انقلاب دوم

"ما ظننتم ان یخرجوا و ظنوا انهم ما نعمتم حصونهم من الله فاتیهم الله من حیث لم یحتسبوا و قذف فی قلوبهم الرعب یخربون بیوتهم بایدیهم و ایدی المؤمنین فاعتبروا یا اولی الابصار" (۱)
تاریخ دویست‏ساله اخیر مشحون از مبارزات مستمر و پیگیر و موثر مستضعفین علیه مستكبرین بوده است، این مبارزات كه از افت و خیزهای فراوانی برخوردار بوده است اغلب به نامرادی و ناكامی مستكبرین انجامیده است. این وضعیت تا پیدایش سلاحهای مدرن امروزین ادامه داشت، ولی پس از تكمیل سلاحهای كلاسیك و كشتار جمعی، این معادله تا حد زیادی به هم خورد و جبهه كفر تقویت گردید.
یكی از مبارزات تاریخساز و پیروز، كه به رغم تواناییهای غیر قابل انكار استكبار، پیروزی از آن جبهه مستضعفین گردید انقلاب اسلامی در ۲۲ بهمن ۵۷ بود، و در تكمیل و تعمیق این پیروزی اشغال لانه جاسوسی در سیزدهم آبانماه ۱۳۵۸ بود. اشغال لانه جاسوسی امریكا از ابعاد مختلف حایز اهمیت است، ولی به نظر می‏رسد كه اهمیت این كار عظیم از نظر سیاسی قابل توجه‏تر باشد.
●تفوق نظامی سیاسی امریكا بر شوروی
در شرایطی كه امریكا خود را ابرقدرت بلامنازع می‏دانست و به دلیل تنوع و تولید انبوه سلاحهای استراتژیك بر رقیب خود، تفوق یافته بود، بحران گروگانگیری و یا به زبان و بیان بهتر اشغال لانه جاسوسی كاخ سفید در تهران، نشان ناتوانی امریكا و بلا اثر بودن سلاحهای استراتژیك در برابر اراده ملت ایران بود.
●امضای قرارداد سالت و اوج قدرت آمریكا
آمریكا زمانی موافقت كرد كه پیمان سالت ۱ (۲) و سالت ۲ (۳) را امضا كند كه از هر نظر به توانایی خود نسبت‏به شوروی اطمینان داشت و به قولی امریكاییان زمانی كه شوروی را در ضعف نسبی دیدند به امضای معاهده محدودیت‏سلاحهای استراتژیك راضی شدند لذا به یاد داریم هنگامی كه در جریان جنگ ویتنام هواپیماهای سنگین ب - ۵۲ امریكایی ویتنام شمالی بخصوص هانوی و بندر استراتژیك هایفونگ را بین سالهای ۶۸ تا ۷۲ بمباران می‏كردند (۴) ریچارد نیكسون رئیس جمهوری وقت امریكا سفری به شوروی داشت و سران كاخ كرملین از ترس و وحشت لب فرو بسته بودند و در میهمانی شامی كه برژنف به احترام وی ترتیب داد سران كرملین به سلامتی رئیس جمهوری خون آشام امریكا جام به جامش می‏زدند. این فراز تاریخی برای ترسیم و تصویر قدرت جهنمی امریكا كافی است.
●ایران جزیره ثبات
از طرف دیگر ایران جزیره آرامش و ثبات بود. هیچ كشوری در آسیا برای واشنگتن اهمیت ایران را نداشت. اهمیت موضوع زمانی روشن می‏شود كه امریكا سمینار منطقه‏ایی برای سفیرانش در آسیا را در تهران منعقد می‏كرد و مقامات ارشد وزارت امور خارجه امریكا جهت توجیه سفرایش به تهران می‏آمدند و با موفقیت‏سمینار را برگزار می‏كردند.
