مذکور ترجمه دو مقاله از چهار مقاله مندرج در کتاب «جنگ ایران- عراق و اولین جنگ خلیج» )Iraq War and First Gulf War - The Iran( است که موسسه بین‌المللی مطالعات استراتژیک )IISS( The International Institue for Strategic Studies( در سال ۲۰۰۶ در لندن و نیویورک منتشر کرده است.
کتاب شامل دو بخش عمده می‌باشد. در بخش اول نوشته رالف کینگ، پیامدهای سیاسی جنگ ایران و عراق تجزیه و تحلیل شده است این بخش از چهار موضوع اصلی تشکیل گردیده است: بررسی علل جنگ، آثار سیاسی و اقتصادی جنگ بر متخاصمین، واکنش‌های دولت های منطقه در مورد جنگ، طرفین نزاع، بررسی واکنش‌های بین‌المللی بویژه واکنش ابرقدرت‌ها.
در بخش دوم، نویسنده (افرایم کارش) بعد نظامی جنگ را بررسی کرده است. بعد نظامی در نظر نویسنده، سطح استراتژی نظامی به معنای هنر توزیع و استفاده از نیروی نظامی به منظور تحقق اهداف سیاسی می‌باشد. موضوعات مورد بررسی در این بخش عبارتند از: اولا، اهداف سیاسی- استراتژیک عراق از دست زدن به جنگ چه بود و تا چه اندازه‌ با استراتژی نظامی عراق مطابقت داشت؟ ثانیا، علل مشخص شکست عراق در لشکرکشی علیه ایران چه هستند؟ ثالثا، چه درس‌هایی را می‌توان ازاین جنگ درباره کاربرد نیروی مسلح به عنوان ابزار سیاست خارجی گرفت؟ برای پاسخ به این سوالات، سیر تکاملی روابط استراتژیک بین عراق و ایران از اواخر دهه ۱۹۶۰ و اوج این روابط یعنی شروع جنگ در سپتامبر ۱۹۸۰ (شهریور ۱۳۵۹) پیگیری شده است. مزید بر این، استراتژی‌های جنگی طرفین و نحوه عملیاتی کردن این استراتژی‌ها تحلیل شده و شیوه رهبری و شیوه‌های اجرایی رزم نیز ارزیابی شده است و در انتها پیامدها و درس‌های جنگ نیز تجریه و تحلیل شده است.
محتوای بخش اول که به چهار فصل تقسیم شده است به شرح زیر است:
در فصل اول به طور خلاصه به بررسی علل جنگ پرداخته می‌شود؛ مبنای این بحث آن است که با وجود تنش‌های تاریخی میان ایران و عراق، این جنگ با مناقشات سابق تفاوت دارد. زیرا از نظرگاه نویسنده علل جنگ را باید در انقلاب اسلامی ایران و واکنش‌های جهانی نسبت به این انقلاب جستجو کرد.
در فصل دوم تاثیرات سیاسی و اقتصادی جنگ مورد بررسی قرار می‌گیرد.
فصل سوم به واکنش‌های دیگر دولت‌های منطقه اعم از عرب و غیر عرب می‌پردازد.
فصل چهارم نیز به بررسی واکنش‌های بین‌المللی بویژه واکنش‌های ابرقدرت‌ها در قبال جنگ می‌پردازد. از دیدگاه نویسنده در این سطح عوامل سیاسی و قدرت بیشترین نقش را ایفا می‌کنند. مولف کتاب در فصل دیگر به دنبال پاسخ این پرسش‌هاست: نقش ابرقدرت‌ها به عنوان ناظر چقدر بوده است؟ چگونه است که هر دو ابرقدرت از یک طرف (عراق) حمایت کردند؟ تا چه اندازه می‌توان ادعا کرد که جامعه بین‌المللی جنگ را طولانی‌تر کرده است؟

نویسندگان: رالف کینگ، افرایم کارش
مترجم: سید سعادت حسینی دمابی
ناشر: مرکز اسناد دفاع مقدس (مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ) دی‌ماه ۱۳۷۸

منبع : روزنامه رسالت