عقبه سیاسی تروریسم در عراق

تلقی عموم از صحنه عراق این است كه فضای این سرزمین در میان دو جبهه شورشیان از یك سو و نیروهای امنیتی عراق و نظامیان آمریكا از سوی دیگر تسخیر شده است و در این صف بندی خونین، مردم و نخبگان این كشور تنها یك تماشاچی هستند و هیچ نقش و جایگاهی ندارند. اما واقعیت های درون عراق خلاف این تصور را بیان می كند. طیف نخبگان و اقشار اجتماعی این كشور با همه مرارت ها و مشقت هایی كه متحمل شده اند، هنوز دست از تلاش و فعالیت برای ثبات و صلح در سرزمین شان برنداشته اند. برای درك این موضوع كافی است پای سخن مردان و زنان مبارزی بنشینید كه در سخت ترین شرایط، ماندن و جهادكردن برای صلح در وطن را به زندگی پرعافیت در پایتخت های عربی و اروپایی ترجیح داده اند. دكتر سلامه الخفاجیه عضو مركز استراتژیك ثقلین عراق از این دست افراد:
▪ ظاهراً شما دوبار ترور شده اید. ماجرای این ترورها چیست؟
ـ در دوره ای كه عضو شورای حكومتی دولت بودم به نجف سفری داشتم. در آن هنگام آمریكایی ها حملاتی را علیه جریان صدر آغاز كردند كه من نیز در آنجا هدف این حملات قرار گرفتم. نجف یك شهر مقدس است و نباید در آن جنگ و حمله ای صورت بگیرد.
از سوی دیگر، جریان صدر كه جمعی از مردم عادی عراق در آن حضور دارند جریانی است كه باید اوضاع بد آنان را درك كرد. اما آمریكایی ها با سیاست خود رنج و مشقت آنان را مضاعف می سازند. در سفر به نجف من عضو گروهی از زنان بودم كه در یك سخنرانی در حرم امام علی (ع)، از طرف های درگیر خواستم تا به درگیری ها پایان دهند. با یك ژنرال آمریكایی كه در نجف بود این خواسته را مطرح كردم اما وی آن را رد كرد. ایده توقف درگیری را با مقتداصدر در میان گذاشتم كه او پذیرفت. می خواستم به بغداد بازگشته و به آمریكایی ها اعلام كنم كه صدر خواهان پایان درگیری هاست و آمریكا باید با او همكاری كند. در هنگام بازگشت یك بار دیگر مورد حمله قرار گرفتم كه در آن حمله پسرم و محافظم كشته شدند كه چند روز پیش سالگردشان بود.
▪ در سالیان اخیر شاهد موج بزرگی از تروریست ها در عراق هستیم. چرا چنین وضعیتی به وجود آمده است؟
ـ هنگامی كه آمریكا درصدد حمله به عراق برآمد ما در مركز تحقیقات استراتژیك پیش بینی كردیم كه آمریكا می خواهد از عراق به عنوان میدان مبارزه با تروریسم استفاده كند كه این مسأله مشكلات بی شماری را در پی خواهد داشت. درآن هنگام دیدید كه تروریست ها نیز وارد عراق شدند تا با آمریكا بجنگند.
از سوی دیگر آمریكا پس از واردشدن به عراق تمام منابع و ابزارهای امنیتی را در دست گرفت و مدعی شد كه با كمك این منابع از امنیت عراق دفاع خواهد كرد. اما آنان دریافتند كه نمی توانند با مشكلات امنیتی مقابله كنند.
آمریكا همچنین نیروی امنیتی برای عراق به وجود نیاورد و از آموزش نیروهای امنیتی عراقی سرباز زد كه به تبع آن هرج و مرج فراوانی در عراق به وجود آمد. از سوی دیگر، از آمریكا خواستیم تا برنامه ای برای آماده كردن یك نیروی امنیتی برای دوره پس از خروجشان از عراق ایجاد كنند كه آمریكا از تحقق این خواسته نیز سرباز زد.
باید به نكته دیگری نیز درباره افزایش موج تروریسم در عراق اشاره كرد و آن این كه صدام حسین پیش از اشغال عراق توسط آمریكا تروریست ها و جانیان را در كشور پراكند. پس از آن، این جانیان حركتی را آغاز كردند كه خود نام مقاومت برآن گذاشتند.
▪ مایلم درباره تروریست ها و عملكرد آنها اندكی بیشتر توضیح دهید. شما تروریست ها و عملكرد آنها را چگونه دسته بندی می كنید؟
ـ همانطور كه گفتم، مسأله اصلی درباره تروریست ها این است كه یك دسته آنان جانیانی هستند كه صدام از زندان هایش آزاد كرد. دسته دوم تروریست ها، اعضای القاعده هستند كه هر كسی را كه مخالف دیدگاه های آنهاست به قتل می رسانند. جانیان زمانی كه از زندان آزاد شدند گروه هایی را دور خود جمع كردند و به همكاری با القاعده پرداختند. گروه سوم بعثی ها هستند. آنان احساس می كنند كه قدرت خود را از دست داده اند و باید آن را دوباره به دست آورند به همین دلیل آنان نیز قتل عام مردم را شروع كردند. از سوی دیگر، برخی از سیاستمداران افراطی عراق گروهی شبه نظامی را تحت كنترل خود دارند. این گروه نیز برای جلب حمایت مردم از طریق این شبه نظامیان وارد عمل شده اند.