●نقش شاه در حفظ منافع غرب
نقش شاه نیز در سیاست‏خارجی امریكا و بخصوص در منطقه قابل ملاحظه بود. چه شاه كشور را عملا به جولانگاه امریكاییها تبدیل كرده بود. زیرا اولا امریكاییها با كنترل كامل شوروی توسط دستگاههای مجهزی كه در ارتفاعات شمالی كشور بخصوص پایگاه بهشهر نصب كرده بودند كلیه تحركات روسها را تحت نظر داشتند. ثانیا ایران به عنوان دژ تسخیر ناپذیر غرب بعد از اسرائیل با تمام توان از منافع آمریكا و متحدینش در منطقه حراست می‏كرد.
●آشفتگی خواب راحت استكبار
پیروزی انقلاب اسلامی پایگاه عظیم غرب را در ایران فرو ریخت و خواب راحت استكبار را آشفته ساخت. هنوز غرب در خلسه ضربه كاری انقلاب اسلامی بود كه با تسخیر لانه جاسوسی امریكا، دومین ضربه دردناك و شكننده را از انقلاب اسلامی دریافت كرد. حركتی كه به تعبیر بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران، حضرت امام خمینی رضوان الله تعالی علیه، بزرگتر از پیروزی انقلاب اسلامی بود. (۵) و این خود آغاز بحرانی عظیم بود كه كاخ سفید و همپیمانان و هوادارانشان را بشدت در موضع انفعال قرار داد، و ناتوانی و زبونی امریكا را برملا ساخت. استكبار را آسیب پذیر نمود و همه ترفندها و اندیشه‏ها و رایزنی‏هایش را ناكام گذاشت و كاری هم از سلاحهای استراتژیكش بر نیامد.
●گیجی و سردرگمی واشنگتن در ماجرای گروگانگیری
امریكا از ماجرای گروگانگیری یكه خورد، قلبش به تپش افتاد، گیج و منگ شد. و در یك جمله به سرگیجه‏ای گرفتار شد كه چونان محجورین قدرت تصمیمگیری را نداشت.
این ماجرا را بهتر است از زبان نزدیكترین مشاوران كارتر یعنی خامیلتون جوردن، رئیس ستاد كاخ سفید، در بحران گروكانگیری بشنویم:
ساعت چهار و نیم صبح تلفن اتاق من زنگ زد. در حدود یك دقیقه طول كشید تا با صدای زنگهای مكرر تلفن از خواب بیدار شدم و به یاد بیاورم كه در كجا هستم. در تاریكی به دنبال كلید چراغ و سپس تلفن گشتم تا اینكه توانستم گوشی را بردارم. صدایی از گوشی تلفن گفت: آقای جوردن. . . به ما خبر داده‏اند كه سفارت امریكا در تهران از طرف عده‏ای اشغال شده و كاركنان سفارت به اسارت گرفته شده‏اند. . .
گفتم: خدای من! . . . آیا كسی هم زخمی شده یا كسی كشته شده است؟ افسر نگهبان جواب داد: تا آنجایی كه ما می‏دانیم نه، ولی هنوز اطلاعات كاملی در دست نداریم. (۶)
●كاخ سفید هیجان‏زده و بیحال و افسرده
بقیه مسایل را بهتر است از زبان جوردن بشنویم:
هفته تب‏آلود و گیج‏كننده‏ای را پشت‏سر گذاشتیم. روز یكشنبه گذشته پرزیدنت كارتر در یك جلسه سری شورای امنیت ملی اظهار داشت كه در نظر دارد یك رشته اقدامات تنبیهی علیه ایران آغاز كند و این كار را با قطع خرید نفت ایران از طرف امریكا آغاز می‏كند. بعضی از اعضای شورای امنیت ملی با این تصمیم موافق نبوده و استدلال می‏كردند كه این اقدام بودن اینكه تاثیر زیادی برای ایران داشته باشد موجب كمبود و افزایش بهای سوخت در امریكا خواهد شد و نارضاییهایی به وجود خواهد آورد. با وجود این كارتر روی تصمیم خود پافشاری كرد و گفت: ایرانیها باید بفهمند كه زندگی گروگانهای امریكایی برای ما بیش از نفت آنها ارزش دارد و مردم امریكا هم باید آماده فداكاری برای آزادی گروگانها باشند. (۷)
بی‏تصمیمی و بلاتكلیفی، خستگی و بحران كوبنده و در یك جمله ندانم كاری را از برنامه فوق بخوبی می‏توان فهمید.
