فیلتر یا ضد فیلتر برنده کیست؟

فیلترینگ اینترنت آنگونه که این روز ها موضوع نقل محافل کامپیوتری شده موضوعی است که از حدود چندین سال قبل دست اندرکاران وزارت پست و دیگر نهادهایی که خود را به نوعی در زمینه اینترنت صاحب اختیار و متولی می دیدند با آن درگیر بوده و هم اکنون نیز به نوعی درگیر آن هستند.
چند سال قبل که هنوز اینترنت به شکل فعلی در کشور فراگیر نشده بود هر آی اس پی به دلخواه خود به فیلترینگ اینترنت می پرداخت اما پس از آنکه یکی دو سرویس دهنده نیمه دولتی چندین سرویس دهنده خصوصی را در کنار خود یافتند که عملا نه محدودیت های آنها را داشتند و نه قیمت های سر به فلک کشیده آنان را به مردم ارایه می دادند مجبور به حذف فیلترینگی شدند که البته به شکلی کاملا نصفه و نیمه هم عمل می کرد و به نوعی چندان قدرت جلوگیری از دیدن سایت های اینترنتی غیر مجاز را نداشت. به مرور حتی مخابرات به عنوان یکی از سرویس دهندگان اصلی و عمده اینترنت هم فیلترینگ را از روی سرویس های خود برداشت و به این ترتیب در یک دوره چند ساله عملا روی اینترنتی که در ایران ارایه می شد هیچ فیلتری قرار نداشت.
اما طی یکی دو سال اخیر با فراگیر شدن بسیار گسترده اینترنت در سطح کشور موضوع فیلترینگ با تاکید مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی مطرح شد. به این ترتیب باردیگر دولت تلاش بسیار گسترده ای را برای نحوه فیلترینگ اینترنت آغاز کرد.
● به سوی یکی شدن دروازه های ورودی
نخستین کاری که نویسندگان و تصویب کنندگان مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی درباره فیلترینگ انجام دادند مجبور کردن آی اس پی ها به جمع کردن دیش ها و اتصالاتی بود که آنها را به طور مستقیم به اینترنت متصل می کرد. اما از آنجا که سرویس مخابرات اساسا توانایی و ظرفیت پاسخ به تقاضای بازار رو به رشد اینترنت کشور را نداشت با کمی تغییر در مصوبه شورا این دروازه های عبوری به ۱۲ آی سی پی افزایش پیدا کرد و به این ترتیب تا اندازه ای از فشار شرکت های اینترنتی به وزارت پست نیز کاسته شد. با این وجود این ۱۲-۱۳ شرکت شکل فیلترینگ نیز تا اندازه ای تغییر می کرد.
در حقیقت در زمانی که مخابرات می توانست کنترل کل ورودی و خروجی دیتا را در دست داشته باشد می توانست با یک نرم افزار فیلترینگ کل دیتای کشور را کنترل کند اما حالا با این دوازده سیزده شرکت کار تا اندازه ای مشکل می شد زیرا این شرکت ها کاملا مستقل به اینترنت متصل بودند.
اما طولی نکشید که مشخص شد ضعف تکنیکی مخابرات و عدم پشتیبانی لازم از اینترنت و دیتای کشور که در چند مورد منجر به قطع گسترده اتصال اینترنتی کشور شده عملا قابل مقایسه با شرکت های آی اس پی نیست. در حقیقت این شرکت های آی اس پی بودند که می توانستند با امکاناتی که ناشی از سرمایه گذاری آنان در بخش اینترنت بود سایت های درخواستی را به سادگی و دقیقتر فیلتر کنند در حالی که فیلترینگ مخابرات دارای اشکالات بسیار زیادتری بود
● فیلترینگ اشتباهی
طی ماههای گذشته بسیاری از سایت اینترنتی به اشتباه فیلتر شده اند. در میان سایت هایی از این دست بسیاری از سایت های دولتی هم به چشم می خورند. نمونه هایی از این دست پیشتر هم توسط برخی شرکت های خصوصی مثل پارس آنلاین سابقه دار بوده است. به عنوان مثال یک بار شرکت پارس آنلاین به فیلترینگ وبلاگ های بزرگترین سرویس دهنده وبلاگ یعنی پرشین بلاگ پرداخت که این موضوع بلافاصله با اعتراض کسترده ای رو به رو شد پس از آن که این فیلترینگ به اندازه کافی سرو صدای کاربران و حتی مقامات کشور را بر انگیخت وزارت پست وارد ماجرا شد و شرکت پارس آنلاین را مقصر این ماجرا عنوان کرد.
