۶ مارس ـ گورباچف ۷۵ ساله: در میان اندوه از اشتباهات گذشته و بیم از آینده اش

گورباچف که با چند اشتباه باعث فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی شد هفته گذشته ۷۵ ساله شده است که در مراسم زادروز او هلموت کهل و هانس دیتریش کنشر رئیس دولت و وزیر امور خارجه پیشین آلمان، کشوری که بیش از دیگران از اشتباهات گورباچف سود برد، شرکت کردند و جورج بوش (پدر) برایش یک تبریک ویدیوئی فرستاد.
بیش از هشتاد درصد روس ها، اشتباهات گورباچف را «خیانت به وطن» می پندارند. برخی از مورخان نوشته اند که وی دچار خودبزرگ بینی شده و در نتیجه خود فریبی شده بود. پاره ای دیگر نوشته اند که گورباچف از آغاز هم شایستگی رهبری را نداشت و به آسانی گول وعده های ریگان و تاچر را خورد و ناخواسته به دام آنان افتاد. «تاریخ» از گورباچف به نام فردی یاد می کند که به دست خود و بدون فشار از خارج و جنگ، یک امپراتوری بزرگ را که تزارها بر پایه ناسیونالیسم روس در طول سه قرن ساخته بودند و بلشویک ها آن را به کانون جهانی ایدئولوژیک و یک قدرت عظیم نظامی تبدیل کرده بودند متلاشی ساخت. در طول تاریخ بشر، هیچ کشوری به آن صورت به دست یک فرد از میان نرفته است. بنابراین، دشواری های مردم جماهیر شوروی سابق به حساب او نوشته شده است و در دوران کهولت آرامش خیال و وجدان ندارد و با این که بیش از ۳۰ کشور و از جمله آمریکا آماده پذیرفتن او هستند، از روزی می هراسد که روس ها او را بگیرند و محاکمه و مجازات کنند. بعضی متفکران روس حتی کودتای اوت ۱۹۹۱ را کار خود او می دانند تا شوروی زودتر فرو بپاشد. فروپاشی شوروی به این صورت، تا حدی هم نتیجه آسان باوری سران شوروی در دهه سوم قرن گذشته بود که اجازه دادند امپراتوری روسیه بر پایه ملیت ها به صورت جمهوری های اسمی متعدد درآید و این جمهوری های روی کاغذ، در اواخر حکومت گورباچف با استفاده از ضعف های او و با حمایت قدرت هایی که می خواستند فروپاشی به صورت دائمی درآید اعلام استقلال کردند، حال آن که خطوط مرزی آنها واقعی نبوده است. قدرت های مورد بحث پس از فروپاشی، اقدام به ایجاد هرج و مرج در روسیه فدراتیو کردند تا آن نیز تجزیه شود که پوتین با چند اقدام، این تلاش ها را خنثی کرد و اینک درصدد اجرای برنامه های دیگری تا دست کم قسمتی از اشتباهات گورباچف را جبران کند.
قدرت های سودبر از فروپاشی شوروی تلاش گروهی کردند تا در سال ۱۹۹۱ به گورباچف که پای بر خون ۲۷ میلیون روس گذارده و بدون دریافت غرامت آلمان را تخلیه کرده بود جایزه صلح نوبل و نشان «آلمانی قرن» داده شود، حال آن که با خارج شدن قدرتی به نام شوروی از صحنه، و باقی ماندن تنها یک قدرت در جهان، صلح جهانی بیش از گذشته متزلزل شده و مسائلی چون عراق و افغانستان و ... به وجود آمده است و .... به گورباچف وعده داده شده بود که اگر انحلال پیمان ورشو را اعلام دارد، ناتو را منحل و یا به صورت یک سازمان سیاسی درخواهند آورد که دیدیم چنین نشد و ناتو تاکنون بسیاری از کشورهای عضو پیمان ورشو سابق را وارد خود کرده و پای به داخل شوروی سابق گذارده است و ....
گورباچف در حالی از تغییر دمکراتیک (رای مردم) سخن می گفت که یک تنه (بدون رفراندم) فروپاشی شوروی را تحمل کرد و ....

منبع : تاریخ ایران و جهان در این روز