یکشنبه, ۱۶ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 5 May, 2024
مجله ویستا
بيدل عظيم آبادى
ميرزا عبدالقادر پسر ميرزا عبدالخالق عظيم آبادى هندوستانى متخلص به بيدل بزرگترين شاعر پارسىگوى در پايان دوره آغاز سده دهم تا ميانه سده دوازدهم است. اصلش از ترکان جغتائى ارلات است، و او در عظيمآباد پتنا به سال ۱۰۵۴ ولادت يافت و در همانجا کسب دانش کرد و در آغاز جوانى در زمرهٔ اطرافيان شاهزاده محمداعظم ـ شاه سومين پسراورنگ زيب درآمدم و منصب لشکرى بلندى به دو تفويض شد ليکن فرمانروائى بر کشور آزادگى و قناعت را ترجيح داد و از آن منصب دست کشيد. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
از کليات آثار بيدل نسخههاى مختلف به تمامى يا به اجزاء در دست است و آن شامل بخشهاى مختلفى از نظم و نثر است مانند: 'نکات' و 'مراسلات' و مثنوىهاى عرفات، طلسم حيرت، طور معرفت، محيط اعظم، تنبيةالمهوّسين، و ديوان قصيدهها و غزلها و ترجيعها و ترکيبها و مربع و مخمس و مقطع و مستزاد و رباعى. از مجموعهٔ رباعىهاى او که بسيار است دفترهاى مستقلى نيز ترتيب دادهاند. کلياتش به سال ۱۲۸۷ هـ.ق در لکهنو به طبع رسيده و چاپ ديگرى از آن در هند به سال ۱۲۹۹ هـ.ق کردهاند، و جز آنها. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
پارسىشناسان هند به بيدل از دو راه اعتقاد مىورزند: نخست آنکه او را از صاحب کمالان و پيشروان بزرگ طريقت مىشمارند و دوم آنکه او را بزرگترين شاعر پارسىگوى متأخر بعد از استادانى مانند اميرخسرو دهلوى و عبدالرحمن جامى مىدانند. وى از 'خيالبندان' چيرهدست بود و در ايراد مضمونهاى باريک مبالغه و اصرار مىورزيد. در اثرهايش انديشهها عرفانى و غنائى با مضمونهاى پيچيدهٔ شاعرانه و تشبيهها و ترکيبهاى استعارى تخيلى و توهمات پردامنه و خيالپردازىهاى دور و دراز به هم در آميخته و از اين راهها کلامى با رنگ و نگار تازه و کاملاً بديع فراهم آمده است که به کلى با آنچه در ديوانهاى پيشينيان مىيابيم متفاوت است. بايد گفت شيوهاى از شعر که نزد ما به 'سبک هندى' معروف شده در اثرهاى بيدل به حدى مبالغهآميز از توسعه رسيده است. بيدل و همطرازان او در هند، در حقيقت دنبالهرو کسانى هستند که شعر پارسى را از سدهٔ نهم به بعد از طريقهٔ سنتى آن بيرون کشيدند و تشبيهها و استعارههاى ديرياب خيالى و وهمى و بنا نهادن کلام بر آنها حاصل مىشود. اين نحوه از بيان مقصود هرچه بيشتر زمان گرفت توسعه و تکامل بيشتر يافت تا آنجا که اندک اندک از دو جناح سخن يعنى معنى و لفظ جناح معنى بلندتر و تناورتر و جناح لفظ ضعيفتر و ناتوانتر گرديد و بهتدريج کار بدانجا کشيد که هر شعرى که مضمون و معنى در آن خيالىتر و به قول طرفداران آن شيوه 'نازک' تر بود پسنديدهتر شمرده شد و هر شاعر که 'خيالبند' تر و 'غامضخيال' تر بود استادتر؛ و بايد اقرار داشت که بيدل در اين ميدان خيالپرورى و مضمونآورى از همه شاعران ديگر که در زمانهاى نزديک به او و يا در عهد او در هند و ايران پديد آمده بودند پيشى جست و دست همگى آنان را از پشت بست. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
