یکشنبه, ۹ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 28 April, 2024
مجله ویستا
قدسى مشهدى
حاجى محمدجان قدسى مشهدى نزديک به واپسين دهه از سدهٔ دهم هجرى در مشهد ولادت يافت و همانجا ادب آموخت. در آغاز کار روزگارش به 'بقالى مىگذشت و از آن کار ثروت و جمعيت به هم رسانده' و گويا 'کدخداى بقالان' مشهد شده بود، و در همان حال با اهل ادب و مرتبت معاشرت داشت، تا به مرتبهٔ 'خزينهدارى' آستانهٔ رضوى ارتقاء جست و در برابر اين شغل وظيفهاى داشت ولى ناگزير بود خزانهٔ تهى را پاسدارى کند و از شرم اهل طلب خود را پنهان سازد و در همان حال گرفتار بدفرجامىهاى مال وقف باشد. در اين ميان، پيش از خزانهدار شدن يا پس از آن، سفرى به مکه کرد و 'حاجى' شد و همچنان در مشهد بهسر مىبرد تا سرانجام پس از پنجاه سالگى به اضطرار سفر هند اختيار کرد و به سال ۱۰۴۱ يا ۱۰۴۲ در درگاه شاهجهان بار يافت و قصيدهاى به رسم 'رهآورد' در ستايش او گذراند و به پاداش دو هزار روپيه صله گرفت و در صف ستايشگران شاهجهان پذيرفته شد. 'گويند نوبتى در جايزهٔ قصيدهٔ رنگين وى اعلىحضرت هفت بار از جواهر قيمتى دهانش پر ساختند' و چندين بار ديگر صلههاى بزرگ دريافت کرد. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
قدسى از اين زرهاى بىقياس که به چنگ مىآورد براى کسان و بستگان خويش به مشهد مىفرستاد تا آنان نيز از نمد هند کلاهى بدوزند. کاميابى شگفتانگيز قدسى در ملازمت شاه جهان باعث گرديد که بعضى از تذکرهنويسان او را ملکالشعراء آن پادشاه قلمداد کنند، ليکن چنانکه در شرح حال ميرزاابواطالب کليم خواهيد ديد، اين منصب را او داشت. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
بزرگترين حامى وى در هند و کسى که باعث ورود شاعر به دربار شد عبداللهخان فيروزجنگ (م ۱۰۵۴هـ) متخلص به 'زخمى' ، بود که در عهد جهانگير و شاه جهان به مقامهاى بلند رسيد. آوردهاند که وقتى قدسى قصيدهاى در مدح فيروزجنگ ساخت و در لشکرگاه بر او خواند، وى چنان شد که از جاى برخاست و قدسى را بر مسند خويش نشاند و خيمه و خرگاه و خزينه را با هر چه در آن لشکرگاه بود بدو بخشيد و رفت. وجود چنين حکايتى دربارهٔ قدسى و توجه به او و شعر او نشانهاى است از ارزشى که معاصران يا اديبان و سخنشناسان قريبالعهدش براى گفتار فصيح او قائل بودند، و به يقين از همين جا است افسانهٔ هفت بار پرکردن دهانش به گوهرهاى گوناگون، و چندبار همسنگ ساختنش با روپيه که تنها يک باره بوده است نه بيش. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
وفات قدسى به سال ۱۰۵۶ بر اثر ابتلاء به اسهال اتفاق افتاد. محل فوتش را بعضى لاهور و بعضى کشمير نوشتهاند و گورش را نيز برخى در کشمير مىدانند و برخى نوشتهاند که استخوانش را به مشهد بردند و به خاک سپردند. ميرزا ابواطالب کليم ترکيببند بلندى در رثاء قدسى سرود. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
از کليات قدسى نسخههاى متعدد در ايران و انيران بهدست مىآيد. من خود نسخهاى از آن را در کتابخانهٔ موزهٔ بريتانيا خواندهام که متجاوز از يازده هزار بيت از قصيده و غزل و ترکيب و ترجيع و رباعى و مثنوى را شامل است. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
قصيدههايش بيشتر در ستايش امامان است و بعضى ديگر در مدح حاکم مشهد، حسنخان شاملو بيگلربيگى خراسان، شاهجهان؛ و ترکيبها و ترجيعها در ساقىنامه، مرثيهٔ پسرش و چند تن ديگر. مثنوىاى ديگرى از قدسى در کلياتش مىبينيم 'در وصف باغ و راه و کهسار کشمير' به بحر هزج مسدس مقصور که اجزاء مختلف تقسيم مىشود، و مثنوى کوتاه ديگرى به همين وزن در ستايش شاهجهان دارد. و در هفت آسمان مثنوئى در بحر سريع مطوى موقوف (وزن مخزنالاسرار نظامى) به قدسى نسب داده شده است. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
شعر قدسى استادانه، استوار، يکدست و دور از ناهموارى در کلام است. صراحت بيان او به شعرش رونق خاصى بخشيده و او با استعدادى که در اين باب داشته توانسته است بسيارى معنىهاى باريک و خيالهاى دقيق را بىتکلف در عبارتهاى روشن و دور از تعقيد و ابهام گنجاند، يعنى به همان مهارت بازگردد که پيشينيان او در خراسان داشتند. قدسى مضمون آفريد ليکن کلام را فداى آن نکرد، و خيالبندى نمود ليکن قالب متناسب براى خيال خود جست. وى در قصيدهگوئى استادى مسلم است و ترکيبها و ترجيعها و غزلهاى خود را هم با همان قدرت، با همان زبان فصيح و به همان استادى مىسرايد که قصيدههايش را. از اوست: | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
همچنین مشاهده کنید
نمایندگی زیمنس ایران فروش PLC S71200/300/400/1500 | درایو …
دریافت خدمات پرستاری در منزل
pameranian.com
پیچ و مهره پارس سهند
خرید میز و صندلی اداری
خرید بلیط هواپیما
گیت کنترل تردد
مجلس شورای اسلامی مجلس شورای نگهبان ایران دولت حجاب دولت سیزدهم جمهوری اسلامی ایران گشت ارشاد افغانستان رئیسی رئیس جمهور
تهران هواشناسی شورای شهر شهرداری تهران پلیس شورای شهر تهران قتل سیل وزارت بهداشت کنکور سلامت سازمان هواشناسی
قیمت دلار مالیات خودرو دلار قیمت خودرو بانک مرکزی بازار خودرو قیمت طلا سایپا مسکن ایران خودرو تورم
تئاتر تلویزیون سریال محمدرضا گلزار ازدواج سریال حشاشین سینمای ایران سینما فیلم موسیقی قرآن کریم سریال پایتخت
سازمان سنجش ناسا کنکور ۱۴۰۳ خورشید
رژیم صهیونیستی فلسطین اسرائیل غزه آمریکا جنگ غزه روسیه چین اوکراین حماس ترکیه نوار غزه
فوتبال فوتسال پرسپولیس استقلال تیم ملی فوتسال ایران بازی جام حذفی آلومینیوم اراک سپاهان باشگاه پرسپولیس تراکتور وحید شمسایی
هوش مصنوعی اپل فناوری همراه اول ایرانسل آیفون تبلیغات سامسونگ اینترنت بنیاد ملی نخبگان دانش بنیان نخبگان
موز خواب بارداری دندانپزشکی کاهش وزن مالاریا آلزایمر