دل‌نگرانی‌های عبور از فصل سرد سال

زمستان فرا رسید و مردم نیز طبق عادت همه ساله، با سرد شدن تدریجی هوا برای گرمابخشی به کانون زندگی خود، به استفاده از وسایل گرمازا که امروزه بیشتر گازسوز هستند تا نفت سوز، روی می‌آورند.
همه روزه در جای جای میهن، حوادث تلخ و ناگوار مربوط به استفاده نادرست از وسایل گاز سوز روی می‌دهد که تنها بخشی از آنها از طریق رسانه‌های دیداری، شنیداری و نوشتاری به گوش و چشم ما می‌رسد.
شاید با مراجعه به سازمان‌هایی چون آتش نشانی، اورژانس یا شرکت ملی گاز ایران بتوان به آماری از میزان مرگ و میر ناشی از نشت گاز و انفجار این گونه وسایل که با انتشار گاز سمی و کشنده منو اکسید کربن همراه است، دست یافت، اما آنچه می‌تواند در کاهش این تلفات موثر باشد، آگاه سازی و فرهنگ سازی بنیادین در استفاده اصولی از وسایل گازسوز است.
آمارهای بالای رسمی و غیررسمی مرگ یا مسمومیت های ناشی از گازگرفتگی و انفجارها به دلیل استفاده غیر اصولی و ناصحیح وسایل گرمازای گازسوز، نشان از آن دارند که در این بخش، یعنی فرهنگ سازی بنیادین، به گونه شایسته و بایسته، زیربنایی عمل نشده و لازم است سازمان‌ها یا نهادهای مربوط، به اجماع مشتركی دراین زمینه برسند و بروز چنین وقایع تلخ و جبران ناپذیری را به پایین ترین حد كاهش دهند.
شاید بد نباشد از جنبه‌های گوناگون به این موضوع پرداخته شود؛ این که به راستی چه سازمان یا نهادی باید متولی اصلی ایجاد ریشه‌های فرهنگی و قطور کردن این ریشه ها باشد؟ در قبال بروز حوادث مربوط به گاز و انفجارهای ناشی از گاز در وسایل گازسوز، چه سازمانی باید پاسخ گو باشد؟ نظارت بر لوله کشی اصولی گاز در ساختمان‌ها باید درحوزه مسئولیت چه مقام و مرجعی باشد و شرکت ملی گاز در این مورد چه جایگاهی دارد؟ چه سازمان یا نهادی باید مسئولیت آموزش مستقیم و غیر مستقیم درباره استفاده از وسایل گاز سوز را بر عهده داشته باشد؟ جایگاه استاندارد و رعایت قوانین استاندارد در ساخت این گونه وسایل در کجاست؟ همه این پرسش‌ها در جای خود قابل بحث هستند.
وقتی صحبت از گاز، نشت گاز و گاز زدگی (خفگی ناشی از استنشاق گاز) می شود، شاید بی درنگ، شرکت ملی گاز و کوتاهی این شرکت در ارائه خدمات به ذهن من و شمای خواننده خطور کند، اما با اندكی صبر و تامل می توان به این نکته رسید که این شرکت برحسب وظیفه‌ای که برایش تعریف شده است، تنها به عنوان تولید کننده، انتقال دهنده و توزیع کننده، عاملیت دارد و درقبال مواردی چون نشت گاز وسیله مورد استفاده در منازل، توجه به نکات ایمنی استفاده از آنها و نظارت بر لوله کشی داخل ساختمان ها، مسئولتی ندارد که البته ممکن است این سوال گاه در ذهن من و شما نقش ببندد که چرا؟
برای مثال، تا چندی پیش، وقتی ساختمانی بنا می‌شد، شرکت ملی گاز در مورد لوله کشی داخل منازل نظارت داشت و با تایید این شرکت، امور مربوط به لوله کشی گاز داخل ساختمان‌ها صورت می‌گرفت، اما مدتی است، این کار زیر نظر مهندسان سازمان نظام مهندسی انجام می‌شود و لوله کشی گاز داخل بناهای تجاری و مسکونی با نظر و تایید ایشان، محقق می‌شود.
شاید ذکر این نکته بجا باشد که آیا بر نظارت این سازمان، نظارت عالیه ای نیز از طرف شرکت ملی گاز صورت می گیرد و این که چرا این شرکت، چنین مسئولیت مهمی را به سازمان یاد شده واگذار کرده است،جای سوال دارد.
