زنبورتریکوگراما

حشره ریز و ظریفی است که حدود یک میلیمتر طول داشته و متعلق به خانواده ای از زنبورها می باشد.این خانواده از زنبور ها به طور کلی پارازیتوئید (انگل) تخم به ویژه پروانه ها می باشند که تعدادی از این پروانه ها جزء آفات مهم و اصلی محصولات کشاورزی هستند و هر ساله کشاورزان و باغداران را وادار به مبارزه بر علیه آنان می نمایند.این زنبورها به واسطه پنجه پای سه بندی به راحتی قابل تشخیص بوده و به واسطه اینکه تخم های انگلی شده (پارازیت شده) توسط این زنبور ها پس از چند روز سیاه رنگ می شوند ،در شرایط صحرایی به راحتی قابل تشخیص وجمع آوری می باشند.
این زنبور ها بسته به حجم تخم میزبان از یک تا چند عدد تخم داخل تخم میزبان قرار می دهند و این تخم ها حدوداً پس از ۲۴ ساعت تفریخ شده و لارو های زنبور از محتویات تخم میزبان تغذیه نموده و پس از چند روز گذراندن سنین لاروی در داخل تخم میزبان تبدیل به شفیره می شوند . حشره کامل زنبور با سوراخ کردن پیوسته تخم میزبان که به صورت تقریباً مدوّر می باشد از تخم خارج می شوند. لذا تخمی که می توانست لارو آفت خارج شده و به محصول خسارت بزند ، زنبور خارج شده و جلو خسارت آفت در همان مرحله اولیه سد می شود و این یکی از محاسن انگل های تخم آفت می باشد.
زنبور های ماده خارج شده از تخم میزبان بلافاصله جفت گیری کرده و شروع به جست و جو برای یافتن تخم های میزبان بر روی گیاه می نمایند. یافتن تخم میزبان توسط زنبور ها بیشتر با قدم زدن زنبورها صورت می گیرد ولی زنبور ها قادر به پرواز های کوتاه بوده و در مواردی توسط باد نیز به مسافت های طولانی منتقل می شوند.
این زنبور ها به طور گسترده در فلات ایران حضور داشته و به طور طبیعی فعالیت قابل توجهی را روی آفات مختلف نشان می دهند.عمده حضور این زنبور ها در باغات و مزارع اغلب به آخر فصل محدود می شود که در این زمان آفت عموماًخسارت خود را به محصول وارد نموده اند. به همین دلیل و برای پر کردن خلا خضور به موقع زنبورها در زمان بروز آفت، نیاز هست تا زنبور ها به تعداد لازم پس از تکسیر روی سایر میزبان های آزمایشگاهی از قبیل بید غلات و بید آرد ، در مزارع رها سازی شوند.زمان ، تعداد و دفعات رهاسازی زنبور ها از موارد مهم در موفقیت رها سازی زنبور هاست و در هنگام تکثیر و پرورش انبوه آرمایشگاهی نیز رعایت نکات و مسایل کنترل کیفیت و انتخاب اکوتیپ و گونه مناسب زنبور ها از جمله موارد ضروری که ضریب موفقیت را افزایش خواهد داد.
چنانچه مجموع مثال ذکر شده در انتخاب ، پرورش و رها سازی زنبور ها لحاظ شود نتایج بسیار مناسبی را می توان از برنامه های کاربرد زنبور های تریکوگراما بدست آورد و کاربرد سموم کشاورزی که اثرات مخرب زیست محیطی فراوانی را به دنبال دارد را برای برخی از آفات مهم کشاورزی حذف و یا اینکه به حداقل رساند. در حال حاضر از این از این زنبور ها به طور کسترده در مناطق شمالی کشور در مبارزه با کرم ساقه خوار برنج ، آفت کلیدی محصول برنج ، استفاده می شود.
از آفات دیگری که در سطح کشور از این زنبور ها در جهت کنترل آن ها در سطوح نسبتاً محدود تری استفاده می شود، می توان به کرم قوزه پنبه ، کرم ساقه خوار اروپایی ذرت، کرم گلوگاه انار و کرم سیب اشاره نمود.نکته مهم در کاربرد زنبور ها این است که آن ها به شرایط نامساعد محیط در هنگام رها سازی مانند بارندگی ، دما های بالا و سمپاشی و یا باد بردگی سم از مزارع مجاور بسیار حساس بوده و در چنین شرایطی از بین رفته و نمی توان از رهاسازی اانتظار موفقیت داشت.

منبع : ایستگاه کشاورزی