▪ بمبگذاران انتحاری چه كسانی هستند و در كجا سازماندهی می شوند؟
ـ برخی ازآنان از كشورهای همسایه وارد عراق می شوند اما بخش عمده ای از آنان در داخل عراق پدید می آیند. آنان نمی خواهند عراق به عنوان یك كشور با ثبات و مؤثر در منطقه پا بگیرد.
ارزیابی شما از اوضاع جاری عراق چیست؟ آیا وضعیت روبه وخامت است یا رو به بهبود؟
با اجرای كامل قانون می توان اوضاع عراق را بهبود بخشید. البته قانون باید برای همه به طور یكسان اجرا شود. قانون نباید به گونه ای باشد كه برخی از آن مستثنی گردند زیرا فاش شده كه برخی از اعضای پارلمان یا دولت شبه نظامیانی را در كنترل خود دارند كه مردم بی گناه را می كشند و گروه های انتحاری را تغذیه می كنند.
نكته دیگر آن كه سیاستمداران عراقی باید با یكدیگر همكاری داشته باشند و از اظهارنظرهای خودخواهانه بپرهیزند. عده زیادی از دولتمردان عراقی پس از سقوط صدام به كشور بازگشتند و در تشكیل دولت شركت كردند اما آنان از حمایت مردمی برخوردار نیستند. آنها برای آن كه شناخته شوند از مسائل تفرقه جویانه سخن به میان آوردند تا حامیانی را دور خود جمع كنند. این مسأله مشكل ساز است. سخنان و مواضع سیاستمداران باید بنیاد ملی داشته باشد نه بنیان فرقه ای.
▪ برخی معتقدند كه دولت مالكی موفق نشده امنیت عراق را آنگونه كه لازم بوده، تضمین كند. ارزیابی شما چیست؟
ـ مالكی انسانی وطن دوست است و من ۳ سال است كه با او كار می كنم. او اهداف و نیات خوبی دارد اما به تنهایی نمی تواند كاری از پیش ببرد و به حمایت سیاستمداران نیاز دارد. بسیاری از این دولتمردان بنا به منافع خود راه دیگری در پیش گرفته اند و از حلقه مالكی دور شده اند. برای نمونه عده زیادی از آنها اطرافیان و بستگان خود را وارد دولت می كنند و حلقه و محافل مستقلی را به وجود می آورند كه سبب دور شدن آنها از برنامه ها و مقاصد مالكی می شود.
▪ مالكی به تازگی رویكرد مذاكره با شبه نظامیان را در پیش گرفته است. این سیاست چه دستاوردهایی را در برخواهد داشت؟ آیا امیدی به موفقیت آمیز بودن آن وجود دارد؟
ـ مذاكره با شبه نظامیان و وارد ساختن آنان به امور سیاسی عراق مسأله ای بسیار مهم و قابل تأمل است. اگر در تفكرات و استراتژی اختلافی وجود داشته باشد می توان برای حل و فصل آنها به مذاكره روی آورد. با مذاكره می توان شبه نظامیان را وارد عرصه كرد و با ارائه وظایفی به آنها مانع از ادامه كشتارها و خرابكاری ها توسط آنان شد.
مذاكره ما با آنها فقط به خاطر مردم است نه به خاطر چیز دیگر.
اختلاف دیدگاه ها قابل رفع است حتی در درون حاكمیت نیز شاهد چنین حضور شبه نظامیان هستیم البته آنها در مجموع با استراتژی و رویكرد دولت موافق هستند و از آن حمایت می كنند. چنین افرادی حتی در بدنه دولت نیز حضور دارند و فعالانه در اقدامات آن شركت می كنند.
▪ در میان راه حل هایی كه برای حل اختلاف جناح ها و طوایف عراق مطرح شده آیا فدرالیسم به نفع عراق بوده است؟
ـ بله، به اعتقاد من فدرالیسم مزایای فراوانی برای عراق داشته است. تمركزگرایی در دوره رژیم سابق مشقات فراوانی را برای ما به وجود آورد در آن زمان، ما از بی اعتنایی رژیم رنج می بردیم زیرا در حاشیه قرار داشتیم اكنون فرصت های زیادی در اختیار ما قرار گرفته است اما هنوز نتوانسته ایم از آنها بهره ای ببریم. در حالی كه همه گروه ها فرصتی برای فدرالیسم و اداره امور خود یافته اند نباید فراموش كنیم كه باید ارتباط خود را با مركز حفظ كنیم.
▪ در مسأله فدرالیسم عراق، كركوك به عنوان نقطه ای چالش برانگیز ظاهر شده است. چه آینده ای را برای این شهر نفت خیز متصور هستید؟
ـ كركوك سمبل عراق است و از همه اقلیت های قومی و مذهبی در آن زندگی می كنند. در ابتدای امر نیز مایل بودیم كه كركوك به طور مستقل اداره شود و به عنوان یك منطقه فدرال شناخته شود. اما بنا به دلایل سیاسی این مسأله اعمال نشد و گروه های عراقی بر آن شدند تا آینده این شهر را مردم منطقه تعیین كنند. آنان این شهر را یا به عنوان بخشی از منطقه خودمختار كردستان انتخاب می كنند یا به عنوان یك منطقه مستقل. اما هنوز مسائل زیادی هست كه باید درباره این شهر حل وفصل شود.

هرمز برادران

منبع : روزنامه ایران