سیری در موسیقی عامیانه ایرانی

فرهنگ عامیانه را اگر برگردان دقیق آن چیزی تلقی کنیم که در زبان های اروپایی "فولکلور" نامیده می شود، دامنه ای بسیار گسترده پیدا می کند و همه باورها، رفتارها، شعرها، قصه ها و ترانه های بخش بزرگی از توده های مردم را در برمی گیرد.
به این ترتیب در نگاه کلی به موسیقی عامیانه به عنوان بخش مهمی از این فرهنگ تفکیک شهر و روستا نیز از میان برمی خیزد و ترانه های ساده روستایی و شهری، هر دو، جزیی از آن به شمار می آیند.
با این همه ما در برنامه تازه خود با عنوان "موسیقی عامیانه در ایران" از ترانه های روستایی فاصله می گیریم، زیرا پیش از این از آن ها در برنامه طنین روستا، سخن گفته ایم. نگاه ویژه ما در این برنامه تازه به آهنگ ها و ترانه های ساده و عامیانه شهری است.
ترانه های عامیانه شهری با دو ویژگی به ترانه های روستایی نزدیک می شوند: زبان ساده و بی تکلف و ناشناخته بودن – یا ماندن – سازندگان و شرایندگان آنها.
ولی با دو ویژگی دیگر از ترانه های روستایی فاصله می گیرند: اول آن که عمر کوتاه تری دارند و با از میان رفتن مسائل روز، از یادها می روند. دوم آنکه رابطه نزدیک تری با موسیقی سنتی و مایه های ردیفی آن دارند.
اگر چه استادان سنتی، ترانه های عامیانه شهری را "مبتذل" ارزیابی می کنند ولی بخشی از این ترانه ها در عمل با بکارگیری ریتم های تند در اجرا، مایه های سنتی را به به پسند عامه مردم نزدیک تر می کنند. به همین سبب هم شماری از آهنگسازان و خوانندگان سنتی به تنظیم و اجرای ترانه های عامیانه روی آورده اند.
از همین روی نیز هست که از موسیقی عامیانه شهری در حوزه های مختلف اجرایی استفاده کرده و از این راه مشکل های گونه گونه به آن بخشیده اند مثل: موسیقی اندرونی و مطربی، موسیقی پیش پرده ای، موسیقی روحوضی (تخته حوضی)، موسیقی عاشقانه، موسیقس کاباره ای، موسیقی دورگه و ...

محمود خوشنام

منبع : مطالب ارسال شده