ضرورت تلاش برای بهبود وضعیت تغذیه

۲۵ مهر مصادف با ۱۶ اکتبر روز جهانی غذا است. روز جهانی غذا بیانگر اثر فرهنگ های مختلف در کشورهای جهان است این موضوع مبین این است که گفت وگوی صمیمانه بین فرهنگ ها پیش نیازی برای مبارزه علیه گرسنگی و فرسایش زیست محیطی است.
فائو یا سازمان خوار و بار و کشاورزی سازمان ملل متحد در اکتبر سال ۱۹۴۵ بر اساس گردهمایی نمایندگان ۴۲ کشور جهان در «کبک» کانادا تاسیس شد و در حال حاضر بزرگترین موسسه تخصصی سازمان ملل متحد به شمار می رود. اهداف این سازمان را می توان به شرح زیر برشمرد:
- بالا بردن سطح تغذیه و استانداردهای زندگی مردم کشورهای عضو
- بهبود تولید و توزیع مواد غذایی و فرآورده های کشاورزی
- بهبود کیفی شرایط زندگی روستائیان در جهان
- حفاظت منابع طبیعی و ارتقای وضع توسعه پایدار
- کمک و ارائه توصیه های فنی به جامعه کشاورزی به نمایندگی از طرف دولت های عضو و موسسات مالی
- جمع آوری، تحلیل و انتشار اطلاعات و اطلاع رسانی
- ارائه رهنمود به دولت ها در برنامه ریزی و سیاستگذاری های بخش کشاورزی
- ایجاد امکانات برای ملاقات بین نمایندگان دولت ها و بحث در مورد مسائل کشاورزی و غذا
یکی از اهداف اساسی سازمان فائو زدودن فقر و گرسنگی و جهت گیری و اولویت های این سازمان ثمره ۵۰ سال مطالعه و تجربه است. از آنجا که فقر و گرسنگی با یکدیگر در ارتباط هستند فائو هدف خود را تامین و دسترسی فیزیکی و اقتصادی به غذا برای همه و همه جا قرارداده است. نظر به ابعاد و گسترش فقر در مناطق روستایی که به ویژه کشاورزان و ماهیگیران خرده پا و سایر اقشار فقیر جامعه را تحت تاثیر قرار می دهد. فائو سیاست های هماهنگ و یکپارچه توسعه روستایی و برنامه هایی که تولید مواد غذایی، محصولات کشاورزی و تولیدات دامی، ماهیگیری و جنگلداری را در بر می گیرد، حمایت و آنها را تشویق می کند. کشاورزی مهمترین بخش فعالیت فائو در تولید محصول است که در حدود ۲۴ درصد هزینه برنامه عمل میدانی فائو در سال را در بر می گیرد. فائو به کشورهای در حال توسعه برای افزایش تولیدات کشاورزی با روش هایی از جمله بذرهای اصلاح شده و استفاده از کود، حفاظت خاک و جنگل زایی، فن های بهتر مدیریت منابع آب، ارتقای تسهیلات انبار و بهبود فرآوری و بازار مالی کمک می کند. روز جهانی غذا در واقع تلاشی است در جهت بهینه سازی وضعیت کشورهای نیازمند از طریق کمک های کشورهای توسعه یافته به آنان. برنامه جهانی غذا وابسته به سازمان ملل متحد در این زمینه نقش مهمی را به عهده دارد.
جابه جایی محصولات گیاهی و نژادهای دامی در بین فرهنگ ها، عادت های غذایی را در طول تاریخ دگرگون کرده وفقر را کاهش داده است. پس از آن آفریقا قهوه را به جهانیان عرضه کرد ضمن آنکه قهوه به نوشیدنی محبوب مردم دنیا تبدیل شد پایه و اساس کشاورزی آمریکای لاتین را تشکیل داد. برنج که امروز غذای اصلی بیش از نیمی از جمعیت جهان است و نیشکر که یکی از محصولات نقدی در بسیاری از مناطق به حساب می آید توسط آسیایی ها بومی شده است معرفی شتر عربی به آفریقا به مردم این قاره امکان سفر به شرایط محیطی سخت تر را داده است تمام این وقایع قرن ها پیش اتفاق افتاده است اما درباره کشاورزی امروز چطور؟ آمار فائو نشان می دهد که در آغاز هزاره جدید ۲/۵۷ میلیارد نفر با احتساب افراد تحت تکفل آنها معیشت خود را بر کشاورزی، شکار، ماهیگیری، جنگلداری و فعالیت های جانبی آنها بنا نهاده اند. این تعداد ۴۲ درصد جمعیت جهان را تشکیل می دهند.