این شرکت نیز بلافاصله با معذرت خواهی از کاربران به آنان گفت که یک ساعت اینترنت رایگان به عنوان جبران اشتباه خود می دهد هر چند مشخص نشد آیا هیچ وبلاگ نویسی حاضر به گرفتن این بذل و بخشش ! شد یا نه.
همین طور طی روزهای گذشته نیز مواردی از فیلترینگ اشتباه چندین سایت دولتی از طرف چندین آی اس پی گزارش شد که بعد از آن بلافاصله موضوع اصلاح و یکی از مسئولان آی اس پی ها هم بر اشتباه خود تاکید کرد.
● فیلترینگ غیر اشتباهی
اما جدا از این با خریداری یک فیلترینگ که با تجهیزات آمریکایی پیاده سازی شده فیلترینگ مخابرات وارد فاز جدیدی شد .
هر چند این فاز جدید باز هم کاربران اینترنتی را بی نصیب نگذاشته است . به گفته برخی کارشناسان فنی کندی و سرعت پایین که گاهی به سراغ خط های کم سرعت کاربران می آید ناشی از پهنای باندی است که توسط فیلترینگ مخابرات گرفته می شود.
فیلترینگ جدید به غیر از برخی سایت های غیر اخلاقی تعدادی از سایت های فارسی را نیز تحت تاثیر قرار داده است. برای نخستین بار وزیر پست و تلگراف و تلفن که حالا با تصویب لایحه اختیارات باید او را وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات و یا به اختصار وزیر آی سی تی خطاب کنیم طی مصاحبه خاتمی با خبرنگاران در حاشیه اجلاس سران جامعه اطلاعاتی گفت که حدود ۲۴۰ سایت فارسی زبان مسدود شده است.
هر چند این اشاره او در وسط مصاحبه رییس جمهور از سوی وی به اشتباه فهمیده شد و در یک اشتباه بزرگ خاتمی عدد کل سایت های فیلتر شده را توسط ایران ۲۴۰ سایت عنوان کرد که بخش عمده آن ها را سایت های غیر اخلاقی تشکیل می شد. این نشان میداد حداقل تعداد کل سایت های اینترنتی و سایت های فیلتر شده به اطلاع رییس جمهور رسانده نشده بود چنانچه همه می دانند تعداد سایت های غیر اخلاقی روی اینترنت عملا از میلیون فراتر است و سایت های مسدود شده صرفا سایت های فارسی زبان هستد.
البته رییس جمهور در این مصاحبه خاطر نشان کرد که از اینترنت چندان استفاده ای نمی کند ولی در عوض دخترش خیلی به اینترنت علاقه مند است! با این هم موضوع فیلترینگ اینترنت شاید مهمترین موضوعی بود که رییس جمهور و وزیر پست در طول سفر چند منظوره خود به ژنو مجبور به پاسخ به آن شدند. برای هر دو آنها این موضوع به اندازه دیگر مسایل مطرح شده در این سفر مثل ملاقات با رییس جمهور مصر و شرکت در اجلاس سران جامعه اطلاعاتی مهم نشان نمی داد و به همین دلیل از توجه جامعه جهانی و خبرنگاران به موضوع فیلترینگ بسیار متعجب شدند.
چنانچه وزیر پست در مصاحبه ای گفت:‌ فیلترینگ در همه کشورها اتفاق می افتد ولی من نمیدانم چرا این موضوع این قدر برای ایران حساسیت برانگیز شده است.
● کار تمام نشده است
با این وجود نشست وزیر پست در حاشیه اجلاس با خبرنگاران و پذیرش این موضوع که فیلترینگ حتی اگر حق کشور باشد باید اطلاع رسانی دقیقی درباره آن صورت بگیرد یک پیشرفت در این عرصه محسوب می شود. هم اکنون بسیاری از سایت های فیلتر شده از دلایل فیلترینگ خود آگاه نمی شوند و عملا نمی دانند که آیا راهی برای بازگشت آنها هست یا خیر .
وزیر پست گفته است ممکن است در آینده شیوه ای اتخاذ شود که به یک سا یت اطلاع داده شود که چرا مسدود شده و در صورت رعایت برخی نکات ممکن است فیلترینگ آن برداشته شود. البته هم اکنون سایت های ضد فیلترینگ متعددی هم روی اینترنت در حال ایجاد شدن است که برخی از آنها نرم افزارهایی هستند که کاربران روی سرور و یا فضای اینترنتی خود نصب می کنند و به قول یک وبلاگ نویس با چنین نرم افزار کوچک و موثری عملا میلیون ها دلار هزینه مخابرات به هدر می رود.
به راستی در جنگ فیلترینگ برنده چه کسی خواهد بود؟

منبع : سایت تحلیلی MLM