مهدی موعود در عینیت تاریخ

برای آشنایی بانام و ویژگیهای امام مهدی (عج ) منادی یکتاپرستی و عدالت باید به آستان معارف پیامبر اکرم (ص ) و وارثان آن حضرت ـ ائمه معصومین (ع ) ـ در آویزیم . یکی از مشهورترین سخنان پیامبر خاتم (ص ) که مورد قبول همه مسلمانان است این حدیث شریف است که فرمودند :
لولم یبق من الدنیا الا یوم واحد لطول الله ذلک الیوم حتی یبعث فیه رجلا من امتی ومن اهل بیتی یواطی اسمه اسمی یملا الارض قسطا و عدلا کما ملئت ظلما و جورا(۱ )
« اگر از عمر دنیا بیش از یک روز باقی نمانده باشد خداوند آن روز را چنان طولانی خواهد گردانید تا سرانجام مردی از امت و خاندان من که اسمش چون اسم من (محمد) است ظاهر شود و جهان را از عدالت و دادگری پر کند آن چنان که از ظلم و ستم پرشده باشد. »
چنین سخنانی از پیامبر اکرم (ص ) در کتابهای معتبر همه فرق اسلامی نقل شده است کتابهایی همچون « کمال الدین » شیخ صدوق « غیبت » شیخ طوسی « غیبت » نعمانی « سند » احمد بن حنبل « صحیح » بخاری صحیح » مسلم و دیگر کتابهایی که در کتابشناسیهای مهدویت می توان نام صدها نمونه از آنها را نشان داد. کتابهایی نیز « اصالت بحث مهدویت » را تحقیق کرده اند و اندیشه های شرق شناسان را در این زمینه به بوته نقد گذارده اند . (۲ )
در هر حال امروزه کسانی که بخواهند درباره وجود آن یگانه اعصار حضرت مهدی (ع ) تحقیق و پژوهش کنند انبوهی از منابع و مدارک مکتوب را در پیش رو دارند که میتوانند به مدد آنها به تفصیل ویژگیهای ایشان را دنبال کنند و معرفت خود را نسبت به آن بزرگوار فزونی بخشند . یکی از کتابنامه ها افزون بر دو هزار عنوان کتاب را در این زمینه فهرست کرده است . (۳ )
یکی از اساتید دانشگاه مدینه به نام شیخ عبدالمحسن عباد در رساله ای که به فارسی نیز ترجمه شده است تحقیق جامعی در روایات مربوط به حضرت مهدی (ع ) نموده و آرا منکران را با دلایل روشن رد و آن را دلیل بی اطلاعی آنان شمرده است و نتیجه گرفته است :
اعتقاد به ظهور مهدی در آخر الزمان مطلبی است که احادیث صحیحی بر آن دلالت دارند و اهل سنت در گذشته و امروز به آن اعتقاد دارند مگر تعداد اندکی که قابل اعتنا نیستند.
...همان طور که اهل علم هم تبیین کرده اند بنابر این مساله مهدی آشکار و روشن و احادیث درباره آن فراوان بلکه متواتر و مستحکم است و از اهل علم بسیار کسان تواتر آن را بازگو کرده اند. این امام از الطاف خدای عز وجل به این امت در آخر الزمان است که ظهور می کند و داد و حق را برپا می دارد و از ظلم و بیدادگری جلوگیری می نماید و خدا به وسیله او سایه لوای حق را بر این امت در راه عدالت هدایت و راهنمایی مردمان می گستراند...
... ظهور و قیام مردی از خاندان نبوت از فرزندان علی بن ابی طالب (ع ) است که نام وی با نام پیامبر (ص ) یکسان است و مهدی نامیده می شود و زمامداری مسلمانان را بر عهده می گیرد و عیسی بن مریم (ع ) پشت سر او نماز می گزارد(۴ ) .
از دیگر ویژگیهای این امام بزرگوار آن است که از نهمین نسل امام حسین (ع ) بوده و دوازدهمین پیشوای معصوم و فرزند حضرت امام حسن عسکری (ع ) یازدهمین امام معصوم است .