●افشاء كن، افشاء كن
از طرف دیگر هر روز كه از اشغال لانه جاسوسی می‏گذشت. اسناد غیر قابل انكاری از ناحیه دانشجویان مسلمان پیرو خط امام دال بر دخالت آشكار امریكا در امور داخلی كشور برملا می‏گردید و مردم سلحشور و آزاده كشورمان با حضور در مقابل در ورودی جاسوسخانه ضمن حمایت از دانشجویان شعار می‏دادند: "دانشجوی خط امام افشا كن افشا كن".
امریكا به سر گیجه عجیبی دچار شده بود. زیرا:
۱- جاسوسانش به گروگان درآمده بودند و كاری برای رهایی آنها از دستش بر نمی‏آمد و به فرموده امام راحلمان "آمریكا هیچ غلطی نمی‏تواند بكند" و الحق كه هیچ غلطی نمی‏توانست‏بكند.
۲- فشار افكار عمومی آمریكا بر روی كاخ سفید هر روز افزایش می‏یافت.
۳- انتشار اسناد لانه جاسوسی كه دخالت‏بیچون و چرای امریكا را بروشنی در امور داخلی ایران نشان می‏داد.
۴- افشای چهره‏های بظاهر مردمی ولی آمریكایی در ایران و منطقه دنیا كه این دو مسئله استراتژیهای دراز مدت امریكا را به صورت وحشتناك به هم ریخت. (۸)
۵- معضل وجود شاه مفلوك به عنوان تبلور جنایات آمریكا در ایران و منطقه كه هیچ جای دنیا پناهندگی نداشت.
جردن می‏نویسد:
"جلوگیری كشورهای دنیا از ورود شاه فقط به خاطر جنایتهای بیشمار وی در طول ۳۷ سال سلطنت نكبت‏بار وی نبود. شاه امروز بسان گوی سرگردانی می‏مانست كه از همه لگد می‏خورد. و هیچكس حاضر به پذیرش وی نبود. چه، خوف آن را داشت كه كشور خود را دستخوش بحران نماید. از طرفی دانشجویانی كه سفارت و جاسوسان را در اختیار داشتند استرداد شاه را از امریكا می‏خواستند. "
●كاخ سفید پنجه در پنجه بحرانی‏ترین بحرانها
حضور شاه در امریكا كه ظاهرا برای معالجه ولی در حقیقت‏برای باز گرداندن وی به سلطنت و یا حداقل حمایت از جریانهای ضد انقلابی صورت گرفته بود. بحران را تشدید كرد و با تقاضای استرداد شاه توسط ایران مشكلی جدی بر مشكلات امریكا افزوده گردید.●كاخ سفید شاه را از امریكا بیرون می‏كند
امریكا برای پایان دادن به ماجرای گروگانگیری دست‏به هر كاری می‏زد. تهدید می‏كرد. دلجویی می‏نمود. عصبانی می‏شد. ژست‏حمله نظامی می‏گرفت. قیافه بشر دوستانه پیدا می‏كرد. اما همه این ژستها در انقلاب اسلامی و اراده خلل ناپذیر حضرت امام خمینی - امام امت - تاثیری نداشت. لاجرم امریكا تصمیم به اخراج شاه گرفت. بخوانید:
". . . شاه گفت: بسیار خوب، من بارها گفته‏ام كه حاضرم هر كاری كه از من ساخته است‏برای رهایی گروگانها انجام دهم. من نمی‏خواهم در تاریخ به عنوان مسئول این ماجرای وحشتناك شوم (۹) گفتم: اعلیحضرتا; می‏خواهم با صراحت‏بگویم: "كه به عقیده ما تا زمانی‏كه شما در امریكا هستید رهایی گروگانهای ما در تهران میسر نخواهد شد. . . "
پس از این گفتگو صحبتهای ما جدی‏تر شد و شاه بالاخره گفت: بسیار خوب من آماده خروج از امریكا هستم، ولی كجا می‏توانم بروم.
