سیاست های یکسان اوباما و بوش در قبال فلسطین

باراک اوباما، چهل وچهارمین رئیس جمهور آمریکا همچون رؤسای جمهور پیش از خود، تحولات خاورمیانه به ویژه مسئله فلسطین، از اصلی ترین بخش های سیاست خارجی وی است، چنان که بسیاری از ناظران سیاسی موفقیت در سایر عرصه ها را مشروط به تلاش مؤثر در این عرصه می دانند. بر همین اساس اوباما که در طول جنگ غزه با ادعای باقی نماندن دوران ریاست جمهوری بوش از موضع گیری در تحولات غزه خودداری کرده بود پس از ورود به کاخ سفید تحرکاتی را در قبال فلسطین وخاورمیانه آغاز کرده است. نکته مهم در این تحولات نوع نگرش آمریکا است چرا که اوباما پیشتر، ادعای تغییر رامطرح کرده بود. اکنون این سؤال پیش می آید که آیا واقعا سیاست تغییر در قبال فلسطین نیز اجرا می شود و یا اینکه همچنان سیاست دوران بوش است و این تغییر نیز شعاری بیش نیست؟
● تحرکات آمریکا در خاورمیانه
اوباما پس از سوگند ریاست جمهوری (۲۰ژانویه) از آغاز تحرکات گسترده به ویژه در خاورمیانه از جمله در قبال فلسطین خبر داد. از آن زمان تاکنون نیز آمریکایی ها تحرکاتی داشته اند، از جمله:
▪ اوباما در اولین نشست خبری پس از ورود به کاخ سفید و نیز در گفت وگو باالعربیه در حالی از آشتی با جهان اسلام و حضور فعال در تحولات صلح خاورمیانه سخن گفت که پیش از آن، تأمین امنیت رژیم صهیونیستی را از اولویت های کاری خود اعلام کرده بود۱. وی از اعطای چتر هسته ای به این رژیم خبر داده بود.
▪ هیلاری کلینتون وزیر خارجه آمریکا در چند مصاحبه از جمله در سفر به ژاپن از حرکت آمریکا در جهت کاهش مشکلات جهان اسلام سخن گفت، در حالی که وی نیز مانند اوباما با رد هرگونه گفت وگو باحماس بر حمایت همه جانبه از رژیم صهیونیستی تأکید کرده بود.
▪ سوزان رایس نماینده آمریکا در سازمان ملل از طرح آمریکا برای تشکیل دو کشور در فلسطین خبر داد، در حالی که او نیز بر اصل خلع سلاح مقاومت تأکید کرد.
▪ اوباما جرج میچل را به عنوان نماینده دائم در امور خاورمیانه معرفی کرد که در دو سفر به منطقه به رایزنی با مقامات رژیم صهیونیستی و کشورهای عربی پرداخت. وی طرح سازش اعراب و صهیونیست ها را پیگیری می کند، چنانکه در دیدار با مقامات عربستان، اردن و مصر اجرای طرح صلح اعراب را مطرح ساخت وچندان سخنی از فلسطین به میان نیاورد.
▪ افرادی چون آدام اسمیت و جان کری از سناتورهای ارشد آمریکا با سفر به خاورمیانه ضمن دیدار از سرزمین های اشغالی و کشورهای عربی از سوریه نیز دیدار کردند که به اصطلاح بیانگر رویکرد جدید آمریکا به منطقه باشد.
▪ اوباما در دیدار از سرزمین های اشغالی در دوران تبلیغات ریاست جمهوری، تمام بیت المقدس را پایتخت صهیونیست ها دانسته و بر اجرای آن تأکید کرده است. در همین حال در طرح ارائه شده او برای خاورمیانه، حذف حقوقی چون بازگشت آوارگان فلسطینی و چشم پوشی فلسطینی ها از بخش هایی از اراضی اشغالی ۱۹۶۷ بیان شده که عملا خواست صهیونیست ها است.
● اهداف آمریکا از ورود به فلسطین