پيداست که اين زبادهروىها در 'خيالبندى' و 'نازک انديشى' و فزونى دادن مظروف بر ظرف کلام در همان حال که گاه با آفرينش بدايعى در سخن همراه است، حتى در نزد شاعران چيرهدست گاه کار را به سستى و بىمايگى کلام و يا ابهام شديد و بىمعنى بودن آن مىکشاند، و بيدل نيز از اين نقص برکنار نماند چنانکه بعضى از بيتهاى او را بايد با سريشم خيال به معنى چسبانيد مانند: | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
در عالم ابداع ترکيبهاى نو هم بيدل گاه لغزشهاى نابخشودنى دارد چنانکه در اين بيتها: | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
ترکيب 'جنون جولانى' و 'آشنا گرديدن' به معنى 'همراه شدن' و عبارت 'دو عالم گرد بادم ...' بهمعنى 'دو عالم به منزلهٔ گردبادى براى من...' در اين بيت شايستهٔ نقد است. و يا: | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
'به خود چيدن' را بهجاى 'برخود حمل کردن، بر خود نهادن' آورده و بيت هم بر روى هم بسيار بىمزه است، و بيدل از اينگونه بيتها بسيار دارد. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
اما سخن بيدل را نبايد فقط در پردهٔ اين نقصها و لغزشها مستور شمرد، چه او بيتهاى خوب هم بسيار دارد و بر روى هم شاعريست خيالپرداز و معنىساز که کوشش دارد تا واژهها و ترکيبها را از هر نوع که باشد تابع خيال خود کند و به راهى از معنى رسانى ببرد که قريحهٔ او مىخواهد اما چه توان کرد که مرغ خيال همواره بر ستيغهاى بلند مىنشيند و کُميت لفظ حتى در زمين هموار هم به دشوارى راه مىپيمايد. هر چه دربارهٔ او بگويند و بخواهند اين حقيقت را نمىتوان انکار کرد که در موج خيالات او گاه صافىها و پاکيزگىاى است که ناديده گرفتن آنها نوعى از بىانصافى است. پستىها و بلندىها در سخن بسيارى از شاعران عهد او، خاصه در سرزمين او، ديده مىشود اما سخنان بلند را هيچگاه نبايد فداى ضعفها و ناتوانىها کرد که در مواردى ديگر بر گويندهٔ آنها دست مىدهد. ازوست: | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
همچنین مشاهده کنید
نمایندگی زیمنس ایران فروش PLC S71200/300/400/1500 | درایو …
دریافت خدمات پرستاری در منزل
pameranian.com
پیچ و مهره پارس سهند
تعمیر جک پارکینگ
خرید بلیط هواپیما
حسین امیرعبداللهیان سازمان همکاری اسلامی بنگلادش دولت انتخابات گامبیا حجاب مجلس شورای اسلامی جنگ دولت سیزدهم مجلس افغانستان
تهران سیل شهرداری تهران هواشناسی بارندگی سازمان هواشناسی باران یسنا فضای مجازی آتش سوزی هلال احمر سامانه بارشی
سلامت یارانه هوش مصنوعی خودرو قیمت خودرو قیمت دلار تورم قیمت طلا مسکن دلار بازار خودرو بانک مرکزی
تلویزیون دفاع مقدس صدا و سیما مهران غفوریان موسیقی صداوسیما سریال سینمای ایران سازمان صدا و سیما
اینترنت
غزه رژیم صهیونیستی فلسطین جنگ غزه روسیه آمریکا ترکیه امیرعبداللهیان اوکراین انگلیس نوار غزه ایالات متحده آمریکا
فوتبال پرسپولیس رئال مادرید استقلال سپاهان لیگ برتر باشگاه پرسپولیس بازی بارسلونا باشگاه استقلال علی خطیر جواد نکونام
اینستاگرام اپل ناسا عکاسی تبلیغات گوگل کولر
کبد چرب