آموزش از دیگر مقوله‌هایی است که با توجه به اخباری که از این سو و آن سو شنیده می‌شود یا در جراید شاهد آن هستیم، به نظر می آید، بنیه قوی نداشته باشد و متولی واحدی برای خود ندارد اگر چه شرکت ملی گاز ایران بنا بر رسالت و احساس وظیفه‌ای که برای خود قائل است، درقالب تهیه و تنظیم بروشور، چاپ تراکت، اعزام کارشناس آزموده به مدارس ابتدایی، تهیه انیمیشن‌های آموزشی و ... در این زمینه تلاش‌های زیادی كرده اما آیا این موارد در نهایت کفایت می‌کند؟
آیا زمان آن فرا نرسیده که برای دستیابی به نتیجه مطلوب که همانا حفظ جان ارزشمند انسان‌هاست، پهنه آموزش جدی‌تر و قوی‌تر پیگیری شود؟
این که متوقع باشیم همه بار سنگین این مهم، تنها بردوش یک سازمان یا یک شرکت باشد، شاید چندان منطقی نباشد. همه سازمان‌ها و دستگاه‌های دولتی و غیر دولتی می توانند دراین راه گام نهند، اما آنچه لازم است كه به آن توجه شود، شیوه‌های آموزش و راهبری و سکانداری و تداوم در ارائه این آموزش‌ها به مردم است.
انسان‌ها سرمایه‌های گران قیمتی هستند که فقدان هر یک از آنها خسارت‌های جبران ناپذیری را بر پیکره اجتماع وارد می‌کند؛ از این رو با سرمایه‌گذاری‌های مناسب، به ویژه در محیط های آموزشی مانند مدارس که مناسب‌ترین و بهترین جایگاه برای ترویج و بنیادی کردن فرهنگ استفاده از انرژی به شمار می‌آیند، می‌توان از هدر رفت این سرمایه‌های با ارزش انسانی جلوگیری به عمل آورد.
بحث دیگری که در این میان قابل طرح است، نظارت بر ساخت کالاهایی است که گاز طبیعی تامین کننده سوخت آنهاست.
با شروع دوره سرما و حتی کمی قبل‌تر، از طریق صدا و سیما و جراید کشور، موج تبلیغ در مورد وسایل گرمازای گاز سوز آن‌ هم از نوع بدون دودکش نیز افزایش یافته که این با توصیه‌های اکید شرکت ملی گاز مبنی بر استفاده از وسایل گاز سوز دودکش دار مغایر است.
مردم حق دارند که در سلامت زندگی کنند و از کالایی که خریداری می کنند، اطمینان یابند.این اطمینان از ناحیه چه سازمانی یا ارگانی باید به آنها داده شود؟
در حال حاضر شاید هزاران بخاری یا وسیله گازسوز دیگر بدون دودکش، در بازار وجود دارد که به طور حتم هزاران مورد آن در منازل مردم نصب و در حال کار است، اما چنانچه اتفاق ناگواری در خصوص استفاده از این کالاها رخ دهد، چه سازمانی یا نهادی پاسخگوست و این که آیا جایی برای دفاع وجود خواهد داشت؟
به هرحال آنچه در لابه لای این سطور به طور مستقیم و غیر مستقیم رقم خورد، اشاره به جان انسان، كرامت انسانی و احترام به حقوق وی است.
این كه چه سازمان یا نهادی مسئولیت حفظ و حراست از جان و مال مردم را برعهده دارد، خود مقوله ای است قابل تامل اما از سویی دیگر، نمی توان از نقش اساسی مردم نیز به عنوان مصرف كنندگان نهایی گاز و وسایل گرمازایی كه با این انرژی تغذیه می شوند، غافل ماند.
آموزش و گسترش آن در جامعه، توجه به رعایت موارد استاندارد در ساخت سیستم های گرمایشی یا سرمایشی، نظارت های عالیه و ... همه و همه زمانی می‌تواند منشا اثر باشند كه مردم هم همکاری لازم را با متولیان امور انجام دهند و به رعایت اصول ایمنی اهتمام کنند.

سعید محمدبیگی

منبع : شبکه اطلاع رسانی شانا