در اینجا كاتلر (۱۰) رشته سخن را به دست گرفت و گفت: علیحضرتا، در دوازده روز گذشته، رئیس جمهوری و وزیر امور خارجه امریكا برای ترتیب اقامت‏شما به كشورهای متعددی مراجعه كرده‏اند، متاسفانه پاسخ اكثر این كشورها منفی بوده است و امكانات ما در انتخاب كشوری‏كه شما باید به آن مسافرت كنید بسیار محدود است.
شاه پرسید: آیا به سویس و اتریش هم مراجعه شده است.
كاتلر پاسخ داد: بلی، ولی هیچیك از آنها در شرایط فعلی حاضر به پذیرفتن شما نیستند. (۱۱)
●آمریكا در تدارك حمله نظامی به ایران
از طرف دیگر تمام هم و غم كاخ سفید آزادی گروگانهاست. تمهیدات كاخ سفید برای امتناع انقلاب اسلامی بی‏اثر بوده است‏بدین جهت كاخ سفید درصدد تهیه نقشه برای حمله نظامی به انقلاب است. جردن می‏نویسد:
"ونس افزود كه به اعتقاد او آیت‏الله خمینی می‏خواهد ما را وسوسه كند دست‏به كار حادی بزنیم تا افكار عمومی دنیا را علیه ما تحریك نماید. . . همانطور كه انتظار می‏رفت‏برژیسنكی به مقابله برخاست و گفت: ممكن است‏یكی از هدفهای آنها تحریك و وسوسه ما باشد، ولی آنها كشور ما و رئیس جمهوری ما را هم به بدترین وجهی مورد اهانت و تحقیر قرار می‏دهند. . . ; آیا می‏توانید مجسم كنید كه هم اكنون در دنیا درباره ما چگونه قضاوت می‏شود و این عجز و ناتوانی ما چه عواقب خطرناكی به بار خواهد آورد. (۱۲) جلسه در فضای غمزده و شومی تشكیل شد. ماندیل (معاون رئیس جمهور) ونس (وزیر امور خارجه) ، برژینسكی (مشاور امنیت ملی) ، براون وزیر دفاع، ترنر (رئیس سیا) ، پاول (سخنگوی مطبوعاتی كارتر) و خود من با چهره‏های گرفته و عبوس به دور میز نشستیم. ماندیل كه درصدر میز نشسته بود خواست مضمون سخنان (امام) خمینی و نظر خود را بیان كند. (۱۳)
●توفندگی مواضع امام خمینی و خشم كاخ سفید
برژینسكی كه بشدت از لحن توهین آمیز سخنان آیت‏الله خمینی نسبت‏به رئیس جمهوری امریكا خشمگین بود، بعضی از جملات آن را با صدای بلند برای ما می‏خواند: "چرا ما باید بترسیم. . . كارتر بر طبل تهی می‏كوبد. . . او عرضه هیچ‏كاری را ندارد. . . امریكا هیچ غلطی نمی‏تواند بكند. (۱۴) "
از مواضع مقامات امریكا در برابر اظهارات كوبنده و تحقیرآمیز حضرت امام چنین بر می‏آید كه از یك طرف غرور ابرقدرتی آنها صدمه دیده و شكسته شده بود و می‏خواستند بگونه‏ای جبران كنند و از طرف دیگر خوف و وحشت‏سراسر وجود آنها را گرفته بود و قدرت تصمیم‏گیری را از آنها سلب كرده بود.
