متابولیسم داروها

از آنجائى‌که متابوليسم داروها در کبد و يا دفع کليوى آنها باعث کاهش غلظت پلاسمائى دارو مى‌شود، بنابراين بايد چند بار در روز مصرف شوند. متابوليسم ترکيبات خارجى که از طريق سيستم اکسيداسيون چند عملکردى در رتيکولوم آندوپلاسميک (ميکروزوم‌هاى سلول‌هاى کبدي) انجام مى‌شود معمولاً دو مرحله دارد: اکسيداسيون و ترکيب.

مرحلهٔ اول شامل گروهى از آنزيم‌ها مثل سيتوکروم P450 با سوبستراهاى خاص و متفاوت است. متابوليسم اکسيداتيو بسيارى از داروها با بيش از يکى از اين آنزيم‌ها انجام مى‌گيرد. اکسيژن مورد نياز از اکسيژن مولکولى و انرژى از NADPH گرفته مى‌شود. انواع اصلى تغييرات اکسيداتيو عبارتند از:

۱. آليفاتيک C - هيدروکسيلاسيون

۲. آروماتيک C - هيدروکسيلاسيون

۳. N - اکسيداسيون

۴. S - اکسيداسيون

۵. O - دالکيلاسيون

۶. N - دالکيلاسيون

۷. داميناسيون

۸. اپواکسيداسيون

بعضى از ترکيبات محلول در چربى (غيرقطبي)، مثل باربيتورات‌ها و آفت‌کش‌ها باعث افزايش فعاليت متابوليسم کبدى دارو مى‌شوند.

در مرحلهٔ دوم متابوليسم کبدي، دارو با اسيد گلوکورونيک يا سولفات ترکيب شده و يا استيله مى‌شود.

هر يک از اين دو مرحله باعث حلاليت بيشتر دارو در آب و در نتيجه تسهيل دفع از طريق کليه‌ها مى‌شوند. بعضى داروها مثل پنى‌سيلين بدون آنکه در کبد اکسيد و ترکيب شوند از کليه‌ها دفع مى‌شوند.

تحقيقات اخير نشان داده‌اند که آب گريپ‌فروت از فعاليت زير گروهى از آنزيم‌هاى سيتوکروم P450 در ديواره روده و کبد جلوگيرى مى‌کند و در نتيجه متابوليسم بعضى از داروها کاهش يافته و ميزان آنها در پلاسما بيشتر از مقدار موردنظر خواهد شد (Kantola et al 1998). داروهائى که تحت تأثير قرار مى‌گيرند عبارتند از: بعضى از استاتين‌ها (مثل lovastatin, atorvastatin)، چندين بلوکه‌کننده کانال‌هاى کلسيم (nisaldipne, isradipine, nimodipine, lacidipine, felidipine, nifedipine, simvastatin) و بعضى از داروهاى ديگر: saquinavir, cycclisporin, carbamazine, terfenadine, midazolam. در برخى موارد عوارض جانبى مهم هستند مثل آريتمى قلبى در استفاده از non-sedating antihistaminic terfenadine.