آن گونه که تاریخ نویسان ذکر کرده اند آن حضرت در پگاه نیمه شعبان سال ۲۵۵ هجری قمری در خانه حضرت عسکری (ع ) در شهر سامرا پای به عرصه این جهان نهاد و علیرغم تلاشها و مزاحمت های منکران و مخالفان و حاکمان ظالم که نمی خواستند آن موعود الهی به دنیا آید در روند تحقق وعده های الهی آن حضرت متولد شد و زندگی در دامان مادر گرامی خویش حضرت نرجس خاتون را آغاز نمود.
نافرجام ماندن تلاش خلفای عباسی برای کشتن آن حضرت نشان دهنده اراده الهی در بقای آخرین حجت و پیشوای ربانی است هم چنان که به رغم خواست فرعون موسی در دربار خود او بزرگ می شود تا معلوم گردد که هیچ کس تاب مقاومت در برابر اراده الهی را ندارد. هنوز بیش از سه روز از تولد آن حضرت نگذشته بود که حضرت عسکری (ع ) حضرت مهدی (ع ) را به برخی از یاران خاص خود نشان داده و فرمودند :
بعد از من این صاحب امر شما و جانشین من است . اوست قائمی که همه در انتظار ظهور او روزگار بگذرانند و چون زمین پر از ظلم و جور شود ظهور کند و آن را پر از عدل و داد سازد(۵ ) .
و به جمعی دیگر از یارانشان فرمودند :
ستمکاران می پنداشتند که مرا خواهند کشت تا فرزندم به دنیا نیاید اما هم اکنون توانایی خدا را چگونه یافتند (۶ )
و در روایتی دیگر به طول عمر آن وجود مبارک در دوران غیبتش اشاره فرمودند و گفتند :
پس از من فرزندم قائم (و صاحب امر دین و امامت ) است . و او است که مانند پیامبران عمری دراز خواهد داشت و غایب خواهد شد. در غیبت طولانی او دلهایی تیره گردد. فقط کسانی در اعتقاد به او پای برجا خواهند ماند که دل آنان به فروغ ایزدی رخشان باشد و روح خدایی به آنان مدد برساند . (۷ )
بدین ترتیب و در طی مجالس گوناگون و به دفعات مکرر حضرت عسکری (ع ) امام بر حق پس از خویش را به شیعیان معرفی می نماید تا همگان امام پس از ایشان را بشناسند. اما این موضوع از اغیار واز چشم جاسوسان مخفی ماند و تنها برخی از خواص فرصت باریابی و شرف حضور ایشان را پیدا کردند . تا سرانجام در سال ۲۶۰ هجری قمری امام حسن عسکری (ع ) رحلت فرمود و تصدی امر امامت و ولایت الهی به حضرت مهدی (ع ) رسید لیکن به دنبال حضور آشکار آن حضرت در جریان نماز گزاردن بر پیکر مطهر امام عسکری (ع ) فشار و پی جویی ماموران دولت به قصد یافتن و نابودی ایشان فزونی گرفت و بدین ترتیب به فرمان پروردگار آن حضرت از دیده ها پنهان شدند تا ستمگران نتوانند گزندی به ایشان برسانند و دوران « غیبت و پنهان زیستی » امام (ع ) آغاز گردید.
غیبت امام عصر(ع ) در دو مرحله واقع شد. این مطلب حتی دو قرن پیش از تولد آن حضرت در بیانات حضرت سجاد (ع ) بیان شده بود :
برای قائم ما دو غیبت است که یکی از دیگری طولانی تر است . در این دوران جز آنان که دارای یقینی سرشار و آگاهی ریشه دار هستند کسی بر امامت او باقی نمی ماند . (۸ )
دوره اول غیبت از سال ۲۶۰ تا ۳۲۹ هجری « غیبت صغری » یا غیبت کوتاه نام گرفت که در این دوره بنابر مصالحی ارتباط حضرت با مردم به طور کامل قطع نشده بود و مردم می توانستند از طریق « نواب اربعه » مسائل خود را با آن حضرت حل و فصل کنند. این نایبان خاص به ترتیب « عثمان بن سعید عمروی » و فرزندش « محمد بن عثمان بن ماسعید » « حسین بن روح نوبختی » و « علی بن محمد سمری » نمونه های وثاقت و تقوی و بزرگی بودند که شایستگی این نیابت را یافتند.