●سرانجام شاه از امریكا اخراج شد
وقتی شاه اظهارات كاتلر مشاور حقوقی كاخ سفید، را شنید كه حتی اتریش و سویس هم حاضر نشدند او را بپذیرند، شاه با صدای خفه و غمناكی گفت: باید بگویم كه این جریان مرا غافلگیر و ناامید كرده است. مثل اینكه هیچ كشوری در این دنیای بزرگ حاضر به پذیرفتن من نیست. (۱۵)
●فقط پاناما حاضر شد
دیگر برای شاه پناهگاهی نمانده بود. لذا موقعی كه عمر توریخوس، رئیس جمهوری پاناما از شاه دعوت كرد كه به پاناما سفر كند. شاه چند بار با خوشحالی این جمله را تكرار كرد كه "بالاخره دریافت كردم" و سرانجام شاه با ذلت و زبونی و خفت فراوان و به رغم سی و هفت‏سال خدمت‏به كاخ سفید از امریكا اخراج شد.
"فاعتبروا یا اولی الابصار"
●بی‏نتیجه بودن اخراج شاه
اما هیچكدام از پیش بینیهای ما درست از آب درنیامد، نه فقط روز بعد از خروج شاه از امریكا بلكه هفته‏ها بعد هم هیچ تغییر و تحول امیدبخشی در كار گروگانها رخ نداد. حكومت ایران پرواز شاه جنایتكار را از امریكا محكوم كرد و پناما را تهدید به عملیات انتقامجویانه نمود.
مراسم كریسمس در محیط غم انگیزی در كاخ سفید برگزار شد. رئیس جمهوری دستور داد چراغهای درخت كریسمس كاخ را به علامت همدردی با خانواده‏های گروگانها روشن نكنند. كارتر برای اولین بار تعطیلات كریسمس را دور از خانواده خود به سر برد و برخلاف معمول هر ساله به زادگاه خود در جورجیا نرفت. (۱۶)
●مشكل جدید برای كارتر
مشغول مطالعه روزنامه واشنگتن پست‏بودم كه تلفن زنگ زد. وقتی گوشی را برداشتم صدای كارتر بود كه از كمپ دیوید تلفن می‏كرد و با ناراحتی و عصبانیت می‏گفت: " هام" باز چه خبر شده است؟ از جای خود پریدم و گفتم: آقای رئیس جمهور عذر می‏خواهم، نمی‏دانم راجع به چه صحبت می‏كنید؟ كارتر گفت: ونس (وزیر امور خارجه) همین الان به من تلفن كرده و می‏گوید: (امام) خمینی گفته است: تصمیم درباره گروگانها به مجلس ایران كه هنوز تشكیل نشده، محول خواهد شد.
از شنیدن این خبر شوكه شدم و گفتم "نه" خدای من، نه، این خبر خیلی وحشتناك است. من نمی‏دانم چه بگویم. (۱۷)
●نظریه نیكسون برای شكست انقلاب اسلامی
ریچارد نیكسون، رئیس جمهوری همه فن حریف اسبق امریكا قبل از به پیروزی رسیدن انقلاب اسلامی اعتقاد داشت، كه دشمن اصلی امریكا اتحاد شوروی است (۱۸) ; ولی پس از پیروزی انقلاب اسلامی و بحران گروگانها و سایر مسائل پس از آن همین آقای نیكسون بدون توجه به اظهاراتش در كتاب قطور "جنگ حقیقی" با صراحت در كتاب " پیروزی بدون جنگ" اعلام می‏دارد: برای شكست انقلاب اسلامی امریكا و شوروی باید با هم متحد شوند. (۱۹)
●شخصیت كارتر
حال كه سخن بدین جا رسید بد نیست‏شمه‏ای هم درباره شخصیت كارتر بنویسیم:
كارتر یكی از رؤسای جمهوری برجسته امریكاست. تنها بدشانسی كارتر در این بود كه زمامداریش با انقلاب عظیم و توفنده اسلامی به رهبری شخصیت‏با صلابتی چون امام خمینی، رضوان الله تعالی علیه مقارن بود و اگر همین موضوع نبود، علاوه بر اینكه در دوره دوم ریاست جمهوری با رای چشمگیری بر رقیبش پیشی می‏گرفت‏حتی وی به عنوان یكی از رؤسای جمهوری نیرومند امریكا معروفیت می‏یافت. ولی اشغال لانه جاسوسی از وی یك رئیس جمهوری بی‏كفایت و بلا اراده ساخت.
