میلیتاریسم آمریکا و قدرت نرم ایران

میلیتاریسم آمریكایی با چه هدفی دیپلماسی و قدرت نرم ایران در عراق را نشانه رفته است؟ چرا آمریكایی ها با سرباز و هلی كوپتر و نفربر، سر در پی دیپلمات ها و میهمانان ایرانی دولت عراق گذارده اند و از زبان مقام های عالی خویش براین روش اصرار و ابرام می ورزند؟ آیاتنها سرپوش گذاشتن بر ناكامی های آمریكا درعراق پس از ۳ سال اشغال مطرح است؟
یا این رویكرد تازه بخشی از استراتژی جدید بوش در عراق بوده و از آن اهداف عینی تری تعقیب می شود؟ جدای از این كه این اهداف تا چه حد امكان تحقق دارند- كه به آن نیز خواهیم پرداخت - در بازخوانی اهداف آمریكا از تعدی نظامی به دیپلماسی ایران در عراق موارد زیر را می توان برشمرد:
▪ انتخابات اخیر كنگره آمریكا به زعم غالب ناظران «نه» بزرگ مردم آمریكا به سیاست های دولت این كشور در عراق بود. هیأت حاكمه كاخ سفید اساس استراتژی خود را بر تغییر بازی بازنده به برنده قرار داده است كه در این جهت چنانچه درگزارش های تحلیلگران و نیز كمیته بیكر - همیلتون آمده است، جبهه گیری جهان عرب نسبت به تحولات نوین سیاسی عراق از اصلی ترین عوامل حمایت از ستیزه جویان و ادامه نا امنی ها شناخته می شود.
كاخ سفید دریافته است برای كاستن از آلام خویش در عراق باید پیوند های عراق نوین با جهان عرب را تقویت كند. از این رو، برای ضیافت و ماه عسل اجباری كه آمریكایی ها برای خود با اعراب طراحی كرده اند، ایران زدایی از عراق به نظر آنها می تواند هم فال و هم تماشا باشد، یعنی هم رقیب و مخالف خوان سیاست های آمریكا درعراق محدود شود، هم بعضی نگرانی های محافل عربی مبنی بر افتادن عراق در دامان ایران و نگرانی هایی چون تشكیل هلال شیعی و غیره كنترل و در واقع به متحدان منطقه ای آمریكا فروخته شود.
▪ هیأت حاكمه آمریكا برای معرفی ایران به عنوان یكی از عوامل اصلی ادامه بحران عراق نزد كنگره جدید ( دموكرات ها) و افكار عمومی آمریكا نیاز مبرمی به گاف گیری از ایران دارد. در واقع، به مدركی نیاز است تا روی میز كنگره قرار بگیرد و برای توجیه ناكامی های جمهوریخواهان در عراق و منطقه استفاده شود. بنابراین، یورش های شامگاهی و بامدادی به میهمانان ایرانی دولت عراق و دفتر كنسولی ایران در اربیل، به قصد غافلگیری و دستیابی به سرنخی هرچند كوچك و سپس بهره برداری از آن صورت گرفته است.
از دو بند بالا می توان نتیجه گرفت كه آمریكا در طراحی اجباری جدید خود اهداف داخلی و بین المللی و منطقه ای را توأمان دنبال می كند، اما در این میان چالش هایی متوجه طرح جدید آمریكاست كه مستقیماً از طرف ایران ایجاد شده و درصد موفقیت طراحی آمریكا را كاهش داده است، این چالش ها برای آمریكا در دو محور كلی قرار دارند كه عبارتند از:
۱) در خصوص سند و مدرك اثبات كننده نقش منفی ایران در ثبات عراق، دست آمریكا خالی است، چون اگر سندی هرچند كوچك و كم اهمیت به دست آورده بودند، تا به حال تیتر یك همه منابع خبری غربی شده بود كه این طور نیست. خشونت ورزی بی حاصل در صورت تكرار برای آمریكایی ها عامل فشار (داخلی و خارجی) خواهد بود، چرا كه وضعیت آنها در صورت تكرار چنین رفتارهایی مانند زورگیری خواهد بود كه از هر بار عمل متهورانه خود هیچ عایدی نمی برد.
۲) در زمینه ترساندن اعراب از حضور ایران در عراق و قول كنترل آن توسط آمریكا نزد اعراب و كشورهای منطقه نیز روشن است كه پیوستن اعراب و جهان اسلام و اهل تسنن منطقه و عراق به تحولات نوین این كشور، برای تأمین ثبات و امنیت بیشتر عراق، خود جزو راهبرد و سیاست های ایران در منطقه است.
ایران مدت هاست منادی وحدت و همگرایی منطقه ای بوده و در این جهت دیپلماسی فعالی را در دستور كار دارد. بیشترین سفرهای مسئولان ایرانی به كشورهای منطقه صورت می گیرد و سیاست نگاه به منطقه، راهبردی اساسی در سیاست خارجی ایران برای كاستن از هزینه های حضور آمریكا در منطقه بوده است. در این مسیر، نزدیكی بیشتر اعراب به عراق و شركت آنها در روند دولت سازی و بازسازی و تأمین امنیت بیشتر عراق، برنامه ای نیست كه ایران از آن رویگردان باشد، بلكه تهران خود مروج چنین سیاستی بوده و حتی فرض كاسته شدن سهم شیعیان از چند كرسی پارلمان را بر ادامه بحران امنیتی در عراق ترجیح داده است، چرا كه می داند اكثریت شیعه این كشور در سایه تعامل و همزیستی با برادران و خواهران اهل سنت در عراق و منطقه می توانند حكومت داری كرده، بر بحران های پیش رو فائق آیند.
از این رو، ایران در تمامی نشست های همسایگان عراق و حتی نشست شرم الشیخ در مصر درباره عراق شركت كرده و در عمل ثابت كرده است كه عراق را كشوری عربی، همسایه و برادر می داند و خواهان تأمین امنیت آن است. در چارچوب تحرك منطقه ای ایران است كه پیش از ملاقات و خطابه خوانی خانم رایس وزیر خارجه آمریكا برای امیر عبدالله پادشاه عربستان درباره اوضاع عراق و منطقه و ایران، این دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران است كه با پادشاه عربستان دیدار می كند.
دولت ایران با برداشتن فاصله ها میان خود و جهان عرب و تلاش برای رفع نگرانی های بعضاً به جای آن ها، چالش جدی در مسیر سیاست های آمریكا ایجاد كرده است، چالشی كه اهل تدبیر و تدبر در آمریكا می دانند چاره آن آدم ربایی و انتشار فهرست افرادی كه باید ربوده شوند یا همان یورش به قدرت نرم ایران نیست و این برخوردهای غیرواقع بینانه از قدرتی بین المللی چون آمریكا بعید است، مگر آن كه حال و وضع هیأت حاكمه آن اصلاً خوب نباشد. هیأت حاكمه آمریكا حتماً این روزها بیش از هر زمان نیازمند نصیحت است. به توصیه های كمیته بیكر - همیلتون كه گوش نكرده اند، بد نیست این بار اعراب امتحان كرده و دوستان آمریكایی خود را قدری نصیحت كنند كه یورش های شامگاهی و بامدادی به هیچ كس، چاره كار آنها در منطقه نیست.

جلال برزگر

منبع : روزنامه ایران