سرانجام دوران غیبت صغری با فوت آخرین نائب علی بن محمد سمری و صدور نامه امام زمان (ع ) به وی پایان یافت . در آن نامه زمان شروع غیبت کبری اعلام شده بود و این که دیگر نائبی خاص نخواهد بود و آشکار شدن آن حضرت منوط به اجازه پروردگار است که پس از گذشت زمانها و قساوت دل ها و پر شدن زمین از ستم خواهد بود...
این دوران که تاکنون ادامه پیدا کرده و پایان آن آغاز ظهور امام مهدی (ع ) خواهد بود زمام امور مردم به دست فقیهان واجد شرایط سپرده شده است تا در مواردی که حوادث و امور جدیدی پیش می آید ایشان پناهگاه امت باشند و مردم از آنان تبعیت کنند.
امام صادق (ع ) سالیانی پیش از آن عمده ترین خصوصیات این فقها را چنین بیان می فرماید :
آن کس از میان فقها که خود نگهدار دین دار هوی ستیز و تابع فرمان مولایش باشد بر مردم عادی واجب است که از او تقلید کنند و چنین کسانی معدودی از فقهای شیعه و نه تمامی آنهایند . (۹ )
گسترده فقه تمامی دین است و « فقیه » کسی است که صاحب علم و فهم و ادراک توام با بینایی و روشنایی باشد(۱۰ ) و در اصول و فروع دین با حقیقت ذات خود به معصوم (ع ) اقتدا کند و دانش خود را از آنان فرا گیرد.
اما با این که آن حضرت زمام امور مردم را به فقیهان واجد شرایط سپرده اند خود از رسیدگی به حال مردم کوتاهی نمی کنند. ایشان در نامه ای به شیخ مفید در سال ۴۱۰ هجری فرمودند :
ما از رسیدگی به حال شما فروگذاری نمی کنیم و فراموشتان نمی نماییم که اگر نه چنین بود باران نابسامانی ها و مصیبت ها بر سرتان فرو می ریخت و دشمنان شما را در هم می شکستند (۱۱ ) در این دوران منتظران حضرتش را وظایف است که باید به خوبی انجام دهند. (برگرفته از روح نوبهار اثر جمعی از نویسندگان )

پاورقی :
۱ ـ منتخب الاثر صافی گلپایگانی فصل ۲ باب اول
۲ ـ ذهنیت مستشرقین پژوهشی در نقد آرا شرق شناسان و اصالت مهدویت نشر آفاق چاپ سوم .
۳ ـ رجوع کنید به کتابنامه حضرت مهدی شامل معرفی بیش از ۲۰۰۰ عنوان کتاب مستقل به زبانهای مختلف علی اکبر مهدی پور جلد اول و دوم .
۴ ـ مصلح جهانی و مهدی موعود از دیدگاه اهل سنت تالیف و ترجمه سیدهادی خسروشاهی انتشارات موسسه اطلاعات
۵ ـ ینابیع الموده تالیف خواجه کلان سلیمان قندوزی حنفی ص ۴۶۰
۶ ـ از حضرت عسکری (ع ) به نقل از سید بن طاووس
۷ ـ بحارالانوار ج ۵۱
۸ ـ منتخب الاثر فصل ۲ باب ۲۶ حدیث ۲
۹ ـ وسائل الشیعه شیخ حر عاملی ج ۱۸ ص ۹۵
۱۰ ـ به معجم مقاییس اللغه ابن فارس و مجمع البحرین طریحی ذیل واژه « فقه » مراجعه کنید .
۱۱ ـ بحارالانوار ج ۵۳
با وجود تلاش ها و مزاحمت های منکران و مخالفان و حاکمان ظالم که نمی خواستند مهدی موعود به دنیا آید او متولد شد و پس از آن توطئه از بین بردن این پیشوای الهی نیز خنثی گردید و این نشان دهنده اراده الهی در بقای آخرین حجت و پیشوای ربانی است
در دوران غیبت طولانی امام مهدی (عج ) که تاکنون ادامه پیدا کرده و پایان آن آغاز ظهور حضرت خواهد بود به تصریح امامان (ع ) و نیز با دستورالعمل امام زمان (عج ) زمام امور مردم به دست فقیهان واجد شرایط سپرده شده است تا مواردی که حوادث و امور جدیدی پیش می آید اینان پناهگاه امت باشند و مردم از آنان تبعیت کنند

منبع : روزنامه جمهوری اسلامی