کاهش اشتها در کودکان

●علل اصلی كاهش اشتها در كودكان:
*ابتلا به بیماریهای عفونی و انگلی (خصوصاً دستگاه گوارش و تنفس)
*رژیم غذایی یكنواخت و فقدان مواد مغذی كه بر اشتها اثر دارند (مثل روی، آهن)
* سوء تغذیه
*غصه، حسادت و اضطراب در كودكان
* زخمهای دهانی (مثلاً به علت دندان در آوردن)
علل امتناع كودك از خوردن غذاهای جامد در دوران تغذیه تكمیلی و نحوه مقابله والدین با آنها:
* كودك ممكن است بیمار باشد یا كودك در اثر ابتلا به بیماریهای عفونی، انگلی، زخم در دهان یا سوزش گلو، اشتهای خود را به غذا از دست می دهد. در این صورت كودك را باید جهت معالجه نزد پزشك برد.
* كودك ممكن است غمگین باشد، اغلب كودكان به واسطه ورود نوزاد جدید، بیماری مادر و یا غیبت مادر غمگین می شوند و اشتهای خود را از دست می دهند. در این صورت كودك غمگین نیازمند عشق و محبت بیشتر خصوصاً در هنگام غذا خوردن است.
* دندانهای كودك ممكن است در حال نیش زدن باشد، به كودك وسیله تمیز و سفت مثل قاشق بدهید تا بجود.
* ممكن است نحوه معرفی غذای جامد توسط مادر صحیح نبوده است به عنوان مثال در اثر:
- تأخیر در شروع تغذیه تكمیلی (اغلب شیرخواران در صورت تأخیر در شروع غذای كمكی از ۹ماهگی به بعد تمایل خود را به خوردن غذاهای دیگر و پذیرش مزه و طعمهای جدید از دست می دهند.)
- پافشاری زیاد مادر به خوراندن غذاهایی كه كودك نسبت به خوردن آنها علاقه ای ندارد. این امر باعث می شود كه كودك از زمان غذاخوری خاطره خوشی نداشته باشد.
- خوراندن مقادیر زیادی مایعات شیرین و شیرینی در فواصل وعده های غذایی
- استفاده از شیشه و سرپستانك در تغذیه تكمیلی كودك.
والدین چه كمكی می توانند به مشكل غذا خوردن كودكان و كاهش اشتهای آنها بكنند.
* كودكان باید هنگام غذاخوردن احساس گرسنگی كنند. برای این منظور كمی فعالیت پیش از غذا و عدم مصرف شیرینی یا مایعات شیرین در بین وعده های غذایی كمك می كند. لازم به ذكر است كه كودك نباید هنگام غذا خوردن خیلی خسته و خواب آلوده باشد.
* در تغذیه كودكان از غذاهای مورد علاقه آنها استفاده كنید. اكثر كودكان غذاهایی با طعم كمی شیرین را دوست دارند و غذاهای شور و ادویه دار را نمی پسندند.
* در غذا دادن به كودك صبور باشید. كودكان را به غذا خوردن تشویق كنید و به واسطه حرف زدن و محبت كردن به آنها این زمان را برای كودكان لذت بخش كنید. كودكان همچنین تمایل به استقلال دارند و اگر به آنها اجازه به كارگیری مهارتهای جدید مثل استفاده از انگشتان برای برداشتن غذا داده شود ممكن است مقدار بیشتری غذا بخورند.
* از پافشاری و اصرار زیاد در مواقعی كه كودك تمایلی به خوردن ندارد، اجتناب شود. هرگز به زور به كودك غذا ندهید. ولی در عین حال نسبت به غذا خوردن او بی تفاوت نباشید. در صورت امتناع كودك از خوردن غذا، می توان ۱ یا ۲ساعت بعد مجدداً امتحان كرد و یا تا وعده بعدی غذا منتظر ماند. در این فاصله از دادن هرگونه ماده غذایی دیگر یا مایعات شیرین خودداری كنید.
*كودك را برای غذا خوردن تمجید كنید و در این زمان به او توجه بیشتری در مقایسه با زمانی كه از خوردن غذا امتناع می كند، نشان دهید.
*در صورت عدم تمایل كودك به خوردن انواع غذاها، با استفاده از روشهایی چون تغییر در تركیب، مزه، بافت و نحوه طبخ غذاها او را به خوردن تشویق كنید. با تزئین غذاها به شكلهای جالب نظیر شكل حیوانات، گل، عروسك و ... بشقاب غذای كودك را برایش جالب كنید تا او به خوردن آنها تشویق شود.
* اگر كودك از خوردن ماده غذایی كه برایش مفید است امتناع می كند، می توان آن ماده غذایی را با غذای مورد علاقه اش مخلوط كرد و یا به طعم و شكلی درآورد كه مورد پذیرش كودك است.
*كودكان معمولاً در كنار دیگر كودكان به غذا خوردن تشویق می شوند. به طور كلی حضور افراد مورد علاقه كودكان، آنها را به غذا خوردن راغب می سازد.