●اما كارنامه كارتر:
۱- او برای حفظ شاه و بقای سلطنت دست‏به هر جنایتی زد و دستور قتل عامهای گسترده را صادر كرد و وقتی توفان كوبنده انقلاب را مشاهده كرد، تلاش نمود كه منافع امریكا را با حمایت از بختیار حفظ كند و در این مورد از انجام هیچ جنایتی خودداری نكرد.
۲- او كه بعد از ماجرای زشت واترگیت‏به كاخ سفید راه یافته بود، توانست تا حدی اعتباری به كاخ سفید بدهد.
۳- دقیقا پس از جرالدفورد كه شكست در جنگ ویتنام را پذیرفته بود و ننگ بزرگی برای امریكا به بار آورده بود، رئیس جمهور شده و موفق شد غرور شكسته شده امریكا را ترمیم كند.
۴- كارتر همچنین توانست‏به اقتصاد بیمار امریكا سر و سامان بدهد.
۵- با شعار حقوق بشر و فضای باز سیاسی، تا حد قابل ملاحظه‏ای از خودسریهای بسیاری از دیكتاتورهای هوادار امریكا كاست (ناگفته نماند كه همین ژست نیز دقیقا در راستای حفظ منافع امریكا بود. )
۶- و از همه مهمتر و برجسته‏تر و یا برجسته‏ترین كار وی تحمیل معاهده كمپ دیوید به مصر بود. كارتر مصررا كه رقیب قدرتمند و ترسناكی برای اسرائیل بود، از دور خارج كرد، در كمپ دیوید دست‏سادات را به عنوان تسلیم (۲۰) در دست‏بگین آدمكش گذاشت، و پرچم رژیم اشغالگر قدس را در قاهره به اهتزاز درآورد، غرور اعراب را شكست و رژیم صهیونیستی را به انواع سلاحهای پیشرفته و پیچیده مجهز ساخت.
اینها گوشه‏هایی از آثار كارتر بود، تا این سؤ تفاهم به وجود نیاید كه كارتر یك شخصیت معمولی و یا ضعیف بود. همانگونه كه گفتیم عظمت انقلاب اسلامی نگذاشت كه كارتر نفس راحتی بكشد و از توانمندی خود استفاده كند. بحران اشغال لانه جاسوسی تیر خلاصی بر مغز كارتر و همكارانش بود.

نویسنده:علی محمد بشارتی
پی‏نوشتها:
۱. سوره حشر، آیه ۲
۲. قرارداد سالت‏یك، در ماه می ۱۹۷۲ بین نیكسون و برژنف در مسكو به امضا رسید.
۳. قرارداد سالت دو، در ۱۸ ژوئن ۱۹۷۹ بین كارتر و برژنف امضا شد.
۴. كتاب "جنگ ویتنام" و كتاب "یك ویت كنگ یك میلیون دلار".
۵. صحیفه نور
۶. كتاب "بحران" اثر هامیلتون جوردن ص ۱۹ و ۲۰
۷. همان ماخذ، ص ۴۴
۸. اسناد لانه جاسوسی از شماره ۱ تا ۱۰
۹. بحران / ص ۷۰
۱۰. لوید كاتلر مشاور حقوقی كارتر
۱۱. بحران / هامیلتون جوردن
۱۲. تا ۱۷ بحران / هامیلتون جردن
۱۸. جنگ حقیقی، نوشته ریچارد نیكسون
۱۹. ماخذ / ص ۷۵ و ۱۳۴
۲۰. پاییز خشم، نوشته حنین هیكل
منبع : مجله حضور ، شماره ۲

منبع : خبرگزاری فارس