آنچه بررسی مواضع و عملکردهای آمریکا در خاورمیانه به ویژه مسئله فلسطین ذکر شد نشان می دهد که آمریکایی ها به نام فلسطین و صلح در خاورمیانه بر آنند تا اهداف کلانی را اجرایی کنند، در حالی که فلسطین صرفا برای آنها بهانه ای بیش نیست. تحولات منطقه نشان می دهد که آمریکا اکنون با مشکلاتی چون تخریب جایگاه در جهان اسلام، ورود بازیگران خارجی از جمله اروپا و روسیه به منطقه، گرایش ملت های منطقه به مقاومت و ایران به عنوان دشمنان توسعه طلبی های آمریکا، شکست طرح سازش میان اعراب و صهیونیست ها و تشدید انزوای جهانی رژیم صهیونیستی و... مواجه است. بر این اساس می توان گفت که ورود آمریکا به صلح خاورمیانه و پرونده فلسطین با اهدافی خاص صورت می گیرد از جمله:
۱) احیای جایگاه آمریکا در جهان اسلام با هدف حفظ موقعیت در خاورمیانه و نیز برخوردار شدن از منابع این منطقه برای خروج از بحران اقتصادی. آمریکا برای اجرای این مهم، در ظاهر سیاست کاهش پذیرش خواسته های صهیونیست ها را در پیش گرفته، چنانکه به رغم خواست صهیونیست ها از گفت وگو با ایران و سوریه و نیز حضور در نشست «دوربان۲» سخن گفته است. آمریکا درحالی این رویکرد را در پیش گرفته که در محافل سیاسی بر حمایت از صهیونیست ها تأکید و کمک های مالی برای آنها درنظر گرفته است.
۲) فعال سازی کشورهای عربی با هدف احیای روند سازش با رژیم صهیونیستی و نیز کاهش فعالیت بازیگران خارجی و کشورهایی چون ایران و سوریه با هدف حفظ بازیگری آمریکا در منطقه و خوش خدمتی به صهیونیست ها برای خروج از انزوا که منطقه را به صحنه رقابت های دیپلماتیک مبدل ساخته است.
۳) یاری رساندن به صهیونیست ها برای فرار از رسوایی شکست در جنگ ۲۲ روزه غزه و بحران های شدید سیاسی با معطوف ساختن خاورمیانه به روند سازش و نیز اعمال فشار غیرمستقیم بر گروه های فلسطینی برای کنار نهادن مقاومت به بهانه صلح در منطقه.
۴) در طول جنگ غزه افکار عمومی جهان خواستار اصلاح نگرش جهانی با محوریت حمایت از دولت منتخب حماس و ملت غزه شدند که در نتیجه بسیاری از کشورها از جمله آمریکا ناچار به تعدیل مواضع در قبال فلسطین هستند، لذا اکنون نیز اوباما برای پاسخ گویی به افکار عمومی جهان مجبور به بازیگری در فلسطین و اعطای برخی امتیازها به حماس است هرچند که همچنان سیاست مقابله و گفت وگو نکردن با آن را پی گیری می کند.
● نتیجه گیری
در جمع بندی کلی از تحرکات آمریکا در قبال فلسطین می توان گفت که اوباما نیز مانند بوش سیاست حمایت از رژیم صهیونیستی را در پیش گرفته و شعار «تغییر» آن نه به منزله اصلاح رفتار در منطقه و پایان دادن به سیاست های خصمانه علیه مقاومت و حامیان آن است، بلکه آمریکا سعی دارد تا با بهبود چهره خود در جهان اسلام روند سازش را اجرایی کند؛ در حالی که به این بهانه خواستار اعمال فشار بر مخالفان سازش با رژیم صهیونیستی در منطقه می شود. آنچه مسلم شده آمریکا برای ملت فلسطین کارکردی نخواهد داشت و صرفاً سازش اعراب و صهیونیست ها هدف آن است چنانکه اوباما بارها اعلام کرده است، رژیم صهیونیستی برای وی اولویت اصلی است و برای آن به هر اقدامی حتی گفت وگو با دشمنان و استفاده از چماق های سنگین علیه کشورها استفاده خواهد کرد.
تحرکات آمریکا و غرب و حتی کشورهای عربی نشان می دهد که آنها به نام صلح خاورمیانه حذف آرمان فلسطین را اجرایی می کنند، هرچند که در ظاهر از برخی تغییرات سخن می گویند تا در آینده از همان تغییرات برای اعمال فشار بر مقاومت و حامیان آن استفاده کنند لذا چنانکه فلسطینی ها پیشتر تأکید کرده اند؛ مقاومت تنها راهکار رسیدن به آرمان تشکیل کشور مستقل به پایتختی قدس شریف است.

ماهنامه ندای قدس

منبع : روزنامه کیهان