کشاورزی نیروی محرکه اقتصاد بیشتر کشورهای در حال توسعه است. صادرات اقلا م کشاورزی کشورهای صنعتی در سال(۲۰۰۱،م) بالغ بر ۲۹۰ میلیارد دلا ر بود. با نگاهی به تاریخ در می یابیم که اکثر کشورهایی که رشد سریع اقتصادی و کاهش فقر را در کارنامه خود به ثبت رسانید هم زمان یا قبل از آن به رشد کشاورزی دست یافته بودند. کشاورزی از دیدگاه آمار و ارقام تنها یک فعالیت اقتصادی به شمار می آید. کشاورزی به عنوان شیوه زندگی، به عنوان میراث بشریت، به عنوان هویت فرهنگی یا به عنوان پیمانی تاریخی با طبیعت جایی برای خود باز نکرده است. از دیگر آثار بخش های غیر مالی کشاورزی، می توان به ایجاد بوم ها و زمین آرایه ها، حفاظت از خاک، مدیریت آب خیز ها و حفظ تنوع زیستی اشاره کرد. در بیشتر فرهنگ ها به ویژه آن فرهنگ هایی که کشاورزی در آنها فعالیت اصلی به حساب می آید محیط زیست مورد احترام است و غذا جایگاه والا یی از لحاظ اعتقادات مذهبی، شعائر وارزشها دارد.
بیش از ۸۵۰ میلیون نفر از جمعیت جهان کماکان از گرسنگی رنج می برند. در اجلا س جهانی غذا که در سال ۱۹۹۶ در رم برگزار شد و همچنین در اجلا س جهانی غذا که در سال ۲۰۰۲ برگزار شد سران جهان پیمان بستند تا تعداد گرسنگان را تا سال ۲۰۱۵ به نصف تقلیل دهند علا وه بر آن اهداف توسعه هزاره ملل متحد سران جهان را متعهد کرده است تا نسبت افرادی که از گرسنگی رنج می برند را تقلیل دهند مشروط بر آن که پایداری زیست محیطی نیز تضمین گردد. بسیاری از ابتکارات و اقدامات بین المللی و شبکه های جامعه مدنی مانند«اتحاد بین المللی مبارزه علیه گرسنگی» گفت و گوی بین فرهنگ ها را توسعه می دهند تا رسیدن به اهداف یاد شده تسهیل گردد. روز جهانی غذا فرصتی را در سطح استانی، ملی و بین المللی فراهم میآورد تا گفت و گوها گسترش و همبستگی ها تحکیم یابند.
به عقیده بسیاری از کارشناسان در حال حاضر الگوی مصرف غذا چندان مطلوب نیست آمارها نشان می دهدکه اکنون نزدیک ۲۰ درصد از افراد جامعه کمتر از نیاز خود انرژی و پروتئین دریافت می کنند و این درحالی است که بیش از ۱۰ میلیون نفر از افراد جامعه زیر خط فقر زندگی می کنند واز نظر تغذیه و میزان کالری دریافتی در سطح بسیار پائینی به سر می برند البته چنان چه به میزان دریافتی مواد غذایی با ارزش نظیر پروتئین رجوع کنیم متوجه می شویم در مورد میزان مصرف شیر در ایران در مقایسه با سایر نقاط جهان کشورما در سطح پایینی قرار دارد. آمارها نشان می دهند که در دهه کنونی وضعیت تغذیه خانوارهای ایرانی با چالش های بزرگی مواجه شده است که برای گذر از آن نیازمند تغییراتی در فرهنگ و الگوی مصرف مردم هستیم شاید اختلا ف ۲۰ برابری سطح در آمدی بین دو دهک بالا یی و پائینی جامعه علت اصلی چنین وضعیتی در الگوی مصرف مواد غذایی در بین افراد جامعه باشد. توسعه در هر کشوری نیازمند سلا مت تک تک افر اد جامعه است و به نظر می رسد برای حل این مسایل باید در قدم نخست و ضعیت اقتصادی مردم بهبود یابد تا این فاصله ۲۰ برابری بین دودهک بالا یی و پائینی به حداقل ممکن برسد و به تبع آن سبد غذای دهک پایینی هم از نظر کمی و کیفی از رشد قابل توجهی برخوردار باشد.
امیدواریم مسوولا ن کشورمان با فرارسیدن روزجهانی غذا ضمن توجه به موارد یاد شده نگاه ویژه ای به بهبود وضعیت تغذیه ای ۲۰ درصد از جامعه که کمتر از نیاز انرژی و پروتئین دریافت می کنند مبذول داشته و شرایطی را فراهم کنند تا با هدفمند کردن یارانه ها به سمت افراد مستضعف و فقیر تعادلی دراین زمینه ایجاد شود.

نویسنده : زهره نراقی

منبع : روزنامه مردم سالاری