* در سال دوم عمر، از دادن شیر مادر بلافاصله قبل از غذا خوردن یا در فواصل آن اجتناب شود. ولی در سال اول كاملاً عكس این مطلب، یعنی اول شیرمادر و سپس غذای كمكی توصیه می شود.
* به تغذیه كودكان در هنگام بیماری و دوران نقاهت باید توجه بیشتری كرد. نكته مهم این است كه تغذیه كودكان در این دوران باید متناسب با تحمل آنها ادامه یابد خصوصاً در دوران نقاهت بیماری، مقدار غذای دریافتی كودكان افزایش یابد (مصرف مقدار بیشتری غذا در هر وعده و همچنین افزودن یك وعده اضافی غذا برای جبران رشد به تعویق افتاده ضروری است). نكته قابل ذكر این است كه اگر كودك هنوز با شیر مادر تغذیه می شود، افزایش دفعات تغذیه با شیر مادر در دوران بیماری و نقاهت قویاً توصیه می گردد. به طور كلی تغذیه بیشتر كودك در این دوران تا رسیدن به وزن پیش از زمان شروع بیماری باید ادامه یابد.
* پیش از شروع تغذیه كودكان بیمار، می توان دست و صورت آنها را شست تا احساس راحتی كنند. به علاوه تمیز كردن بینی گرفته كودكان بیمار پیش از تغذیه، عمل غذا خوردن را برایشان آسانتر می كند.
* در تغذیه كودكان بیمار، از غذاهایی كه خوردن آنها برای این نوع كودكان آسان است (مثل شیر، فرنی، سوپ و انواع پوره جات و ...) استفاده كنید.
●چگونه می توان میزان دریافت غذای كودك را افزایش داد:
* اگر كودك هنوز با شیرمادر تغذیه می شود، دفعات شیردهی را افزایش دهید.
* وعده های غذایی كودك را افزایش دهید (۵وعده در روز شامل ۳وعده اصلی و ۲میان وعده)
* در هر وعده مقداری بیشتر غذا به كودك بدهید.
* در تغذیه كودك از موادغذایی پرانرژی و سرشار از ریز مغذیها استفاده كنید (اضافه كردن مقداری كره یا روغن مایع گیاهی باعث افزایش انرژی غذاها می شود. به علاوه مصرف موادغذایی مانند گوشت، ماهی، جگر، تخم مرغ و شیر و همچنین میوه ها و سبزیهای سرشار از ویتامین A، كه دارای ارزش غذایی بالایی هستند نیز توصیه می شود)
* در دوران بیماری به غذای كودك توجه بیشتری كرده و او را به غذا خوردن تشویق كنید.
* در دوران نقاهت بیماری غذای بیشتری به كودكان بدهید تا رشد به تعویق افتاده در آنها جبران گردد.
برای این منظور می توان:
- در هر وعده مقدار زیادتری غذا به كودك داد و همچنین تا رسیدن به وزن مطلوب یك وعده اضافی غذا به او داد.
- مصرف غذاهای پرانرژی و سرشار از ریز مغذیها را افزایش داد.
●پیامهای اصلی در ارتقای رشد كودك:
۱- طبق توصیه های بین المللی، كودكان زیر ۳سال باید همه ماهه وزن شوند و در صورتی كه طی ۲ماه متوالی افزایش وزن مشاهده نشود، رشد كودك دچار مشكل شده است. در ایران توصیه می شود كودكان زیر یك سال هر ماه، از یك تا دوسال هر دوماه و از دو تا سه سال هر سه ماه یك بار وزن شوند.
۲- شیرمادر به تنهایی بهترین و كاملترین غذای كودك در ۶ماهه اول عمر اوست.
۳- از ۶ماهگی به بعد كودك علاوه بر شیر مادر احتیاج به غذای تكمیلی دارد.
۴- كودكان زیر ۳سال احتیاج به ۵ تا ۶وعده غذا در روز دارند.
۵- برای كودك زیر ۳سال باید كمی روغن یا كره به غذای عادی خانواده اضافه كرد.
۶- برنامه غذایی كودكان باید حاوی غذاهای سرشار از ویتامین A باشد (مانند: شیرمادر، میوه ها و سبزیهای سبز تیره و زرد و نارنجی رنگ از جمله اسفناج، جعفری، كاهو، هویج، كدو حلوایی، آلو ، زردآلو، طالبی، خرمالو و...
۷- پس از ابتلا به هر نوع بیماری، كودك احتیاج به وعده اضافی غذا برای جبران رشد به تعویق افتاده خود دارد (یك وعده اضافی غذا در روز تا زمانی كه وزن از دست رفته جبران شود).
۸- صحبت كردن، بازی كردن و ابراز عشق و محبت به كودك باعث رشد و تكامل جسمی، ذهنی وعاطفی او می شود.

●نشانه های تأخیر رشد در كودكان:
* نوزادان وزن تولد كمتر از ۲۵۰۰گرم (LBW)
* نوزادان ۶-۰ ماهگی افزایش وزن كمتر از ۵۰۰گرم در ماه
* كودكان از ۱۲-۶ ماهگی عدم افزایش وزن طی ۲ماه متوالی
* كودكان از ۶۰-۱۲ماهگی عدم افزایش وزن طی ۳ماه متوالی
* هرگونه كاهش وزن

منبع : روزنامه ایران